Fort VIa w Poznaniu

Fort VIa
Zwischenwerk VIa

nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1]
Magazyn prochu i pocisków
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	ul. Golęcińska[2] ob. 20 ark. 15 dz. 4[3]
Typ budynku	fort
Architekt	Komitet Inżynieryjny Głównego Inspektoratu Twierdz
Rozpoczęcie budowy	1879
Ukończenie budowy	1882
Ważniejsze przebudowy	po 1888, 1939
Zniszczono	po II wojnie światowej
Właściciel	Miasto Poznań[3]
Plan budynku
Położenie na mapie Poznania Fort VIa Zwischenwerk VIa
Położenie na mapie Polski Fort VIa Zwischenwerk VIa
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Fort VIa Zwischenwerk VIa
52°26′13″N 16°52′52″E/52,436944 16,881111
Multimedia w Wikimedia Commons

Fort VIa (Stockhausen, Ludwika Bogusławskiego) (oryg. Zwischenwerk VIa) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Golęcinie przy ulicy Golęcińskiej^[1][2].

Zbudowany został w latach 1879–1882, w pierwszym etapie budowy twierdzy fortowej^[4]. Fort otrzymał nazwę Stockhausen na cześć Augusta von Stockhausena (wcześniej nazwę tę nosił Nadszaniec V Stockhausen). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort VIa otrzymał imię generała Ludwika Bogusławskiego.

Podczas bitwy o Poznań według raportu Karlheinza Enkego ^[5] "Fort na lewo od nas, Stockhausen, został zaatakowany. Musiało to być w nocy z 3 na 4 lub 4 na 5 lutego. Było bardzo zimno i my - razem około 6 ludzi - dostarczaliśmy na saniach amunicję do tegoż fortu. Fort został prawie okrążony. Po południu Rosjanie zaatakowali od południa biegnącą w tym miejscu linię kolejową z Poznania do Obornik. Wielu atakujących leżało teraz w otwartym przedpolu fortu. Na wale kolejowym rozstawiliśmy MG, a inni transportowali amunicję. Obsada fortu miała nadzieję, że będą mogli się poddać. Ale tego rozkazu nie przynieśliśmy. Nasze rozpoznanie podawało, że Rosjanie nie przebili się przez nasyp kolejowy w kierunku wschodnim. O załodze fortu VIa nie usłyszałem już nigdy więcej."Fort ten upadł najwcześniej pośród wszystkich włączonych w północny odcinek obrony.

W latach 90. w pobliżu fortu VIa ekshumowano około dwustu niemieckich i 40 węgierskich żołnierzy. Zdaniem Antona Szabadakai to tylko część. Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)^[6].

Dojazd do fortu drogą rokadową (ul. Lutycka)^[7]. W pobliżu obiektu linia kolejowa Piła Główna – Poznań POD (na wschodzie) i jezioro Rusałka (na południu)^[8].

Ze względu na swoją konstrukcję fort ten był unikatem w poznańskiej twierdzy. Środkowa część koszar szyjowych była załamana kleszczowo w stronę czoła, przez co narys obiektu był pięciokątny (pozostałe forty pośrednie mają narys trapezowy)^[9].

W 1888 roku fort został zmodernizowany i wzmocniony. Rozebrano obie kaponiery czołowe, a w ich miejsce zbudowano nowe kaponiery rewersowe^[8]. Po wojnie fort został wysadzony i w większości rozebrany^[10][11]. Zachowane są obie kaponiery przeciwskarpowe, wyjścia z koszar na majdany oraz polskie schrony z 1939 roku^[8].

Około 2005 na teren fortu nawieziono ziemię zasypując tym samym część koszar szyjowych, fosę, a także wnętrza zachowanych korytarzy. Operacja ta miała na celu uporządkowanie tego obszaru i przygotowanie pod rekultywację. Od tego czasu nie podjęto żadnych innych działań.

• Bogusław Polak: Poznańskie Fortyfikacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1988.
• Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.
• Michał Krzyżaniak: Festung Posen 1945. Pododcinek IV/ "Północ". Poznań: 2011.

• Zdjęcia fortu