Fiołek bagienny

Fiołek bagienny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	fiołkowate
Rodzaj	fiołek
Gatunek	fiołek bagienny
	Nazwa systematyczna
	Viola uliginosa Besser; Prim. Fl. Galiciae Austriac. 1: 169 (1809)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fiołek bagienny (Viola uliginosa) – gatunek rośliny z rodziny fiołkowatych (Violaceae). Występuje w środkowej i północno-wschodniej Europie – od wschodnich Niemiec po centralną i północną Rosję, od Półwyspu Skandynawskiego na północy po Ukrainę na południu, z izolowanymi stanowiskami w Chorwacji i Słowenii^[4]. W Polsce rośnie na dość licznych stanowiskach w Kotlinie Sandomierskiej oraz koło Rząski pod Krakowem, gdzie znajduje się miejsce typowe gatunku. Dawniej roślina podawana była z całego kraju z rozproszonych innych stanowisk, ale od dziesięcioleci są one niepotwierdzone^[4].

Morfologia

Pokrój: Niska roślina o wysokości 10 – 20 cm, bez łodygi. Kwiaty wyrastają na szypułkach w kątach liści odziomkowych. Posiada pełzające, cienkie i bardzo długie kłącze.
Liście: Nerkowate i zaokrąglone liście wyrastają na oskrzydlonym ogonku liściowym o długości dwa razy większej od długości blaszki. Liście mają całobrzegie i gruczołowato orzęsione przylistki.
Kwiaty: O długości 2 – 3 cm, fioletowe (rzadko białe), po dwa w różyczce, na 10 – 15 cm szypułkach. Działki kielicha tępe. Szyjka słupka lekko haczykowata.
Owoc: Kulista i naga torebka osadzona na szypułce w całości odgiętej w dół.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w kwietniu i maju. Rośnie na brzegach strumieni, na terenach z wysiękami wodnymi, najczęściej w obrębie zbiorowisk łęgowych.

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną.

Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:

Polskiej czerwonej księgi roślin (2001)^[5] – gatunek krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia CR); 2014: narażony (VU)^[4].
Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[6] – gatunek narażony na wymarcie (kategoria zagrożenia V); 2016: EN (zagrożony)^[7]

Zmienność

Tworzy mieszańce z fiołkiem psim, fiołkiem Rivina i prawdopodobnie fiołkiem błotnym^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-11-30] (ang.).
↑ Viola uliginosa Besser, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-19] .
↑ ^a ^b ^c Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014, s. 327-329. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. 83-89648-38-5.
↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-11-30] (ang.).

[powo-3] Viola uliginosa Besser, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-19] .

[czkr-4] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014, s. 327-329. ISBN 978-83-61191-72-8.

[5] K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. 83-89648-38-5.

[6] Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[8] Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

[1]