Dzietrzniki

Dzietrzniki

wieś
Widok ogólny wsi ze wzgórza kościelnego
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieluński
Gmina	Pątnów
Liczba ludności (2005)	1064
Strefa numeracyjna	43
Kod pocztowy	98-335[2]
Tablice rejestracyjne	EWI
SIMC	0709282
Położenie na mapie gminy Pątnów Dzietrzniki
Położenie na mapie Polski Dzietrzniki
Położenie na mapie województwa łódzkiego Dzietrzniki
Położenie na mapie powiatu wieluńskiego Dzietrzniki
51°07′01″N 18°36′38″E/51,116944 18,610556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dzietrzniki – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Pątnów.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dzietrzniki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

Wieś znajduje się 11 km na południe od Wielunia, na skraju dużego kompleksu leśnego. Przez obrzeża wsi przebiega droga krajowa nr 43 łącząca Częstochowę z Wieluniem oraz wybudowana w 1926 linia kolejowa nr 181 relacji Herby Nowe – Wieluń Dąbrowa. W Dzietrznikach znajduje się stacja kolejowa na której zatrzymują się pociągi osobowe.

Dzietrzniki są jedną z najstarszych wsi ziemi wieluńskiej. Wspomina się już o Zirsnici w dokumencie z 1210 roku jako jednej z włości nadanych przez Władysława Odonica klasztorowi cystersów w Przemęcie, osady na pograniczu wielopolsko-śląskim. W 1381 miejscowość wymieniona jako "Dzierssniki, Derszinky, Dersniky, Dziesniki"^[5] .

Dzierżniki, czyli dzisiejsze Dzietrzniki były wsią służebną ziemi wieluńskiej (obok takich miejscowości jak Bobrowniki, Cieśle, Czastary, Komorniki, Kowale, Rudniki, Łagiewniki czy Sokolniki). Nazwa Dzietrznik powstała w okresie średniowiecza (X-XIV wiek) i najprawdopodobniej wywodzi się od prasłowiańskiego słowa dьrgati (międlić, czesać, dzierzgać), co sugeruje, że była to osada, w której dzierzgacze międlili len, czyli przeciągali przez żelazny grzebień w celu usunięcia główek z nasionami) i w ten sposób oczyszczali włókna.

Po raz kolejny wieś Dzietrzniki w dokumentach wspomniana została w 1381 roku. W 1393 roku król polski Władysław II Jagiełło nadał wieś klasztorowi oo. paulinów z Wielunia, zwalniając sołtysa i kmieci od wszystkich danin i powinności z wyjątkiem dawania ćw. owsa. W 1412 przeor klasztoru paulinów w Wieluniu zapłacił 20 grzywien sołtysowi Henrykowi za zrzeczenie się sołectwa. W 1511 wieś liczyła 3,5 łana, a w 1518 sześć łanów. W 1520 mieszkańcy płacili kanonikom wieluńskim dziesięcinę z ról osiadłych i opustoszałych oraz z trzech młynów, a z folwarku miejscowemu plebanowi. We wsi w tym roku 4 łany należały do plebana. Byli karczmarze, zagrodnicy oraz trzej młynarze. W 1564 do zamku wieluńskiego mieszkańcy dawali po ćw. owsa, każda wartości 8 groszy. W 1552 we wsi gospodarowało 22 kmieci. Stały w niej 2 młyny, a także karczma, do której przynależało 1/4 łana. W 1553 miejscowość liczyła 5 łanów^[5] .

Od XV wieku był tu drewniany kościół, w którym funkcję proboszcza pełnił zawsze przeor z Wielunia. Ostatni drewniany kościół (z sobotami), konsekrowany w 1625, przetrwał do 16 maja 1905.

W 1900 rozpoczęto budowę obecnego neogotyckiego murowanego kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusa. Projektantem świątyni był inżynier powiatowy z Wielunia, Józef Szrajer. Budowę kościoła ukończono w 1908.

 Osobny artykuł: Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Dzietrznikach.

Na cmentarzu w Dzietrznikach (na lewo od wejścia) jest zachowany w stanie szczątkowym grób 30. powstańców, poległych w bitwie pod Kluskami w dniu 22 kwietnia 1863, wśród nich Teodor Suchorski – właściciel Smaszkowa.

• Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Dzietrzniki”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 78-79.

• Dzietrzniki w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
• Dzietrzniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 288 .
• Dzietrzniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 465 .
• Dzietrzniki w: Dzieje Szkoły w Dzietrznikach. Rys historyczny wydany z okazji 80. rocznicy ukończenia budowy Publicznej Szkoły Podstawowej w Dzietrznikach 1937–2017.