Dialekty języka norweskiego

Dialekty języka norweskiego – odmiany języka norweskiego funkcjonujące niezależnie od dwóch oficjalnych standardów tego języka: bokmål i nynorsk. Obecnie można wyróżnić dwie tendencje: z jednej strony zwiększającą się regionalizację językową, z drugiej – coraz większą akceptację dla dialektów terytorialnych, mimo ogólnej tendencji do zacierania różnic gwarowych^[1].

Wyróżnia się 4 zasadnicze grupy dialektów: północnonorweskie (nordnorsk), Trøndelag (trøndersk), zachodnionorweskie (vestnorsk) i wschodnionorweskie (østnorsk). Dodatkowo wyodrębnia się czasami grupę dialektów środkowonorweskich (innlandsmål). Główna linia podziału przebiega między dialektem wschodnio- i zachodnionorweskim i jest związana z granicą geograficzną wzdłuż głównego łańcucha Gór Skandynawskich^[2].

Poszczególne dialekty są przeważnie wzajemnie zrozumiałe. Dialekty lokalne używane są zwykle na wsiach i w mniejszych miastach, przede wszystkim w formie mówionej.

Dialekty norweskie odegrały dużą rolę w opracowaniu standardu języka norweskiego. W drugiej połowie XIX wieku Ivar Aasen na podstawie kompilacji dialektów norweskich opracował ogólnonorweską odmianę języka nynorsk^[3]. Dbał przy tym, aby wybierać dialekty jak najmniej skażone obcymi wpływami, aby osiągnąć maksymalnie „czysty” język norweski, zbliżony do języka staronordyjskiego.

Dialekty zachodnio- i wschodnionorweskie

Głównym czynnikiem różnicującym wschodnio- i zachodnionorweskie dialekty jest długość samogłosek. W zachodnich dialektach długość samogłosek nie ma większego znaczenia dla wyrazu. Inną ważną cechą jest wymowa samogłoski /i/: w dialektach wschodnich istnieje wariant tej samogłoski, tzw. grube /i/, który nie pojawia się w dialektach zachodnich.

Zachodnionorweskie

Dzielą się na trzy grupy południowe z południowo-zachodniego Telemarku, Aust-Adger i Vest-Adger.

Północnonorweskie

Wyróżniają się specjalną intonacją i operują akcentem tonicznym, choć nie wszystkie – nie mają go dialekty Nord Troms i Finnmark^[2].

Wschodnionorweskie

Dialekty z tej grupy są pod silnym wpływem odmian języka z Oslo. Dążą w stronę standardów miejskich, czego dowodem jest akcent na pierwszej sylabie w wyrazach zapożyczonych: 'banan, 'universitet – zamiast akcentu na drugą sylabę. W wymowie obowiązuje r typu flap (jednorazowe pociągnięcie języka przez wał dziąsłowy. W czasie przeszłym występuje przegłos: np. kjem (poszedł)^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b Dialects in Norway – catching up with the rest of Europe. [dostęp 2011-11-01]. (ang.).
↑ ^a ^b norsk – dialekter. [dostęp 2011-11-01]. (norw.).
↑ Michael G. Clyne: Undoing and redoing corpus planning. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne

En norsk dialektprøvedatabase på nettet. ling.hf.ntnu.no. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-06)]. Dźwiękowa baza dialektów norweskich

[doop-1] Dialects in Norway – catching up with the rest of Europe. [dostęp 2011-11-01]. (ang.).

[nd-2] rsk – dialekter. [dostęp 2011-11-01]. (norw.).

[gbook-3] Michael G. Clyne: Undoing and redoing corpus planning. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).

[1]