Chropiatka lejkowata

Chropiatka lejkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	chropiatka
Gatunek	chropiatka lejkowata
	Nazwa systematyczna
	Thelephora caryophyllea (Schaeff.) Pers.; Syn. meth. fung. (Göttingen) 2: 565 (1801)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chropiatka lejkowata (Thelephora caryophyllea (Schaeff.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1774 r. Schaeffer jako Helvella caryophyllea, do rodzaju Thelephora przeniósł go Persoon w 1801 r.^[1]

Niektóre synonimy^[2]:

Auricularia caryophyllea (Schaeff.) Bull. 1786
Clavaria flabellaris Batsch 1786
Craterella caryophyllea (Dicks.) Gray 1821
Helvella caryophyllea Schaeff. 1774
Merisma flabellare (Batsch) Pers. 1797
Merulius caryophylleus (Schaeff.) With. 1792
Thelephora flabellaris (Batsch) Fr. 1821
Thelephora laciniata (Pers.) Pers. 1801
Thelephora radiata Fr. 1838

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1999 r., w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także pod nazwami chropiatka goździkowata i pleśniak goździkowy^[3].

Morfologia

Owocnik

Lejkowaty, o średnicy do 5 cm i wysokości do 4 cm. Górna część kapelusza często jest nieregularnie postrzępiona i przypomina kwiat. Powierzchnia kapelusza o barwie brązowej lub czekoladowej, tylko brzeg jest białawy. Jest mniej lub bardziej strefowana, czasami pokryta jest łuseczkami lub delikatnie owłosiona. Po wysuszeniu blaknie. Posiada krótki, dość gruby i centralnie osadzony trzon^[4]^[5]. Hymenium gładkie, zbiegające na trzon, barwy brązowej lub fioletowo-brązowej, jaśniejsze na obrzeżach. Miąższ cienki, brązowy, bez zapachu^[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki elipsoidalne, mniej lub bardziej graniaste, pokryte kolcami o długości do 1 μm, rzadziej do 1,5 μm, czasami są to tępo zakończone brodawki. Mają fioletową barwę i rozmiar 6,5-8,5 × 5-7 μm. Podstawki z 2-4 sterygmami. Mają długość 7-8,5 μm. Cystyd brak. Strzępki o brązowych ścianach i grubości 3-6,5(8) μm, z przegrodami^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje tylko w Ameryce Północnej i Europie^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wyginięcie^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i Danii^[3].

Grzyb mikoryzowy^[3]. Rośnie na ziemi w lasach iglastych i mieszanych, zwłaszcza pod sosnami. Owocniki wytwarza od lipca do października^[3].

Gatunki podobne

Podobnej barwy i również lejkowaty owocnik tworzy chropiatka pospolita (Thelephora terrestris), nie ma jednak tak postrzępionych brzegów i często jest to owocnik piętrowy, złożony z kilku lejków. Czasami podobna jest chropiatka cuchnąca (Thelephora palmata), tę jednak łatwo odróżnić po zapachu. Podobny, brązowawy, ale płasko rozpostarty owocnik ma kutnerka rdzawa (Tomentella ferruginea) rosnąca na drewnie^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2014-08-20]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-08-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c Mycobank. Thelephora caryophyllea. [dostęp 2014-08-20].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-20].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2014-08-20]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2014-08-20]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[guminska-4] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[mycobank-5] Mycobank. Thelephora caryophyllea. [dostęp 2014-08-20].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-20].

[7] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[1]