Chemia leków

Chemia leków także chemia medyczna lub chemia farmaceutyczna – dyscyplina badawcza znajdującą się na pograniczu chemii i farmakologii. Głównym celem chemii medycznej jest projektowanie, synteza i badanie właściwości indywiduów chemicznych użytecznych w terapii, a także dopracowanie metod otrzymywania tych substancji w celu obniżenia kosztów produkcji. Cele te wiążą się też z badaniem już istniejących leków, zwłaszcza na poziomie ich oddziaływania z cząsteczką docelową. Jedną z głównych metod badawczych rozwiniętych w tym celu jest QSAR (ilościowa zależność pomiędzy strukturą a reaktywnością).

W Polsce dyscyplina ta stanowi przedmiot obowiązujący na studiach farmaceutycznych i jedną z podstawowych dyscyplin zawodowych farmaceutów. Tematyka badań koncentruje się na następujących zagadnieniach:

• budowa chemiczna substancji leczniczych
• ich właściwości fizykochemiczne i biologiczne
• metody otrzymywania, w szczególności syntezy chemicznej
• chemiczne aspekty oddziaływania leków na organizm
• ustalanie ilościowych współzależności między strukturą a bioaktywnością
• przemiany związków w warunkach in vitro, czyli trwałość leków
• trwałość leków in vivo, czyli metabolizm ksenobiotyku
• ocena chemiczna jakościowa i ilościowa

Chemia leków jest wysoce interdyscyplinarną dziedziną wykorzystującą osiągnięcia dyscyplin takich jak: chemia organiczna, biochemia, chemia fizyczna, chemia obliczeniowa, farmakologia, farmakognozja, fizjologia, mikrobiologia i statystyka.

Chemia leków wywodzi się od chemii lekarskiej, zwanej jatrochemią, której podwaliny stworzyła alchemia. Twórcą jatrochemii był Paracelsus (1493–1541), który wprowadził do lecznictwa rtęć, siarkę i sól kuchenną. Jemu zawdzięczamy również hipotezę, że za działanie lecznicze roślin odpowiadają zawarte w nich związki chemiczne. Pierwszej izolacji jednorodnej chemicznie substancji leczniczej z surowca roślinnego dokonał Friedrich Sertürner. To wydarzenie przyjmuje się za początek rozwoju chemii leków.

• chemia bioorganiczna
• inhibitor
• ATC
• farmakologia
• farmaceutyka
• farmacja stosowana
• farmakognozja
• farmakoterapia
• farmakodynamika
• farmakokinetyka
• farmakofor
• medycyna
• projektowanie leków
• przemysł farmaceutyczny

• Alfred Zejc, Maria Gorczyca: Chemia leków dla studentów farmacji i farmaceutów. ISBN 83-200-2376-9. Brak numerów stron w książce
• Graham L. Patrick: Chemia medyczna. ISBN 83-204-2833-5. Brak numerów stron w książce

• American Chemical Society Division of Medicinal Chemistry
• European Federation for Medicinal Chemistry
• A guide to drug discovery: The role of the medicinal chemist in drug discovery – then and now, artykuł napisany w Nature Reviews Drug Discovery przedstawiający zarys historyczny dyscypliny i przewidywane przyszłe kierunki rozwoju.

• Future Medicinal Chemistry
• Chemmedchem (ChemMedChem current issue page)
• Journal of Medicinal Chemistry (table of contents)
• Current Medicinal Chemistry. bentham.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-23)].
• European Journal of Medicinal Chemistry