Bronisław Hieronim Gładysz

Bronisław Hieronim Gładysz

Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	3 września 1892 Sieraków
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1943 Mauthausen-Gusen (KL)
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	archidiecezja gnieźnieńska i poznańska
Prezbiterat	13 luty 1916
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Bronisław Hieronim Gładysz (ur. 3 września 1892 w Sierakowie, zm. 19 czerwca 1943 w Mauthausen-Gusen (KL) – ksiądz katolicki, badacz łaciny średniowiecznej, docent Uniwersytetu Poznańskiego, powstaniec wielkopolski^[1] , członek polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

Bronisław Hieronim Gładysz urodził się 3 września 1892 roku w Sierakowie nad Wartą, w rodzinie Adama, piekarza, oraz Teodozji z Sokołowskich^[2]. Uczył się w gimnazjum klasycznym w Gnieźnie. W tym okresie działał także aktywnie w Towarzystwie Tomasza Zana^[1] . Egzamin maturalny zdał w 1911 roku, po czym wstąpił do seminarium duchownego. Studiował w Poznaniu i Gnieźnie. 13 lutego 1916 roku został wyświęcony na prezbitera w archikatedrze gnieźnieńskiej^[3] .

W okresie od 1 kwietnia 1916 do 30 czerwca 1918 r. był wikariuszem w parafii św. Marcina w Poznaniu, a od 1 lipca 1918 do 30 września 1920 r. w parafii św. Marcina Biskupa w Szkaradowie. W 1918 r. pełnił tę funkcję także w kościele Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej na Głównej - filii parafii św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu. Jednocześnie od 1916 r. był kapelanem wojskowym oraz szpitalnym^[3] [4] . W latach 1916–1918 był kapelanem niemieckiego 7 Pułku Zapasowego Piechoty. W listopadzie 1918 r. został przewodniczącym Rady Chłopskiej i Żołnierskiej w Szkardowie. Tam też współzorganizował ochotniczy oddział powstańców wielkopolskich. W latach 1919–1920 był kapelanem 10 Pułku Strzelców Wielkopolskich (68 Pułku Piechoty)^[1] . Uczestniczył w powstańczych walkach o Szubin w 1919 r. oraz w bitwie warszawskiej^[3] . W 1920 r. był prefektem żeńskiego gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim i wikariuszem w tym mieście oraz w Chojnicy i parafii Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Kopanicy^[3] [4] . 5 maja 1922 roku został administratorem parafii św. Antoniego Padewskiego w podpoznańskiej Starołęce (Małej) (od 1925 r. w granicach miasta Poznania), której ostatecznie 10 lipca 1933 r. został proboszczem^[4] .

W 1922 roku podjął dodatkowe studia filologiczne oraz muzykologiczne na Uniwersytecie Poznańskim, na którym później także uzyskał dalsze stopnie naukowe^[2]. Doktoryzował się w 8 lutego 1926 roku na podstawie rozprawy dotyczącej twórczości Macieja Sarbiewskiego, po czym w 1932 roku otrzymał habilitację. Został w ten sposób pierwszym w Polsce docentem i wykładowcą średniowiecznej literatury łacińskiej. W 1928 roku został sekretarzem Komisji Teologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[2][5] . Był członkiem komitetu pierwszego zjazdu powstańców wielkopolskich o nazwie Zlot Obrońców Wielkopolski, Pomorza i Śląska, który odbył się 30 lipca 1937 r. w Poznaniu^[6].

W trakcie niemieckiej okupacji współpracował w konspiracji ze Stronnictwem Narodowym oraz Narodową Organizacją Bojową^[3] [7]. W wyniku zdekonspirowania starołęckiej grupy został aresztowany przez Gestapo 18 lipca 1941 roku. Podczas sesji wyjazdowej w Zwickau niemieckiego sądu w Poznaniu został skazany 14 maja 1942 roku na 5 lat więzienia za przygotowywania zbrojnego powstania przeciw Rzeszy^[8] . Więziono go w poznańskim Forcie VII, Wronkach, Zwickau, Rawiczu. Ostatecznie trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen, gdzie zginął 19 czerwca 1943 roku^[2].

Ks. Bronisław Gładysz został uczczony na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. Jego imieniem nazwano także jedną z ulic Legnicy^[9].

Tworzył w językach polskim, łacińskim, francuskim i niemieckim. Swoje rozprawy i recenzje dotyczące łacińskiej hymnografii średniowiecznej, hagiografii, rymotwórstwa, dramatu średniowiecznego publikował w Polsce i za granicą. Łącznie ukazało się ich ok. 50^[2].

Wybrane publikacje pionierskich prac:

• X. Sarbiewski a reforma hymnów brewiarzowych Urbana VIII (1927)^[10]
• Officum in Gratiaum Actione pro Victoria Chocimensi (1928)^[11]
• Dogmatyczne teksty w poetyckich utworach Seduliusa. Studjum z historji dogmatów V wieku (1930)^[12]
• O łacińskich hymnach kościelnych z polskich źródeł średniowiecznych (1930)^[2]
• De extremis quibus Seduliana carmina ornantur verborum syllabis inter se consonantibus (1931)^[13]
• Hymny brewjarza rzymskiego oraz patronału polskiego. Przekład i objaśnienia (1933)^[14]
• O łacińskich oficjach rymowanych z polskich źródeł średniowiecznych (1933)^[2]
• Łacińskie sekwencje mszalne z polskich źródeł średniowiecznych (1937)^[15]

• Medal Niepodległości^[16]

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 207. ISBN 83-01-02722-3.
• Gładysz Bronisław, [w:] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, t. 5: Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 85-86, OCLC 830292090 [dostęp 2022-03-31] .
• I.I. Basińska I.I., Gładysz Bronisław (1892-1943), [w:] AntoniA. Czubiński, BogusławB. Polak (red.), Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002, ISBN 83-7177-014-6, LCCN 2002446042, OCLC 891436923 .
• Gładysz Bronisław Hieronim, [w:] AlicjaA. Pihan-Kijasowa AlicjaA. (red.), Poczet członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857-2007. Materiały do słownika biograficznego Wielkopolan [PDF], MałgorzataM. Kałasz, JoannaJ. Pietrowicz, DobrosławaD. Gucia, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2008, s. 159, ISBN 978-83-7063-541-1, LCCN 2009394916, OCLC 780842196 [dostęp 2022-03-31] .
• Gładysz Bronisław Hieronim, [w:] JarosławJ. Łożyński JarosławJ., AntoniA. Taczanowski AntoniA. (red.), Straty osobowe ludności polskiej powiatu międzychodzkiego poniesione podczas działań wojennych oraz okupacji niemieckiej 1939-1945 i okresu stalinizmu do 1956 r. Część I [PDF], „Sierakowskie Zeszyty Historyczne”, 12, Sieraków: Drukarnia-Międzychód, wrzesień 2014, s. 89-90, ISBN 978-83-62823-38-3, ISSN 1899-5683, OCLC 833236992 [dostęp 2022-03-31] .???
• MichałM. Polak MichałM., GŁADYSZ Bronisław, [w:] Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - wybór biogramów [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-03-30] .
• JacekJ. Piętka JacekJ., Bronisław Hieronim Gładysz, [w:] Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku [online], Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo” [dostęp 2022-03-30] .
• Bronisław Hieronim Gładysz, [w:] „Biała Księga”: Martyrologium duchowieństwa - Polska: XX w. (lata 1914-1989) [online], Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Zygmunta w Słomczynie [dostęp 2022-03-30] .
• RomanR. Chalasz RomanR., Gładysz Bronisław Hieronim ks. (1892-1943): Zapomniany bohater w sutannie [online], Sieraków Historia Nieznana, 5 maja 2020 [dostęp 2022-03-30] .