Borki Wielkie (Ukraina)
49°31′N 25°45′E/49,516667 25,750000
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon |
tarnopolski | ||||
| Prawa miejskie |
1530 | ||||
| Powierzchnia |
3,77 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
47740 | ||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 49°31′N 25°45′E/49,516667 25,750000
| |||||
Borki Wielkie (ukr. Великі Бірки) – osiedle typu miejskiego w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego,
Znajduje tu się stacja kolejowa Borki Wielkie, położona na linii Odessa – Lwów.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Założone w 1410, w 1530 otrzymało magdeburskie prawo miejskie.
W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Borki Wielkie w powiecie tarnopolskim województwa tarnopolskiego.
Historia w latach 1941-1945
[edytuj | edytuj kod]W latach okupacji niemieckiej w Borkach Wielkich funkcjonował obóz pracy, w którym Niemcy więzili Żydów z różnych miejscowości. Więźniowie pracowali przy robotach drogowych. Obóz został zlikwidowany 10 lipca 1943 roku; 970 więźniów rozstrzelano na miejscu, barak z ciałami zabitych spalono[2].
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi polska rodzina Nawłoków udzielała pomocy żydowskiej dziewczynie Rozalii Wassner. W 2009 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Michalinie i Stanisławowi Nawłokom tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[3].
W dniach 8 i 9 lutego 1944 roku Niemcy dokonali w Borkach Wielkich publicznej egzekucji 34 ukraińskich więźniów z Tarnopola oskarżonych o zabójstwa, sabotaże i przynależność do OUN[4].
Podczas ataków banderowskich na Polaków w latach 1944-45 Borki Wielkie były miejscem, do którego ściągali uchodźcy z okolicznych wsi[5]. W miejscowości stacjonował batalion niszczycielski, w którym służyli Polacy[6]. Do końca 1945 roku ludność polska została ekspatriowana na zachód[7].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Zamek w Borkach, XVI-XIX w.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- 1880 rok: 1656 mieszkańców, w tym 790 rzymskich katolików, 770 grekokatolików i 96 wyznawców judaizmu[8];
- 1921 rok: 2251, w tym: 1183 Ukraińców, 1052 Polaków i 16 Żydów[7];
- 1931 rok: 2299[7];
- 1989 rok: 3447[9]
- 2001 rok: 3238.
Urodzeni w Borkach Wielkich
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Baley (1885) – polski psycholog, lekarz, pedagog, uważany za przedstawiciela lwowsko-warszawskiej szkoły psychologicznej;
- Karol Dejna (1911) – polski językoznawca, slawista;
- Stepan Żydek (1900) - podpułkownik Armii Czerwonej, generał brygady LWP;
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.66
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman. Moskwa, 2009, s. 137. ISBN 978-5-8243-1296-6.
- ↑ Historia pomocy - Rodzina Nawłoków. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-11]. (pol.).
- ↑ Lucyna Kulińska: Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. T. II. Kraków, 2001, s. 410. ISBN 83-858-27-72-2.
- ↑ Rejony jak: Zborów, Zbaraż, Tarnopol, Trembowla, Borki Wielkie, Podwołoczyska, Grzymałów - są przepełnione przez uciekinierów ze wsi. Żyją oni w warunkach okropnych po 20 do 30 osób w jednej izbie, lub koczują pod gołym niebem, przymierając głodem i utrzymują z najwyższym wysiłkiem bydło. (...) Trembowla: 400 rodzin uciekinierów z okolicy. Są odcięci od swoich wiosek, skąd ani źdźbła nie są w stanie wywieźć. Władze również nic nie pomagają. Taki sam stan w Podwołoczyskach, Borkach i Grzymałowie. - Pismo Rejonowego Pełnomocnika w Tarnopolu do GPŁ, 24 III 1945 [cyt. za:] Grzegorz Hryciuk, "Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948", Toruń 2005, ISBN 83-7441-121-X, s. 325-326
- ↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 331
- ↑ a b c Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 361, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
- ↑ Filip Sulimierski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1914, s. 312.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Borki 3.) B. ''wielkie'', wś, pow. tarnopolski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 312.
- Borki Wielkie na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
