Bitwa o Skalbmierz
50°19′10″N 20°23′57″E/50,319444 20,399167| II wojna światowa | |||
 Pomnik ofiarom i partyzantom uczestniczącym w bitwie o Skalbmierz | |||
| Czas |
5 sierpnia 1944 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Skalbmierz i teren wokół miejscowości | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
likwidacja Republiki Pińczowskiej przez Niemców | ||
| Wynik |
zwycięstwo polskich oddziałów partyzanckich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
| 50°19′10″N 20°23′57″E/50,319444 20,399167
| |||
Bitwa o Skalbmierz – zwycięska bitwa partyzancka stoczona 5 sierpnia 1944 roku w Skalbmierzu przez oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej przeciwko niemieckiej ekspedycji karnej (złożonej z formacji policyjnych i wojskowych w sile około 900 ludzi)[2].
Przebieg bitwy
[edytuj | edytuj kod]Przystępując do oczyszczenia zaplecza frontu wschodniego Niemcy przystąpili do likwidacji terenu opanowanego przez partyzantów tzw. Republiki Pińczowskiej. Atak na Skalbmierz nastąpił rano 5 sierpnia 1944 i zakończył się wyparciem z miasta oddziału Armii Krajowej w sile plutonu, dowodzonym przez podporucznika Franciszka Pudo. Na wieść o zajęciu Skalbmierza i rozpoczęciu przez Niemców pacyfikacji miasta na pomoc oddziałom Armii Krajowej przyszły oddziały Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej. Do Zygmunta Bieszczanina dowódcy oddziału Armii Ludowej stacjonującego w lasach chroberskich wysłano kuriera z prośbą o pomoc. Pomimo wzmocnienia sił, partyzanci nie byli w stanie zdobyć miasta i zapobiec mordowaniu mieszkańców i paleniu domów. Potrzebne było jeszcze dodatkowe wsparcie, które zostało uzyskane po rozmowach przeprowadzonych przez Jana Pszczołę z dowódcą patrolu armii radzieckiej stacjonującego w Wiślicy, który dotarł tu po wysłaniu z przyczółka baranowsko sandomierskiego[3]. Po otrzymaniu wsparcia w postaci dwóch czołgów (bez piechoty), które przerwały linię frontu i znalazły się około 50 kilometrów przed resztą swoich wojsk[4], oddziały partyzanckie liczące około 400 ludzi i stanowiące osłonę dla czołgów[4], rozpoczęły główny atak na miasto zakończony powodzeniem[1]. W bitwie poległo 21 partyzantów i 80 cywili. Straty niemieckie wynosiły około 100 zabitych[5].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Ofiarom niemieckiego terroru oraz partyzantom uczestniczącym w bitwie o Skalbmierz na placu obok kościoła wzniesiono pomnik z napisem cyt: 5 sierpień 1944 r. Pomnij na dzień ów. Dzień grozy ognia i krwi. W 25 rocznicę pamiętnej bitwy i pacyfikacji Skalbmierza Rada Państwa odznaczyła miasto Orderem Krzyża Grunwaldu III kl.[6]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Bitwy polskie 1999 ↓, s. 118.
- ↑ Republika 2002 ↓, s. 94.
- ↑ Wojnar 1976 ↓, s. 242.
- ↑ a b Wacław Kuszewski, Jeszcze o Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej. Pacyfikacja Skalbmierza, [w:] Okruchy wspomnień z lat walki i martyrologii AK nr 23, Kraków 1997, s. 91, 93, ISSN 1232-2210.
- ↑ Encyklopedia 1977 ↓, s. 566, 567.
- ↑ Przewodnik 1988 ↓, s. 320,.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Kozera, Zdzisław Antolski: Republika Pińczowska 1944. Kielce: ZPW "U Poety", 2002.
- Eugeniusz Fąfara: Wojnar i jego żołnierze. Białystok: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976.
- Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1975.
- Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988.
- Tomasz Gąsowski, Jerzy Ronikier, Zdzisław Zblewski: Bitwy polskie. Leksykon. Kraków: Znak, 1999.
.svg){kind=small}