Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne – stan gospodarki umożliwiający pokrycie perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska^[1].

Stan ten zapewniają dywersyfikacja dostaw importowanych paliw oraz zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych, zdolności wydobywczej ze złóż krajowych – ropy naftowej, gazu ziemnego oraz wykorzystanie krajowych złóż węgla, co pozwala na nieprzerwaną pracę systemu energetycznego kraju w sytuacji przerwania dostaw z jednego źródła. Do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego może również przyczyniać się rozproszenie źródeł energii.

Obok dostaw rurociągami („Przyjaźń”) Polska dysponuje naftoportem w Gdańsku. Planowane jest przedłużenie ropociągu Odessa-Brody z Ukrainy do Polski („Sarmatia”^[2], w październiku 2007 planowano powołanie spółki „Nowa Sarmatia”)^[3]. Prace poszukiwawcze na Bałtyku prowadzi Petrobaltic (również niewielkie wydobycie). Rozpatruje się opcję rewersu na ropociągu „Przyjaźń” i połączenia z portem w Wilhelmshaven.

Na przełomie lat 2015/2016 wydobycie krajowe zaspokajało ok. 1/3 zapotrzebowania na gaz w Polsce. Pozostałe 2/3 pochodziły z importu, przede wszystkim z Rosji^[4].

PGNiG planuje doprowadzenie do sytuacji, w której 1/3 gazu będzie pochodzić z wydobycia krajowego, 1/3 będzie importowana ze Wschodu, a 1/3 będzie importowana ze Skandynawii i poprzez terminal LNG w Świnoujściu. W 2009 PGNiG podpisała umowę na dostawy skroplonego gazu LNG w latach 2014–2034 z katarskim dostawcą gazu LNG Qatargas^[5].

Największe możliwości zwiększenia wydobycia gazu w Polsce są zdaniem ekspertów z Państwowego Instytutu Geologicznego na Podkarpaciu i w Niecce Gorzowsko-Zielonogórskiej^[6].

Prace poszukiwawcze na Bałtyku prowadzi Petrobaltic (również niewielkie wydobycie gazu).

Prowadzone są poszukiwania złóż gazu łupkowego^[7].

• Gazociągi^[8]:
  • Gaz skandynawski:
    • Gazociąg Baltic Pipe (ew. połączony z gazociągiem Skanled)
    • Gazociąg z Göteborga
    • Gazociąg norweski^[9]
  • Gaz rosyjski:
    • odnoga Gazociągu Północnego
    • Gazociąg Jamał II (druga nitka gazociągu jamalskiego)
    • Gazociąg Amber^[10] (nazywany również Jantar^[11])
  • Gaz państw Azji Centralnej, Azerbejdżanu i Iranu:
    • odnoga Gazociągu Nabucco
    • Gazociąg Sarmacja
    • Gazociąg Biały Potok (White Stream)
  • Inne:
    • Gazociąg Bernau-Szczecin (połączenie z systemem niemieckim)
    • odnoga Gazociągu Opal (połączenie z systemem niemieckim)
    • Gazociąg Ustiług-Zosin-Moroczyn (połączenie z systemem ukraińskim)
    • połączenie z systemem litewskim
    • fizyczny rewers na gazociągu jamalskim w Lubusz (dzielnica Mallnow) (docelowa przepustowość 5,5 mld m³)
• Terminal LNG w Świnoujściu (gazoport) (przepustowość 5 mld m³, planowane zwiększenie do 7,5–10 mld m³)

Są to głównie biodiesel i bioetanol^[12].

W 2008 r. prawie 96% energii elektrycznej produkowanej w Polsce pochodziło z elektrowni węglowych w proporcji ok. 40% z węgla brunatnego i ok. 60% z węgla kamiennego^[13].

Według projektu Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku planowane jest podwojenie zużycia energii elektrycznej i oparcie funkcjonowania polskiej energetyki głównie na czterech grupach energetycznych z większościowym udziałem Skarbu Państwa. Według dokumentu kluczowym surowcem do 2030 r. pozostanie węgiel kamienny, jednak jego udział w produkcji elektryczności spadnie do 40%. Energia odnawialna ma zwiększyć swój udział do 15% do 2020 roku^[14], nawet do 10% zużywanej energii elektrycznej ma pochodzić z planowanej polskiej elektrowni atomowej o mocy 1200 MW.^[15]

Duże znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego ma magazynowanie paliw i energii (gazu, ropy naftowej, energii odnawialnej^[16]).

Największe naziemne magazyny ropy zlokalizowane są w Adamowie przy granicy z Białorusią, w pobliżu Płocka oraz Gdańsku^[17].

Ropa naftowa jest magazynowana również w kawernach. Jedyne w Polsce podziemne magazyny ropy naftowej i paliw znajdują się w miejscowości Góra. Należą do IKS Solino, spółki zależnej PKN Orlen. Planowana jest budowa magazynu pod istniejącą już naziemną bazą paliwową OLPP w Dębogórzu^[18].

 Osobny artykuł: Podziemne magazyny gazu.

Gaz ziemny jest magazynowany w PMG Brzeźnica, PMG Husów XII, PMG Strachocina, PMG Swarzów. Planowana jest rozbudowa lub budowa PMG Mogilno, PMG Wierzchowice, PMG Kosakowo, PMG Kałuszyn, PMG Daszewo, PMG Chabowo^[19].

Prowadzone są badania nad zwiększeniem efektywności i opłacalności zgazowywania węgla^[20][21], benzyną syntetyczną^[22], ogniwami z wykorzystaniem tzw. biowęgla (biokarbonu)^[23], synergią węglowo-jądrową^[24], sztuczną fotosyntezą^[25] czy paliwem wodnowęglowym^[26].

Pewne niewielkie znaczenie ma recykling tworzyw sztucznych, np. uzyskiwanie paliw płynnych metodą krakingu^[27].

• bateria jądrowa
• ubóstwo energetyczne
• polityka energetyczna

• Nadia Gubernat: Projekt EcoGrid a bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej. independent.academia.edu. [dostęp 2018-05-27]. (pol.).