August Bielowski

August Bielowski
	; August Bielowski (portret z r. 1875)
Data i miejsce urodzenia	27 marca 1806 ; Krechowice
Data i miejsce śmierci	11/12 października 1876 ; Lwów
Zawód, zajęcie	Polski historyk i pisarz.
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

August Bielowski (Augustyn), pseud. Jan Płaza (ur. 27 marca 1806 w Krechowicach na Pokuciu, zm. 11/12 października 1876 we Lwowie) – polski historyk, slawista, pisarz, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, autor, fundator i wydawca „Monumenta Poloniae Historica”, członek honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1860–1876^[1].

Życiorys

W 1828 ukończył gimnazjum przy klasztorze oo. bazylianów w Buczaczu^[2]^[3] i rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim. Po wybuchu powstania listopadowego wstąpił do Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego, służył w pułku Legii Nadwiślańskiej pieszej w korpusie generała Samuela Różyckiego^[4]. Po upadku powstania udał się do Galicji. W 1834 został aresztowany po zarzutem spiskowania przez władze austriackie, w więzieniu przebywał dwa lata. W 1845 związał się z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, od 1869 był dyrektorem Zakładu^[5] i redaktorem „Biblioteki Ossolińskich”.

Jego staraniem w latach 1854–1861 wznowiony został Słownik języka polskiego Samuela Lindego, z uzupełnianiami i poprawkami.

Odbywał częste podróże naukowe przeszukując archiwa i biblioteki Rosji, Austrii, Niemiec w poszukiwaniu źródeł do dziejów polskich. Był pomysłodawcą i pierwszym wydawcą serii „Monumenta Poloniae Historica”, w latach 1856–1864 własnym kosztem wydał tom 1.^[6] (dzięki finansowemu wsparciu hrabiego Wiktora Baworowskiego ukończono druk). Tom 2. współfinansowało Towarzystwo Naukowe Krakowskie. W 1872 Towarzystwo, po przekształceniu się w Akademię Umiejętności, przejęło wydawanie Monumenta Poloniae Historica. Bielowski został kierownikiem Komisji Historycznej AU we Lwowie.

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Dzieła

Pieśń o Henryku Pobożnym (1839) Wersja cyfrowa^[7]
Myśli do dziejów słowiańskich (1841)
Początkowe dzieje Polski (1842)
Wstęp krytyczny do dziejów Polski (Lwów 1850) wersja cyfrowa
Rzut oka na dotychczasową pierwotną polską historyą (Lwów 1853) Wersja cyfrowa
Pokucie (1856)
Nagrobek Bolesława Chrobrego (1857)^[8]
Żywot Św. Metodego (1858)
Synowie Chrobrego (1859)
Zamość (Lwów 1862) Wersja cyfrowa
Monumenta Poloniae historica = Pomniki dziejowe Polski (Lwów 1864 i nast.) Wersja cyfrowa
Genealogia xiążąt i królów polskich od roku 880 - 1195 (Lwów 1866) Wersja cyfrowa
Wyniki badań najnowszych o Mistrzu Wincentym i jego kronice (1872)^[9]
Szymon Szymonowic (1875)^[10]

przekłady: Wyprawa Igora na Połowców (1833), Pienia liryczne (poezja Schillera, 1841), Powieść minionych lat (1864, tłumaczenie dokonane z pomocą Iwana Wahylewicza).

Przypisy

↑ Bolesław Erzepki: Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Poznań, 1896, s. 1.
↑ Władysław Semkowicz: Bielowski August..., s. 58.
↑ Петро Гуцал: Август Беловський. [W:] Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 1: А—Й. Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2004, s. 99-100. ISBN 966-528-197-6. (ukr.)
↑ Onufry Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego : zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 9.
↑ A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 75-76.
↑ A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 80.
↑ Aw58: Tablica pamiątkowa poświęcona Augustowi Bielowskiemu na elewacji budynku PKO BP przy pl. Klasztornym 1 w Legnicy. Wikimedia Commons. [dostęp 2020-10-06].
↑ Nagrobek Bolesława Chrobrego rozpoznany przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .
↑ Wyniki badań najnowszych o Mistrzu Wincentym i jego kronice przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .
↑ Szymon Szymonowic przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .

Literatura dodatkowa

Władysław Semkowicz: Bielowski August. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 58–59. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Linki zewnętrzne

Kopia cyfrowa “Monumenta Poloniae Historica” w KPBC
Utwory Augusta Bielowskiego w Federacji Bibliotek Cyfrowych
Publikacje Augusta Bielowskiego w bibliotece Polona

[1] Bolesław Erzepki: Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Poznań, 1896, s. 1.

[2] Władysław Semkowicz: Bielowski August..., s. 58.

[3] Петро Гуцал: Август Беловський. [W:] Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 1: А—Й. Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2004, s. 99-100. ISBN 966-528-197-6. (ukr.)

[4] Onufry Hieronim Kunaszowski, Życiorysy uczestników Powstania Listopadowego : zebrane na pamiątkę obchodu jubileuszowego pięćdziesięcioletniej rocznicy tego powstania, Lwów 1880, s. 9.

[5] A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 75-76.

[6] A. Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 80.

[7] Aw58: Tablica pamiątkowa poświęcona Augustowi Bielowskiemu na elewacji budynku PKO BP przy pl. Klasztornym 1 w Legnicy. Wikimedia Commons. [dostęp 2020-10-06].

[8] Nagrobek Bolesława Chrobrego rozpoznany przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .

[9] Wyniki badań najnowszych o Mistrzu Wincentym i jego kronice przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .

[10] Szymon Szymonowic przez Augusta Bielowskiego [online], polona.pl [dostęp 2019-02-22] .

[1]