Artur Rodziński
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1892 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
27 listopada 1958 |
| Przyczyna śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Powiązania |
Los Angeles Philharmonic |
Artur Rodziński (ur. 1 stycznia 1892 w Splicie, zm. 27 listopada 1958 w Bostonie)[1][2] – polski dyrygent, od 1926 aktywny w USA.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był doktorem prawa Uniwersytetu Wiedeńskiego, gdzie również kontynuował studia muzyczne. Nie otrzymał dyplomu, ponieważ przeszkodził mu wybuch I wojny światowej. W latach 1918–1919 był dyrygentem Opery Lwowskiej, następnie Opery i Filharmonii Warszawskiej (1920−1925). Na zaproszenie Leopolda Stokowskiego wyjechał do Stanów Zjednoczonych i w latach 1926–1929 pełnił funkcję dyrygenta-asystenta Orkiestry Filadelfijskiej. Równocześnie prowadził także orkiestrę i klasę operową w Curtis Institute of Music[1][2]. Następnie był dyrektorem muzycznym Los Angeles Philharmonic (1929–1933), Cleveland Orchestra (1933–1943), Filharmonii Nowojorskiej (1943–1947) i Chicagowskiej (1947–1948)[1][2][3].
Występował w Ameryce Północnej, Europie i Ameryce Południowej. Propagował muzykę polską, zwłaszcza dzieła Stanisława Moniuszki, Mieczysława Karłowicza i Karola Szymanowskiego[4]. Był wykonawcą dzieł Richarda Straussa i Richarda Wagnera. W listopadzie 1958 w Chicago wystawił z wielkim sukcesem Tristana i Izoldę Wagnera, z udziałem szwedzkiej sopranistki Birgit Nilsson. 10 dni później zmarł na atak serca[5].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była pianistka austriacka Ilse Reimesch. Po rozwodzie ożenił się z Haliną Rodzińską z domu Lilpop[4], która była spokrewniona z żoną Jarosława Iwaszkiewicza, Anną. Spisała obszerne wspomnienia wydane pod tytułem Our Two Lives (wyd. polskie: Halina Arturowa Rodzińska, Nasze wspólne życie, Warszawa 1980, ISBN 83-07-00031-9).
Synem Artura i Haliny jest Richard Rodzinski, amerykański menadżer muzyczny[6][7][8], absolwent Columbia University[6], powiązany m.in. z Międzynarodowym Konkursem Pianistycznym im. Van Cliburna[8], członek honorowy Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Anna Skrzyńska, Rodziński Artur, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 8 Pe–R część biograficzna, Kraków: PWM, 2004, s. 432, ISBN 83-224-0837-4.
- ↑ a b c Michael Steinberg, Rodziński, Artur, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.23654, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).
- ↑ Chicago Symphony Orchestra, [w:] J. Kennedy, M. Kennedy, T. Rutherford-Johnson (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-02-06] (ang.).
- ↑ a b Leon T. Błaszczyk: Artur Rodziński. Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2017-09-23]. (pol.).
- ↑ Śmierć Rodzińskiego. W: Lucjan Kydryński: Wiolinem i basem. Wyd. 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1960, s. 89–92. (pol.).
- ↑ a b Rodzinski, Richard [online], www.poles.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ Richard Rodzinski [online], prabook.com [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ a b Richard Rodzinski - News [online], Concours musical international de Montréal [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ The Federation | World Federation of International Music Competitions [online], www.wfimc.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia Katedry Dyrygentury. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie. (pol.).
- Artur Rodzinski w bazie AllMusic (ang.)
- Dyskografia Artura Rodzińskiego w bazie MusicBrainz (ang.)
- Artur Rodzinski w bazie Discogs.com (ang.)
- Artur Rodzinski w bazie IMDb (ang.)