Antyteizm

Antyteizm – postawa polegająca na negatywnym nastawieniu wobec instytucjonalnych religii teistycznych^[1]^[2]^[3]; w wąskim znaczeniu, negatywne nastawienie wobec wiary w boga lub bogów^[4]^[5].

Opozycja względem religii

Przykład tego poglądu został zademonstrowany w Letters to a Young Contrarian(inne języki) (2001), w których Christopher Hitchens napisał:

Nie jestem nawet ateistą tak mocno, jak jestem antyteistą. Nie tylko uważam, że wszystkie religie są różnymi wersjami tej samej nieprawdy, lecz jestem również przekonany, że wpływ kościołów oraz efekty religijnej wiary są autentycznie szkodliwe. Rewidując fałszywe twierdzenia religii, nie liczę na to – jak co niektórzy sentymentalni agnostycy zdają się pragnąć – że będą one prawdziwe. Nie zazdroszczę wierzącym ich wiary. Z ulgą podchodzę do tego, że ta cała opowieść jest złowrogim bajkopisarstwem; życie byłoby nędzne, gdyby to, co wierzący utrzymują, faktycznie miało miejsce^[6].

Krytyka określenia „antyteista”

David Silverman(inne języki) określał się antyteistą, aby podkreślić, że nie jest jedynie bez teizmu, ale przeciwko niemu. Obecnie jednak określa siebie jako ateistę. W swojej książce Fighting God (2015) wyjaśnia, że określenie antyteista jest niejednozaczne — budzi wątpliwości czy końcówka teista odnosi się do teistów czy do teizmu. Silverman podkreśla, że o ile jest stanowczo przeciwko teizmowi, to nie jest przeciwko teistom, a wręcz działa na ich rzecz. Proponuje on korzystanie z określenia ateista, aby uniknąć nieporozumień^[7].

Antyteiści

XXI wiek

XX wiek

Bertrand Russell – uważał religię za chorobę zrodzoną ze strachu oraz za źródło niedoli dla rodzaju ludzkiego
Leon Świeżawski
Isaac Asimov

XIX wiek

XVIII wiek

XVII wiek

Kazimierz Łyszczyński (1634–1689) — zakonnik katolicki, autor traktatu „O nieistnieniu Boga”
Jean Meslier (1664–1729) — ksiądz katolicki, autor znalezionego po jego śmierci traktatu „Testament”
Tommaso Campanella (1568–1639) — zakonnik katolicki, autor traktatu o mylącej nazwie „Ateizm zwyciężony”
Thomas Aikenhead (1676–1697) — student teologii, krytyk religii objawionych skazany na śmierć za bluźnierstwo
Lucilio Vanini (1585–1619) — filozof i teolog, pierwszy argumentował, że człowiek pochodzi od małp człekokształtnych; prekursor naukowego determinizmu

I w. p.n.e.

Lukrecjusz – autor poematu „O naturze rzeczy”; uważał, że religia jest zrodzona ze strachu i ignorancji

Zobacz też

Organizacje

Książki, eseje, blogi

Filmy

Przypisy

↑ Reza Aslan: Sam Harris and “New Atheists” aren’t new, aren’t even atheists. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ Anti-theism: Reason or Bigotry?. 2014. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ The Strong Antitheist. 2008. [dostęp 2017-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-07)]. (ang.).
↑ Collins English Dictionary. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ English Oxford Living Dictionaries. Oxford University Press. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).
↑ Christopher Hitchens | Book Excerpt. [dostęp 2009-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-15)].
↑ David Silverman: Fighting God: An Atheist Manifesto for a Religious World. Thomas Dunne Books, 2015, s. 28. ISBN 978-1-4668-7128-1.
↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy: Hume on Religion. 2017. [dostęp 2017-04-10]. Cytat: „Hume points out that while theism may avoid some of the absurdities and barbarisms of polytheism, it is by no means free of these problems. On the contrary, it is Hume’s view that theism is prone to intolerance and persecution of its opponents; that it encourages its followers to abase themselves and pursue useless forms of self-denial; that it corrupts and perverts philosophy; that although it is plagued with doubts, it presents a dogmatic attitude to the world; and, finally, that it breeds serious moral vices, including hypocrisy, fraud and cruelty. The tendencies of theism that most concern Hume, however, are its intolerance and opposition to liberty, its distorted moral standard, and its willingness to sanction the “greatest crimes” in the name of piety and devotion (NHR, 14.7). Hume leaves his readers with the clear view that religion, far from being a source of support for moral practice, is in fact a major source of moral sickness in the world. […] Granted that the label of “atheism” is in these respects potentially misleading, and that “scepticism” and “agnosticism” fail to properly identify and highlight Hume’s wholly hostile and critical attitude towards religious dogma and doctrine (in its orthodox forms), what alternative label is available to us? […] On the other side, the label of irreligion also makes clear that Hume’s fundamental attitude towards religion (qua various forms of robust theism) is one of systematic hostility – that is, he believes we are better off without religion and religious hypotheses and speculations” (ang.) (ang.).

Linki zewnętrzne

What is so Bad about Christianity? (ang.)

[at1-1] Reza Aslan: Sam Harris and “New Atheists” aren’t new, aren’t even atheists. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[2] Anti-theism: Reason or Bigotry?. 2014. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[3] The Strong Antitheist. 2008. [dostęp 2017-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-07)]. (ang.).

[4] Collins English Dictionary. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[5] English Oxford Living Dictionaries. Oxford University Press. [dostęp 2017-04-06]. (ang.).

[6] Christopher Hitchens | Book Excerpt. [dostęp 2009-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-15)].

[7] David Silverman: Fighting God: An Atheist Manifesto for a Religious World. Thomas Dunne Books, 2015, s. 28. ISBN 978-1-4668-7128-1.

[8] Stanford Encyclopedia of Philosophy: Hume on Religion. 2017. [dostęp 2017-04-10]. Cytat: „Hume points out that while theism may avoid some of the absurdities and barbarisms of polytheism, it is by no means free of these problems. On the contrary, it is Hume’s view that theism is prone to intolerance and persecution of its opponents; that it encourages its followers to abase themselves and pursue useless forms of self-denial; that it corrupts and perverts philosophy; that although it is plagued with doubts, it presents a dogmatic attitude to the world; and, finally, that it breeds serious moral vices, including hypocrisy, fraud and cruelty. The tendencies of theism that most concern Hume, however, are its intolerance and opposition to liberty, its distorted moral standard, and its willingness to sanction the “greatest crimes” in the name of piety and devotion (NHR, 14.7). Hume leaves his readers with the clear view that religion, far from being a source of support for moral practice, is in fact a major source of moral sickness in the world. […] Granted that the label of “atheism” is in these respects potentially misleading, and that “scepticism” and “agnosticism” fail to properly identify and highlight Hume’s wholly hostile and critical attitude towards religious dogma and doctrine (in its orthodox forms), what alternative label is available to us? […] On the other side, the label of irreligion also makes clear that Hume’s fundamental attitude towards religion (qua various forms of robust theism) is one of systematic hostility – that is, he believes we are better off without religion and religious hypotheses and speculations” (ang.) (ang.).

[1]