Andrzej Rymsza

Andrzej Rymsza (ukr. Андрій Римша) (ur. ok. 1550, zm. po 1595) – polski i ruski (starolitewski) pisarz i poeta. Tłumacz z języka łacińskiego, autor licznych epigramatów na herby magnackie. Tworzył w II połowie XVI wieku; uważany jest za jednego z ojców białoruskiej poezji^{[potrzebny przypis]}.

Życiorys

Urodził się we wsi Penczyn (biał. Пянчын) w pobliżu Nowogródka, w szlacheckiej, ruskiej rodzinie. Wykształcenie zdobył w szkole w Ostrogu, doskonale władał łaciną i językiem ruskim i polskim. Przyjaźnił się z polskimi poetami, Janem Kazanowiczem i Janem Radwanem. Służył na dworze książąt Radziwiłłów, gdzie pełnił obowiązki administratora majątków hetmana polnego Krzysztofa Radziwiłła w Birżach. Uczestniczył w wyprawach moskiewskich Stefana Batorego w służbie książąt Radziwiłłowskich.

Tematyka twórczości Rymszy była bezpośrednio związana z życiem poety, o czym świadczą chociażby epigramaty jego autorstwa i utwory dotyczące wypraw wojennych. Uznawany jest za jednego z ojców białoruskiej poezji sylabicznej, wzorowanej na średniowiecznej łacińskiej i polskiej^{[potrzebny przypis]}. Andrzej Rymsza jest twórcą pierwszego w drukarstwie cyrylickim wydanego osobno dzieła poetyckiego (Chronologia). Wcześniej podobne utwory wydawano jedynie w zbiorach lub dodawano do kolejnych wydań Biblii ostrogskiej. Nie wiadomo kiedy i w jakich okolicznościach zmarł.

Utwory

Chronologia (Хронологія, Которогося месеца што за старых веков дЂело короткое описаніе) - wydana w 1581 roku w Ostrogu.
Dziesięcioroczne powieści wojennych spraw książęcia Krzysztofa Radziwiłła – wydane w 1585 roku w Wilnie.

Epigramaty

Na herb pana Wołłowicza (Na hierb pana Wołowicza) 1585.
Na herby Lwa Sapiehy (Na hierby Lwa Sapiehy) 1588.
Na herby Teodora Skumina (Na hierby Teodora Skumina) 1591.

Bibliografia

T. Poźniak, Literatura Białoruska, [w:] Dzieje literatur europejskich, red. W. Florian, Warszawa 1989, s. 641 – 642.
Є. А. Карпіловська, Л. О. Тарновецька, Андрій Римша, [в:]Українська література ХІ – XVIII століть, Чернівці 1997, s. 118 – 119.
B. Mucha, Zarys literatury ukraińskiej i białoruskiej, Piotrków Trybunalski 2000, s. 164 – 166.
Енциклопедія українознавства (у 10 томах), Головний редактор Володимир Кубійович. — Париж, Нью-Йорк: «Молоде Життя», 1954 - 1989.