Aleksander Zwierzyński

Aleksander Zwierzyński
Data i miejsce urodzenia	3 lutego 1880 ; Tuszyn, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	3 lutego 1958 ; Tuszyn, Polska
	Poseł na Sejm Litwy Środkowej
Okres	od 1922; do 1922
Przynależność polityczna	Zespół Stronnictw i Ugrupowań Narodowych
	Poseł na Sejm Ustawodawczy (II RP)
Okres	od 1919; do 1922
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
	Poseł I kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1922; do 1927
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
	Poseł II kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1928; do 1930
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
	Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1930; do 1935
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Zwierzyński ps. „Aleksander”, „Tokarski” (ur. 3 lutego 1880 w Tuszynie k. Łodzi, zm. 3 lutego 1958 tamże) – polski prawnik i dziennikarz, wicemarszałek Sejmu I kadencji poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I, II i III kadencji w II RP reprezentujący Związek Ludowo-Narodowy, następnie Stronnictwo Narodowe^[1], poseł na Sejm Litwy Środkowej^[2], przewodniczący Stronnictwa Narodowego w czasie II wojny światowej, kierownik Biura Wschodniego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj^[3], od września 1944 wiceprezes Rady Jedności Narodowej.

Życiorys

Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[4] i w École d'études politiques. Od 1905 był członkiem Ligi Narodowej. W 1907 osiadł w Wilnie. Pisywał m.in. do Dziennika Wileńskiego, Pobudki, Kuriera Litewskiego i Kuriera Małego. Po wybuchu I wojny światowej został członkiem Komitetu Polskiego w Wilnie^[4]. Był działaczem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego.

W styczniu 1922 wybrany do Sejmu Litwy Środkowej, w marcu 1922 wraz z innymi posłami tego Sejmu wszedł w skład Sejmu Ustawodawczego. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 1922 uzyskał mandat poselski z listy Związku Ludowo-Narodowego, wybrany został na wicemarszałka Sejmu. Ponownie wybrany do Sejmu w wyborach 1928 i 1930 roku (w tych ostatnich z listy państwowej Stronnictwa Narodowego). Członek najwyższych władz ZLN, później Komitetu Politycznego i Komitetu Głównego Stronnictwa Narodowego.

14 lutego 1938 w redakcji Dziennika Wileńskiego w odwecie za zamieszczenie krytycznego artykułu o Józefie Piłsudskim został pobity przez oficerów Wojska Polskiego^[5]. Autor artykułu, redaktor naczelny gazety Stanisław Cywiński nie wymieniając Piłsudskiego z nazwiska użył określenia kabotyn, uwłaczając – jak wtedy uważano – pamięci Marszałka.

W 1939 był prezesem Katolicko-Narodowego Komitetu Wyborczego, który tego samego roku startował w wyborach do rady miejskiej Wilna. Wybory te wygrał, zdobywając 27 miejsc w radzie. Jednym z wyborczych postulatów komitetu było „odżydzenie” Wilna^[6].

W czasie II wojny światowej działał w konspiracji. Od połowy 1941 był pracownikiem Biura Wschodniego Delegatury Rządu na Kraj. W 1943 został prezesem Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego, we wrześniu 1944 powołany na wiceprezesa Rady Jedności Narodowej.

8 marca 1945 aresztowany przez NKWD i UB w Brwinowie, został wywieziony do Moskwy. Skazany w pokazowym procesie szesnastu na osiem miesięcy więzienia. W listopadzie 1945 powrócił do kraju.

Rodzina

Był synem Kazimierza i Celestyny z Raczkiewiczów^[7].

Przypisy

↑ Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-08] .
↑ Sejm Wileński 1922 : przebieg posiedzeń według sprawozdań stenograficznych w opracowaniu kancelarji sejmowej, Wilno: Wydawnictwo Księgarni Józefa Zawadzkiego, 1922, s. 11 (pol.).
↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 186.
↑ ^a ^b Almanach Literacki 1926, Wilno: nakładem Wil. Oddz. Polsk. Białego Krzyża, s. 79 .
↑ Mariusz Urbanek, Polska jest jak obwarzanek, Wrocław 1988, s. 35
↑ JacekJ. Wałdoch JacekJ., Postulaty ugrupowań politycznych podczas wyborów do Rady Miejskiej miasta Wilna w latach 1919–1939, Uniwersytet Gdański, Wrocław 2014, s. 487, 491 [dostęp 2024-04-06] (pol.).
↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-12-08] .

Bibliografia

Zwierzyński Aleksander w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, t. II s. 488–489.

[1] Parlamentarzyści – Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-08] .

[:0-2] Sejm Wileński 1922 : przebieg posiedzeń według sprawozdań stenograficznych w opracowaniu kancelarji sejmowej, Wilno: Wydawnictwo Księgarni Józefa Zawadzkiego, 1922, s. 11 (pol.).

[3] Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 186.

[almanach79-4] Almanach Literacki 1926, Wilno: nakładem Wil. Oddz. Polsk. Białego Krzyża, s. 79 .

[5] Mariusz Urbanek, Polska jest jak obwarzanek, Wrocław 1988, s. 35

[6] JacekJ. Wałdoch JacekJ., Postulaty ugrupowań politycznych podczas wyborów do Rady Miejskiej miasta Wilna w latach 1919–1939, Uniwersytet Gdański, Wrocław 2014, s. 487, 491 [dostęp 2024-04-06] (pol.).

[7] Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-12-08] .

[1]

Marszałek Senatu	Maciej Rataj (PSL „Piast”)
Wicemarszałkowie	Ludwik Gdyk (ChD) Juliusz Poniatowski (PSL „Wyzwolenie”) Jędrzej Moraczewski (PPS) Ignacy Daszyński (PPS) Stanisław Osiecki (PSL „Piast”) Jan Dębski (PSL „Piast”) Zygmunt Seyda (ZLN) Leon Pluciński (ZLN) Aleksander Zwierzyński (ZLN)

Sejm II RP	Jakub Bojko (1919–1922) Andrzej Maj (1919–1922) Jędrzej Moraczewski (1919–1925) Stanisław Osiecki (1919–1922) Józef Ostachowski (1919) Stanisław Nowicki (1919) Zygmunt Seyda (1921–1925) Ludwik Gdyk (1922–1928) Aleksander Zwierzyński (1922 26 marca 1928) Juliusz Poniatowski (1922–1927) Leon Pluciński (1925–1926) Ignacy Daszyński (1925–1928) Jan Dębski (1925–1928) Zygmunt Marek (1928–1930) Jan Woźnicki (1928–1930) Wołodymyr Zahajkewycz (1928–1930) Seweryn Czetwertyński (1928–1931) Jan Dąbski (1928–1931) Michał Róg (1930–1935) Zygmunt Żuławski (1930) Jan Piłsudski (1930–1931) Karol Polakiewicz (1930–1935) Stanisław Car (1930–1935) Wacław Makowski (1931–1935) Władysław Byrka (1935–1936) Bogusław Miedziński (1935–1938) Bohdan Podoski (1935–1938) Tadeusz Schaetzel (1935–1938) Stanisław Kielak (1936–1938) Wasyl Mudry (1935–1939) Zygmunt Wenda (1938–1939) Wacław Długosz (1938–1939) Jan Henryk Jedynak (1938–1939) Leon Surzyński (1938–1939)
Sejm RP/PRL	Wacław Barcikowski (1947–1952) Stanisław Szwalbe (1947–1952) Roman Zambrowski (1947–1952) Franciszek Mazur (1952–1956) Józef Ozga-Michalski (1952–1956) Stanisław Kulczyński (1952–1956) Jerzy Jodłowski (1957–1961) Zenon Kliszko (1957–1961) Zenon Kliszko (1961–1965) Jan Wende (1961–1965) Zenon Kliszko (1965–1969) Jan Wende (1965–1969) Zenon Kliszko (1969–1971) Jan Wende (1969–1971) Andrzej Werblan (1971–1972) Halina Skibniewska (1971–1972) Andrzej Benesz (1971–1976) Halina Skibniewska (1972–1976) Andrzej Werblan (1972–1976) Halina Skibniewska (1976–1980) Piotr Stefański (1976–1980) Andrzej Werblan (1976–1980) Halina Skibniewska (1980–1985) Piotr Stefański (1980–1985) Andrzej Werblan (1980–1982) Zbigniew Gertych (1982–1985) Jerzy Ozdowski (1982–1985) Jadwiga Biedrzycka (1985–1988) Jerzy Ozdowski (1985–1989) Mieczysław Rakowski (1985–1988) Marek Wieczorek (1985–1989) Elżbieta Gacek (1988–1989) Tadeusz Porębski (1988–1989) Teresa Dobielińska-Eliszewska (1989–1991) Tadeusz Fiszbach (1989–1991) Olga Krzyżanowska (1989–1991)
Sejm III RP	Henryk Bąk (1991–1993) Andrzej Kern (1991–1993) Jacek Kurczewski (1991–1993) Dariusz Wójcik (1991–1993) Józef Zych (1991–1993) Olga Krzyżanowska (1993–1997) Aleksander Małachowski (1993–1997) Józef Zych (1993–1995) Włodzimierz Cimoszewicz (1995–1996) Marek Borowski (1996–2001) Jan Król (1997–2001) Franciszek Stefaniuk (1997–2001) Stanisław Zając (1997–2001) Andrzej Lepper (2001) Tomasz Nałęcz (2001–2005) Donald Tusk (2001–2005) Janusz Wojciechowski (2001–2004) Kazimierz Ujazdowski (2004–2005) Józef Zych (2004–2005) Jarosław Kalinowski (2005–2007) Bronisław Komorowski (2005–2007) Marek Kotlinowski (2005–2006) Andrzej Lepper (2005–2006) Wojciech Olejniczak (2005–2007) Genowefa Wiśniowska (2006–2007) Janusz Dobrosz (2006–2007) Jarosław Kalinowski (2007–2009) Stefan Niesiołowski (2007–2011) Krzysztof Putra (2007–2010) Jerzy Szmajdziński (2007–2010) Ewa Kierzkowska (2009–2011) Jerzy Wenderlich (2010–2011) Marek Kuchciński (2010–2011) Cezary Grabarczyk (2011–2014) Eugeniusz Grzeszczak (2011–2015) Marek Kuchciński (2011–2015) Wanda Nowicka (2011–2015) Jerzy Wenderlich (2011–2015) Elżbieta Radziszewska (2014–2015) Joachim Brudziński (2015–2018) Barbara Dolniak (2015–2019) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015–2023) Ryszard Terlecki (2015–2023) Stanisław Tyszka (2015–2019) Beata Mazurek (2018–2019) Małgorzata Gosiewska (2019–2023) Włodzimierz Czarzasty (od 2019) Piotr Zgorzelski (od 2019) Krzysztof Bosak (od 2023) Dorota Niedziela (od 2023) Monika Wielichowska (od 2023)