Przejdź do zawartości

1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eskadra „C”
1568 Eskadra
im. Obrońców Warszawy
No. 1568 Flight
Ilustracja
Identyfikator 138 Dywizjonu
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1 kwietnia 1943

Rozformowanie

7 listopada 1944

Tradycje
Święto

14 września

Działania zbrojne
Zrzuty cichociemnych i wyposażenia nad terenami okupowanymi,
Zaopatrywanie powstańczej Warszawy
Organizacja
Numer

GR

Rodzaj sił zbrojnych

Polskie Siły Powietrzne

Rodzaj wojsk

Wojska lotnicze

Podległość

138 Dywizjon RAF
334 Skrzydło RAF

Skład

Handley Page Halifax, Consolidated B-24 Liberator

Samolot Handley Page Halifax II – takimi samolotami dokonywano zrzutów
Samolot Consolidated B-24 Liberator – takimi samolotami dokonywano zrzutów
Załoga „Liberatora” z 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia po powrocie z misji nad Warszawą. Lotnisko Brindisi
Grób polskich lotników z Eskadry 1586 na cmentarzu wojskowym w Krakowie

1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia (ang. No. 1586 Flight RAF) – eskadra lotnicza sformowana z polskiej Eskadry „C”, pochodzącej z rozformowanego Dywizjonu 301, a wchodzącej w skład 138 dywizjonu RAF. Po wykonaniu zadań transportu osób i wyposażenia na tereny okupowane, przekształcona w Dywizjon 301.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Eskadra C

[edytuj | edytuj kod]

Dywizjon 301, po intensywnych operacjach bombardowania, z uwagi na duże straty i trudności w uzupełnieniu stanów załóg, 31 marca 1943 został rozwiązany. Z 7 załóg oraz 76 osób personelu pomocniczego sformowano 1 kwietnia 1943 polską Eskadrę „C” w składzie brytyjskiego 138 Dywizjonu Specjalnego Przeznaczenia RAF. Pozostali lotnicy zostali przeniesieni do innych polskich dywizjonów bombowych, głównie Dywizjonu 300[1][2].

Dywizjony (138, 161 oraz 148) Specjalnego Przeznaczenia, stacjonujące w bazie RAF Tempsford działały na zlecenie Kierownictwa Operacji Specjalnych (ang. Special Operations Executive, SOE) dokonując zrzutów agentów i sprzętu do krajów okupowanych. W dywizjonach tych służyło też od listopada 1941 kilka załóg polskich [10].
Używano czterosilnikowych samolotów Halifax oraz dysponującym nieco większym zasięgiem B-24 Liberator[3]. Wykonywały loty ze zrzutami cichociemnych oraz wyposażenia dla Armii Krajowej w Polsce trasą nad morzem Północnym i Danią. Po zwiększeniu niemieckiej obrony przeciwlotniczej w Danii, trasę wydłużono nad Szwecję – czas każdej wyprawy nad Polskę wynosił nawet do 16 godzin – ledwo starczało paliwa na powrót.

Eskadra „C” 4 listopada 1943 została wyłączona z 138 Dywizjonu[4].

1586 Samodzielna Eskadra do Zadań Specjalnych

[edytuj | edytuj kod]

Na bazie eskadry „C” została sformowana z dniem 4 listopada 1943 Samodzielna (polska) 1586 Eskadra do Zadań Specjalnych[5][6]. Podporządkowana bezpośrednio dowódcy 334 Skrzydła Specjalnego Przeznaczenia (334 Wing)[7][8][9][10][11]. Uzyskała brytyjską nazwę i miano 1586 Polish Special Duties Flight. W pismach służbowych polskich władz eskadra ta nadal była określana jako 301 Dywizjon (Eskadra) Ziemi Pomorskiej[1]. Otrzymała również samodzielne oznaczenia kodowe GR-..., które wcześniej posiadał 301 dywizjon bombowy. Uzupełniono personel naziemny na niemal całkowicie polski[12].

Równocześnie została ona przebazowana drogą lotniczą i morską na lotnisko Sidi Amor koło Tunisu. Lotnisko było słabo wyposażone logistycznie i kwaterunkowo. Ale już 15 grudnia 1943 jeden Liberator i dwa Halifaxy wykonały pierwszy lot nad teren okupowanej Polski. Z tego lotniska wykonano jeszcze tylko raz lot do Polski, załogi wracając lądowały na dawnym lotnisku Regia Aeronautica w Campo Casale nieopodal Brindisi. 19 grudnia 1943 dowódca eskadry otrzymał zgodę na jej przebazowanie na lotnisko Reggia Aeronautica w Campo Cassale, 22 grudnia 1943 wylądowało na niej pięć samolotów 1586 Eskadry[13]. Z Brindisi odległość do Krakowa wynosiła 1000 km, a do Warszawy 1250–1500 km zależnie od trasy.

Etat eskadry wzrósł do 10 załóg, przy 6 samolotach (3 Halifaxy i 3 Liberatory), a do czerwca 1944 do 12 załóg i 12 samolotów (9 Halifaxów i 3 Liberatory) [5]. W 1943 roku 1586 Eskadra wykonała 27 lotów do Polski z kurierami i cichociemnymi oraz zrzutami dla Armii Krajowej oraz 108 do innych krajów. W 1944 eskadra dokonywała zrzutów dla powstania warszawskiego, ponosząc dotkliwe straty w załogach i sprzęcie. Naczelny Wódz 14 września 1944 nadał eskadrze tytuł „Obrońców Warszawy”[14].

Rozformowanie eskadry

[edytuj | edytuj kod]

W drugiej połowie września 1944 brytyjskie Air Ministry zatwierdziło przekształcenie 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia w Dywizjon 319. Stan dywizjonu to 20 załóg oraz 16 samolotów. Na prośbę polskiego dowództwa 7 listopada 1944 Air Ministry przystało na zmianę nazwy z 319 na 301 Dywizjon do Zadań Specjalnych. Dywizjon dalej stacjonował w Campo Cassale do kwietnia 1945[15].

Personel eskadry

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy eskadr
Stopień
RAF
Stopień
PSP
Imię i nazwisko Od dnia Informacje
S/Ldr mjr naw. Stanisław Król 7 kwietnia 1943 Dowódca Eskadry „C”
W/Cdr mjr naw. Stanisław Król 4 listopada 1943 Dowódca Eskadry 1586
W/Cdr mjr naw. Eugeniusz Arciuszkiewicz 5 maja 1944 Dowódca Eskadry 1586 do jej rozformowania 7 listopada 1944
Personel latający

Odznaczenia lotników

[edytuj | edytuj kod]

Trzech lotników z tej Eskadry zostało odznaczonych Krzyżem Złotym IV klasy Orderu Virtuti Militari. Byli nimi:

Samoloty

[edytuj | edytuj kod]
Samoloty na wyposażeniu Eskadry „C” oraz 1586
Typ samolotu[i] Użytkowane od
Handley Page Halifax II[ii] 1 kwietnia 1943
Consolidated B-24 Liberator III[iii] 5 września 1943
Halifax II[iv], Liberator III[v] końca 1943 i początku 1944
Halifax V[vi], Liberator V, VI[vii] połowy 1944
  1. Oznaczenia samolotów:.
  2. Jako Eskadra „C” 138 Dywizjonu, m.in. BB309 NF-T, BB330-C, BB340-D, HR666-E, HX161-M, JD154-V, JD156-W, JD171-P, JD319-A, JD362-L, JN911-Z, LW281-W.
  3. Dodatkowo 3 szt.: BZ858 NF-F, BZ859-J, BZ860-U.
  4. Jako 1586 Eskadra do Zadań Specjalnych: JD319 GR-A, JD362-L, JN911-Z, JP171-B, JP177-P, JP180-V, JP181-C, JP207-E, JP222-E, JP236-A, JP249-M, JP252-D, JP281-L, LW272-D, LW284-T.
  5. BZ859 GR-J, BZ860-U, BZ949-T, BZ965-S.
  6. BB412-C, JD319-G, JP161-N, JP220-C, JP230-N, JP236-A, JP251-P, JP252-L, JP254-D, JP283-G, JP295-P.
  7. EV978-R, EW275-R, EW278-U, KG827-U, KG890-S, KH101-R, KH151-S.

Straty w personelu i sprzęcie

[edytuj | edytuj kod]
Straty lotników i samolotów Eskadry „C” i 1586
Rok 1940 1941 1942 1943 1944 1945 Razem
polegli w akcji 7 19 17 100[i] 143
w niewoli, internowani 7[ii] 7 23[i] 37
utracone maszyny 1 3 9 19[i] 32
  1. a b c 1586 Eskadra.
  2. Internowani w Szwecji.
  • Dane ustalone na podstawie[16][17].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Piotr Hodyra. Pierwsze polskie Liberatory. „Skrzydlata Polska”. 4/2011, kwiecień 2011. Warszawa: Agencja Lotnicza „Altair”. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
  • Andrzej Paweł Przemyski: Z pomocą żołnierzom Podziemia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0833-3.
  • Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej. Kraków: Wydawnictwo Arcana sp. z.o.o., 1994. ISBN 83-86225-10-6.
  • Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie AK, Bellona, 2005.
  • Kajetan Bieniecki, Polskie załogi nad Europą 1941-1945. Polacy w operacjach specjalnych, Bellona, 2007, ISBN 978-83-11-10235-4.
  • Krzysztof Mroczkowski, Andrzej Olejko: Nocnych Lotów Świadectwa. Polskie dywizjony bombowe w latach drugiej wojny światowej we wspomnieniach. Kraków: Acta Aeronautica, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2011. ISBN 978-83-931259-1-3.
  • Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943-1945. T. 1. Gdańsk: Wydawnictwo AJ-Press, 2001. ISBN 83-7237-089-3.
  • Jerzy B. Cynk: Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943-1945. T. 2. Gdańsk: Wydawnictwo AJ-Press, 2002. ISBN 83-7237-100-8.
  • Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976.
  • Krzysztof Mroczkowski: Powroty znad domu. 1586 Eskadra Specjalnego Przeznaczenia. Kraków: Acta Aeronautica, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2013. ISBN 978-83-931259-7-5.