Polonia Bydgoszcz

Polonia Bydgoszcz

Pełna nazwa	Bydgoski Klub Sportowy Polonia
Data założenia	maj 1920
Państwo	Polska
Siedziba	Bydgoszcz
Adres	ul. Sportowa 2
Sekcje
piłka nożna sport żużlowy hokej na lodzie (1928-1992) tenis (1926-2003) judo (1962-2003) lekkoatletyka (1926-1953) boks (1928-1937) łyżwiarstwo figurowe (1960-1975) kolarstwo (1928-1939) ciężka atletyka (1945-1948) wioślarstwo (1945) koszykówka piłka ręczna pływanie piłka siatkowa kręgle tenis stołowy
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Polonia Bydgoszcz – wielosekcyjny bydgoski klub sportowy, istniejący w latach 1920–2003. Bezpośrednim spadkobiercą klubu jest Klub Piłkarski Polonia Bydgoszcz, a także Żużlowy Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz S.A., który nawiązuje do tradycji klubowej poprzez nazwę i symbolikę^[1].

Nabór do Klubu Sportowego Polonia rozpoczęto za pośrednictwem "Dziennika Bydgoskiego" 14 maja 1920 roku^[2] z inicjatywy powstańca wielkopolskiego, poznańskiego działacza sportowego Edmunda Szyca (wcześniej założył Wartę Poznań oraz Polonię Leszno):

Oficjalna rejestracja klubu nastąpiła 29 września 1920^[2]. Klub powołano m.in. w celu krzewienia polskości w mieście i regionie poprzez sport. Dlatego na nazwę klubu wybrano Polonia (po łacinie Polska), a barwy klubowe – biało-czerwone. Działacze zadbali, aby klub był w pełni profesjonalny: posiadał swój statut, określone obowiązki, zadania, herb oraz hymn klubowy. W 1921 (po powrocie Edmunda Szyca do Poznania) prezesem klubu został bydgoski nauczyciel Bernard Golz^[4].

Początkowo działały sekcje: piłki nożnej (od 1920), lekkoatletyczna i boksu (obie od 1926), hokeja na lodzie (od 1928), a także kolarstwa, koszykówki, piłki ręcznej, pływania, siatkówki, kręglarstwa, tenisa stołowego i tenisa ziemnego^[2]. Niektórzy sportowcy Polonii uprawiali także wioślarstwo w barwach BTW oraz strzelectwo w ramach Bractwa Kurkowego^[1]. Według statutu klubu Polonia była towarzystwem wielosekcyjnym, lecz na pierwszym planie stawiano piłkę nożną^[5]. Do czasu budowy własnego stadionu treningi przeprowadzano na placu Patzera, a potem na placu przy ul. Hetmańskiej^[5]. Klub włączono w struktury Poznańskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej, a w 1928 m.in. inicjatywy działaczy Polonii przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy siedzibę Pomorskiego OZPN.

Polonia bezpośrednio powiązana była z polskimi elitami miasta (kupcy, właściciele firm, urzędnicy miejscy, nauczyciele, wojskowi), a politycznie sprzyjała Chrześcijańskiej Demokracji^[4]. Reprezentacyjnym klubem Bydgoszczy Polonia stała się za czasów prezesostwa (1933-1937) dyrektora bydgoskiego oddziału Banku Polskiego Stanisława Wody^[5]. Liczba członków klubu systematycznie wzrastała od 100 na początku lat 20. do 480 w 1939 roku^[1].

3 sierpnia 1924 uroczyście otwarto stadion Polonii w obecności ówczesnego prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i wojewody wielkopolskiego Adolfa Bnińskiego^[6]. Obiekt zwany Stadionem Miejskim (od 1935 im. Józefa Piłsudskiego) rozbudowywano w kolejnych latach o trybuny, tor kolarski, żużlowy, łuczniczy, a w jego sąsiedztwie urządzono boiska treningowe i korty tenisowe. Do sukcesów sportowych klubu w okresie międzywojennym należały m.in.^[2]:

• piłka nożna: pięciokrotne mistrzostwo Pomorza i baraże o ekstraklasę;
• lekkoatletyka: Klemens Biniakowski zdobył mistrzostwo Polski w biegu na 400 m (1928) i uczestniczył w igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie 1928, tyczkarz Stanisław Zakrzewski został halowym mistrzem Polski (1936) oraz członkiem kadry narodowej, a juniorzy Polonii Bydgoszcz w 1937 zostali drużynowym mistrzem Polski;
• boks: Józef Pietryga został wicemistrzem Polski (1927), a Edward Rinke mistrzem Pomorza (1936);
• kolarstwo: Feliks Więcek został zwycięzcą pierwszego Tour de Pologne.

W okresie okupacji klub zlikwidowano. Podczas represji hitlerowskich wobec ludności Bydgoszczy jesienią 1939 zamordowano m.in. prezesa Stanisława Wodę oraz działacza Alojzego Stryszyka^[4].

31 marca 1945 przy Zarządzie Miejskim reaktywowano Bydgoski Klub Sportowy z dwoma sekcjami: wioślarską i tenisa ziemnego^[7]. 21 października 1945 przywrócono nazwę BKS Polonia, nawiązując w ten sposób do tradycji przedwojennej. Klub utrzymywał się z dotacji uzyskiwanych od prywatnych przedsiębiorców, co stanowiło podstawę do określania go przez ówczesne władze komunistyczne mianem klubu burżuazyjnego. Ocenę tę, uchodzącą wówczas za negatywną, pogłębił fakt odrzucenia w 1947 przez Zarząd Polonii propozycji przejęcia kurateli i finansowania klubu przez związany z PPR Związek Walki Młodych. W latach 1948–1956 za sprawą tajnych agentów, donosów i inwigilacji, na listę rzekomo wrogo usposobionych do ustroju komunistycznego w Polsce wpisano szereg działaczy klubu. Przykład Polonii był publicznie piętnowany jako elementu nieodpowiadającego klasowo nowej rzeczywistości^[7]. Polonia prowadziła wówczas trzy sekcje: piłki nożnej, tenisa ziemnego i motocyklową. W 1948 klub liczył około 300 członków^[7]. Pod względem sportowym wyróżniali się piłkarze (mistrz Pomorza z 1947) oraz tenisiści, dzięki wstąpieniu do klubu przedwojennej mistrzyni Polski Jadwigi Jędrzejowskiej^[2].

W nieprzyjaznych warunkach politycznych próbowano ratować klub wchodząc w Zrzeszenie sportowe Spójnia. Jednak 12 lutego 1949 władze przystąpiły do reorganizacji sportu na wzór sowiecki, zmuszając działaczy do samorozwiązania klubu oraz przekazania majątku na rzecz MKS Gwardia^[a][7]. Część sportowców (głównie piłkarze i motocykliści) przeszła do Gwardii, inni zrezygnowali z uprawiania sportu^[8]. MKS Gwardia Bydgoszcz była klubem resortu Spraw Wewnętrznych, utworzonym na bazie KS Partyzant (klub Milicji Obywatelskiej), BKS Polonia i Harcerskiego Klubu Sportowego^[7].

W latach 1949–1956 BKS Polonia oficjalnie nie istniała, lecz ciągłość historyczna została zachowana dzięki działalności Milicyjnego Klubu Sportowego Gwardia, w której uczestniczyła część kadry sportowej i administracyjnej Polonii. W 1950 w klubie uprawiano 17 dyscyplin sportowych^[2]. Wysoki poziom i długoletnią działalność osiągnęło jednakże 6 sekcji: lekkoatletyczna (przejęta z HKS Bydgoszcz), piłka nożna i żużel (przejęte z Polonii), hokeja na lodzie i tenisa (przejęte z KS Partyzant) oraz judo (zał. 1961)^[2]. W latach 50. klub odniósł szereg sukcesów. W 1951 żużlowcy awansowali do ekstraklasy, oraz zdobyli tytuł mistrzowski (1955) i wicemistrzowski (1951, 1953). W 1953 piłkarze po raz pierwszy awansowali do ekstraklasy. Hokeiści na lodzie dwukrotnie wywalczyli wicemistrzostwo Polski (1954, 1955). Do 1953 sukcesy odnosili również lekkoatleci, po czym sekcję przeniesiono do OWKS Bydgoszcz^[1].

24 maja 1957 na fali popaździernikowej odwilży władze zezwoliły na reaktywację Polonii, pod warunkiem fuzji z Gwardią. Nowy klub o nazwie MKS Polonia przejął spuściznę obu podmiotów, lecz pozostał pod kontrolą Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W zarządzie klubu obok milicjantów znalazło się wielu działaczy dawnej Polonii^[1]. Do 1970 ze względów koniunkturalnych nie przyznawano się oficjalnie do ciągłości z przedwojenną Polonią. Nie powrócono również do tradycyjnych insygniów klubowych, pozostając przy barwach czerwono-biało-niebieskich oraz gwardyjskim herbie. W 1962 powrócono do nazwy BKS Polonia, lecz w 1974 zmieniono na GKS Polonia^[1].

W latach 1956–1990 klub odnosił szereg sukcesów sportowych na arenie krajowej. Wizytówką klubu byli żużlowcy, nieprzerwanie występujący w ekstraklasie, a w latach 60. także piłkarze i hokeiści. W 1959 w pobliżu kompleksu sportowego Polonii wzniesiono sztuczne lodowisko Torbyd, które było bazą dla hokeja oraz sekcji łyżwiarstwa figurowego. Stadion modernizowano dla potrzeb rozgrywanych tu imprez żużlowych. Pod koniec lat 80. GKS Polonia posiadał około 1500 członków, z czego około 700 sportowców. Połowa była pracownikami resortu spraw wewnętrznych^[1].

W 1990 resort przestał dotować klub, który popadł w kłopoty finansowe. W tej sytuacji patronat nad klubem oficjalnie przejęło miasto, które zostało także właścicielem stadionu^[2]. Apogeum kryzysu przypadło na 1992 rok. Część sekcji judo usamodzielniło się wówczas pod nazwą Policyjny Klub Sportowy Gwardia przy Komendzie Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy^[1], rozwiązano piłkarską drużynę seniorów (odbudowaną w 1994), a hokeiści utworzyli własny klub BTH Bydgoszcz^[1].

W latach 90. XX w. dzięki sponsorom i prężnej działalności rozkwit przeżywała sekcja żużlowa, a od 1998 także piłki nożnej, tenisowa i judo^[9]. W latach 1998–2002 (prezes Lech Różycki) sukcesy odnosili sportowcy wszystkich istniejących wówczas sekcji. Żużlowcy zdobyli 3 tytuły DMP (1998,2000,2002), tenisiści przez 5 kolejnych sezonów (1999-2003) byli w pierwszej trójce mistrzostw Polski, piłkarze trzy lata z rzędu (1998-2001) awansowali do wyższych klas rozgrywkowych, a w sekcji judo Waldemar Banaszak zdobywał dla Polonii medale mistrzostw Polski^[1]. Od 1998 na stadionie Polonii rozgrywano regularnie Grand Prix Polski na żużlu. Dla potrzeb imprezy zmodernizowano stadion budując nową zadaszoną trybunę, oświetlenie i zaplecze dla zawodników. Polonię wyróżniono jako klub organizujący najlepsze imprezy sportowe w Polsce. W 2000 roku obchodzono uroczyście 80-lecie klubu^[1].

Pomyślny okres rozwoju klubu został przerwany po wyborach samorządowych 2002, kiedy prezydentem miasta został Konstanty Dombrowicz. Był on negatywnie nastawiony do strategii biznesowej klubu oraz jego działaczy, kojarzonych z przeciwną opcją polityczną. Ostatecznie nagonka polityczna i prasowa doprowadziła likwidacji klubu z 83-letnią tradycją, jak wskazywano „z powodu 5-milionowego zadłużenia”^[8]. Bezpośrednio o bankructwie klubu przesądziła decyzja prezydenta Konstantego Dombrowicza z 17 października 2003 o wypowiedzeniu Polonii umowy użyczenia obiektów oraz żądanie zwrotu dotacji 1 mln zł^[10]. Pasjonatom bydgoskiego sportu udało się jednak ocalić sekcje klubu^[8]. W listopadzie 2003 roku powołano Klub Piłkarski Polonia oraz Żużlowy Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz, przekształcony później w spółkę akcyjną^[8]. Sekcja tenisa usamodzielniła się pod nazwą SKT Centrum Bydgoszcz, a sekcja judo przeszła pod kuratelę AZS UKW Bydgoszcz. Kompleks sportowy Polonii (hala sportowa, korty tenisowe, kryty basen, budynek administracyjny, bez stadionu) miasto przekazało Klubowi Uczelnianemu UKW^[2]. Wywołana przez polityków zła atmosfera wokół klubu przyczyniła się do odejścia kluczowych zawodników (m.in. Tomasza Golloba) oraz obniżenia poziomu sportowego poszczególnych sekcji^[1].

• 1920–1932 – Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz
• 1932–1939 – Bydgoski Klub Sportowy Polonia
• 1945–1949 – Bydgoski Klub Sportowy Polonia przy Zarządzie Miejskim
• 1949–1956 – Zrzeszenie Sportowe Gwardia Bydgoszcz
• 1956–1957 – Federacja Klubów Sportowych Gwardia Bydgoszcz
• 1957–1962 – Milicyjny Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz
• 1962–1973 – Bydgoski Klub Sportowy Polonia
• 1973–1990 – Gwardyjski Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz
• 1990–2003 – Bydgoski Klub Sportowy Polonia
  • od 2003 – Bydgoskie Towarzystwo Żużlowe Polonia Bydgoszcz
  • od 2003 – Klub Piłkarski Polonia Bydgoszcz
  • od 2009 – Żużlowy Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz
  • od 2019 – Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz Sekcja Lekkoatletyczna im. Klemensa Biniakowskiego
  • od 2019 – Integracyjny Klub Sportowy Polonia Bydgoszcz

Pierwsze barwy Polonii (lata 1920-1949) były biało–czerwono–zielone            . Kolor biały i czerwony obrano na wzór barw narodowych, a kolor zielony na cześć Warty Poznań, której działacze uczestniczyli w powstaniu klubu^[1]. Piłkarze rozgrywali mecze w barwach biało-czerwonych        . W 1949 po reorganizacji sportu na wzór sowiecki, Polonię wchłonęło Zrzeszenie sportowe Gwardia, które używało barw czerwono-biało-niebieskich            , ułożonych na ukos^[11]. Na plastronach żużlowców od 1957 widniał także czarny gryf. Po upadku klubu w 2003, wyodrębnił się piłkarski KP Polonia, który używał przedwojennych barw biało-czerwonych oraz żużlowy ŻKS Polonia, który używał początkowo barw gwardyjskich, a w 2006 wrócił do barw biało-czerwonych        ^[11].

W 1934 powstał hymn klubowy „Gdy idzie Polonia z Bydgoszczy” z inicjatywy ówczesnego prezesa klubu Stanisława Wody^[12]. Tekst skomponował lwowski poeta Henryk Zbierzchowski, a muzykę dyrektor Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego Wilhelm von Winterfeld. Hymn odgrywano do 1949 roku. We wrześniu 2000 odegrano go ponownie podczas żużlowych derbów Pomorza. Kolejne wersje hymnu odgrywano przy okazji imprez żużlowych i piłkarskich w latach 2009–2011.

Bazą sportową klubu jest Stadion Miejski im. Marszałka Józefa Piłsudskiego otwarty 3 sierpnia 1924, w późniejszych latach wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Począwszy od lat 30. XX w. wokół stadionu wznoszono m.in. boiska treningowe, korty tenisowe, a w okresie powojennym halę sportową, basen pływacki, siłownie, sale do fitness i sportów walki. W 2003 wszystkie obiekty poza stadionem przekazano Uniwersytetowi Kazimierza Wielkiego, który rozbudował tutaj Centrum Edukacji Kultury Fizycznej i Sportu AZS UKW Bydgoszcz.

Sportowiec Polonii Bydgoszcz wygrał Plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski:

• 1999 – Tomasz Gollob – żużlowiec, wychowanek i zawodnik Polonii Bydgoszcz

• Amsterdam 1928
  • Klemens Biniakowski (lekkoatletyka) – 400 m, odpadł w eliminacjach; sztafeta 4 × 400 m, odpadł w eliminacjach
• Helsinki 1952
  • Eulalia Szwajkowska (lekkoatletyka) – 200 m, odpadła w półfinale; sztafeta 4 × 100 m, odpadła w eliminacjach
  • Zygmunt Buhl (lekkoatletyka) – sztafeta 4 × 100 m, odpadł w półfinale
  • Zygfryd Weinberg (lekkoatletyka) – trójskok, 10. miejsce
• Rzym 1960
  • Marian Norkowski (piłka nożna) – rezerwowy polskiej drużyny; zagrał także w 6 meczach reprezentacji Polski, zdobywając gola w towarzyskim meczu z Francją (2-2)
• Sapporo 1972
  • Marian Feter (hokej na lodzie) – obrońca polskiej drużyny; zagrał we wszystkich 6 spotkaniach z RFN, CSRS, Finlandią, Szwecją, ZSRR i USA.

Klub posiada w swoim dorobku 88 medali mistrzostw Polski w różnych dyscyplinach (w tym 36 złotych, 26 srebrnych i 26 brązowych)^[13].

• żużel – Mieczysław Połukard (DMŚ 1961), Henryk Glücklich (DMŚ 1969), Tomasz Gollob (DMŚ 1996), zdobywca Indywidualnego Pucharu Mistrzów na Żużlu (1993), Piotr Protasiewicz (DMŚ 2005), Krystian Klecha (DMŚJ 2005), Krzysztof Buczkowski (DMŚJ 2006, 2007)

• żużel – trzykrotny zdobywca Klubowego Pucharu Europy (1998, 1999, 2001)

• hokej na lodzie – złoty medal mistrzostw Polski juniorów (1966), 2x srebro mistrzostw Polski (1954, 1955), 2x brąz (1964, 1965)
• lekkoatletyka – mistrz Polski juniorów (1937), wicemistrz Polski (1949)
• piłka nożna – Mistrzostwo Polski Juniorów U-19 (1980), 5. miejsce w ekstraklasie (1960), 1/4 finału Pucharu Polski (1954/55, 1967/68); Marian Norkowski królem strzelców Ligi Polskiej (1960)
• tenis – trzykrotny wicemistrz Polski (1999-2001)
• żużel – 7-krotny drużynowy mistrz Polski (1955, 1971, 1992, 1997, 1998, 2000, 2002), dwukrotny młodzieżowy drużynowy mistrz Polski (1989, 2011), 11-krotny zwycięzca Mistrzostw Polski par klubowych na żużlu (1974, 1990, 1991, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1999, 2000, 2002)

• kolarstwo
  • Feliks Więcek – zwycięzca pierwszego Tour de Pologne 1928, trzeci w Plebiscycie „Przeglądu” Sportowego na najlepszego sportowca Polski 1928
• lekkoatletyka
  • Klemens Biniakowski – mistrz i rekordzista Polski w biegu na 400 m (1928), pierwszy Polak który przebiegł dystans 400 m poniżej 50 s^[14]
  • Stanisław Zakrzewski – halowy mistrz Polski w skoku o tyczce (1936)
  • Bogdan Masłowski – mistrz Polski w rzucie młotem (1949, 1950, 1951, 1952)
  • Zygfryd Weinberg – mistrz Polski w trójskoku (1950, 1951, 1953, 1955)
  • Felicja Orsztynowicz – mistrzyni Polski w biegu na 200 m (1951)
  • Janina Słowińska – mistrzyni Polski w biegu na 80 m ppł (1951)
  • Eulalia Szwajkowska – mistrzyni Polski w biegu na 200 m (1952)
  • Bernard Gmura – mistrz Polski w dziesięcioboju (1955, 1956)
  • Tadeusz Niemczyk – mistrz Polski w biegu na 200 m ppł (1957)
• łyżwiarstwo figurowe
  • Franciszek Spitol – 4-krotny mistrz Polski w konkurencji seniorów (1961-1964)
  • Jacek Tascher – mistrz Polski juniorów (1970), dwukrotny mistrz Polski seniorów (1973, 1975)
• tenis
  • Henryk Drzymalski – 6-krotny mistrz Polski seniorów w grze pojedynczej (1974, 1979-1983), dwukrotny w grze podwójnej (1974-1975, z Wojciechem Fibakiem) i mieszanej (1974), dwukrotny międzynarodowy mistrz Polski (1980-1981), 4-krotny mistrz Polski w hali (1979-1983)
• wyścigi motocyklowe
  • Roman Urbanowski – wicemistrz Polski w kategorii 125 cm³ (1952)
• żużel
  • Zygmunt Śmigiel – mistrz Polski w klasie 250 ccm (1947)
  • Stanisław Kasa – mistrz Polski juniorów (1970)
  • Wiesław Patynek – mistrz Polski juniorów (1976, 1978)
  • Marek Ziarnik – mistrz Polski juniorów (1977)
  • Ryszard Dołomisiewicz – mistrz Polski juniorów (1986), wicemistrz (1987)
  • Tomasz Gollob – siedmiokrotny indywidualny mistrz Polski (w latach 1992–1995 i 2001–2002 oraz 2006), mistrz Polski juniorów (1990, 1991, 1992)
  • Jacek Gollob – indywidualny mistrz Polski (1998)
  • Piotr Protasiewicz – indywidualny mistrz Polski (1999)
  • Szymon Woźniak – mistrz Polski juniorów (2014)

KP Polonia Bydgoszcz jest spadkobiercą tradycji i kontynuatorem działalności sportowej wielosekcyjnego BKS Polonia Bydgoszcz. Przed II wojną światową futboliści Polonii pięciokrotnie wygrywali pomorską ligę okręgową (1928,1929,1932,1933,1935), uzyskując prawo startu w eliminacjach o ekstraklasę. Najbliżej awansu byli w 1933, kiedy zajęli w grupie eliminacyjnej 2. miejsce za Polonią Warszawa. Sekcja piłki nożnej pięciokrotnie wygrywała turniej o mistrzostwo Bydgoszczy (1926-1929, 1931), a w 1928 za trzecie zwycięstwo z rzędu, otrzymała na własność puchar Komitetu WFiPW^[5]. Juniorzy klubu w 1937 zostali mistrzem Pomorza i uczestniczyli w rozgrywkach o klubowe mistrzostwo Polski juniorów. Rozgrywano również towarzyskie mecze z niemieckimi drużynami z Piły i Berlina^[5]. Po wojnie do początku lat 60. drużyna Polonii była wizytówką piłkarską Bydgoszczy^[2]. W 1947 została ponownie mistrzem Pomorza. W latach 1954–1961 przez 7 sezonów grała w ekstraklasie, zdobywając 5. lokatę w sezonie 1960. W tym roku Królem strzelców Ekstraklasy z 17 bramkami został zawodnik Polonii, Marian Norkowski. 11 sezonów klub spędził na zapleczu ekstraklasy (lata 1951–1953, 1957, 1962–1964, 1966, 1975–1976). Polonia słynęła również z osiągnięć w pracy z młodzieżą. Juniorzy klubu byli medalistami drużynowych mistrzostw Polski (złoto – 1980, srebro – 1984)^[2]. Do znanych zawodników Polonii należeli m.in.: Marian Norkowski, Henryk Szczepański (późniejszy kapitan reprezentacji Polski), Józef Boniek (ojciec Zbigniewa Bońka), Janusz Turowski (później grał w Pogoni, Legii i w Europie), Maciej Kamiński (później grał m.in. w Lechii Gdańsk), Ryszard Kulesza (późniejszy selekcjoner kadry narodowej), Grzegorz Mielcarski.

W dwudziestoleciu międzywojennym na stadionie Polonii organizowano wielokrotnie wyścigi motocyklowe. Bydgoski Klub Motocyklistów wybudował tor żużlowy, na którym w 1935 bydgoszczanin Jan Witkowski zdobył pierwszy tytuł mistrza Polski na żużlu^[15]. Po II wojnie światowej w Polonii utworzono drużynę żużlową. W 1947 polonista Zygmunt Śmigiel zdobył tytuł mistrza Polski na żużlu w klasie do 250 ccm. W 1949 sekcje z KS Partyzant i BKS Polonia wcielono do Gwardii Bydgoszcz, która w latach 50. zdobyła czołową pozycję w kraju w sportach motorowych, a od 1957 spełniała rolę monopolisty w mieście i regionie^[15]. W latach 1951–2008 Gwardia-Polonia brała nieprzerwanie udział w rozgrywkach ekstraklasy^[2]. W tym czasie zawodnicy zdobyli 25 medali DMP (7 , 7 , 11 ). W Polonii występowało wielu wybitnych zawodników polskich i zagranicznych (po 1990), m.in. drużynowi mistrzowie świata: Mieczysław Połukard, Henryk Glücklich, Piotr Protasiewicz, Tony Rickardsson, Sam Ermolenko, Andreas Jonsson, Emil Sajfutdinow itd. Wychowankiem i długoletnim zawodnikiem klubu był Tomasz Gollob, uznawany za najbardziej utytułowanego polskiego żużlowca w historii. W 1999 wybrano go w Plebiscycie „Przeglądu” Sportowego najlepszym sportowcem Polski. W 2003 po upadku wielosekcyjnego BKS Polonia, sport żużlowy uprawiany jest w ŻKS Polonia Bydgoszcz S.A.

Sekcję hokejową w BKS Polonia założono w 1928 roku^[16]. Bazą były lodowiska naturalne w parku Jana Kochanowskiego (0,4 ha), a od 1932 przy ul. Hetmańskiej^[16][17]. Po II wojnie światowej sekcję założono w KS Partyzant, w 1949 włączonym obok Polonii do Zrzeszenia Sportowego Gwardia. Od 1948 hokeiści Gwardii uczestniczyli w rozgrywkach I ligi. W latach 50. zespół zaliczał się do najlepszych w Polsce. W 1954 i 1955 uzyskał tytuł wicemistrza kraju (za OWKS Warszawa), a trzech zawodników zaliczono do kadry narodowej^[18]. Od 1959 bazą klubu było nowo zbudowane sztuczne lodowisko Torbyd^[19]. W latach 60. zespół Polonii grał w ekstraklasie, gdzie dwa razy osiągnął 3. miejsce (1964 i 1965)^[19], a w 1963 także puchar Polskiego Związku Hokeja na Lodzie^[15]. W 1966 hokeiści Polonii uzyskali tytuł mistrza Polski juniorów, w latach 1967 i 1972 – tytuł wicemistrza kraju, a w 1963, 1973 i 1975 – 3. miejsca. Polonia występowała w ekstraklasie aż do 1978, kiedy po spadku do II ligi została przekazana do BKS Budowlani^[19]. W 1984 hokej wrócił do Polonii, która przejęła na własność od miasta lodowisko Torbyd^[19]. Drużyna mimo awansu, zrezygnowała z gry w ekstraklasie z powodów finansowych. W 1992 sekcja hokejowa usamodzielniła się i działała pod nazwą BTH Bydgoszcz, występując na zapleczu ekstraklasy^[20].

Łącznie w okresie 1948-1992 drużyna 25 sezonów grała w ekstraklasie, a przez dalszych 8 w II lidze^[2]. Wychowankami Polonii było wielu zawodników kadry Polski, m.in. Andrzej Tkacz – dwukrotny olimpijczyk (Sapporo 1972, Innsbruck 1976), 8-krotny uczestnik mistrzostw świata, późniejszy trener kadry narodowej, Marian Feter – olimpijczyk z Sapporo 1972, uczestnik czterech mistrzostw świata. Poza tym 13 zawodników Polonii w latach 60., 70. i 80. występowało w reprezentacji Polski^[19].

Sekcję tenisa w BKS Polonia założono w 1926 roku^[21]. Była to wówczas jedna z popularniejszych dyscyplin, modna w sferach inteligenckich, przemysłowych i kupieckich^[22]. Dwa korty tenisowe urządzono przy Stadionie Miejskim. Po II wojnie światowej kierownikiem sekcji w „Polonii” została Jadwiga Jędrzejowska – pierwsza gwiazda polskiego tenisa, w latach 30. XX w. finalistka Roland Garros, Wimbledonu oraz US Open, mistrzyni Londynu, Węgier, Austrii, Irlandii Pn., Anglii i Walii w grze pojedynczej, mieszkanka Bydgoszczy w latach 1945–1948^[18]. W 1949 sekcje tenisa z Polonii, KS Partyzant i WKS Burza wcielono do ZS Gwardia. Klub awansował do ligi państwowej, a w kolejnych latach był wielokrotnie mistrzem okręgu bydgoskiego^[18]. W latach 60. uprawianie tenisa w Bydgoszczy skoncentrowano w GKS Polonia^[19]. W 1968 klub awansował do II ligi, a w 1972 do ekstraklasy, gdzie spędził 12 sezonów, zajmując miejsca 4÷8. Najlepszym tenisistą bydgoskim lat 70. i 80. XX w. był Henryk Drzymalski, 6-krotny mistrz Polski seniorów w grze pojedynczej, 4-krotny w hali, dwukrotny w deblu (z Wojciechem Fibakiem) i w grze mieszanej^[19]. W rozgrywkach międzynarodowych doszedł do półfinału Mistrzostw Europy, był wielokrotnym reprezentantem Polski, m.in. w Pucharze Davisa, gdzie rozegrał 22 mecze odnosząc 5 zwycięstw. Do wybitnych zawodników Polonii zaliczali się również: Czesław Szewczyk – reprezentant Polski, 2. na listach rankingowych (1965), uczestnik turniejów międzynarodowych w Europie i USA^[19]. Wśród tenisistek wyróżniały się Jolanta Rozala, Marzena Sieracka, Jadwiga Małyk, Regina Kozłowska-Sokołowska (wielokrotne mistrzynie okręgu)^[19]. W 1995 tenisiści Polonii ponownie awansowali do ekstraklasy^[23], a w od 1998 przez 5 sezonów z rzędu plasowali się w trójce najlepszych klubów tenisowych w Polsce^[24]. Po restrukturyzacji klubu w 2003 sekcja tenisa usamodzielniła się jako SKT Centrum Bydgoszcz, a korty przekazano AZS UKW Bydgoszcz^[25].

Wybitną postacią bydgoskiego tenisa był Henryk Hoffman – w latach 50. zawodnik, później trener Polonii, od 1982 kapitan drużyny polskiej w Pucharze Davisa, wiceprezes Polskiego Związku Tenisowego, a w latach 90. XX w. – trener reprezentacji Polski mężczyzn i kobiet (w 1992 roku w Pucharze Federacji pod jego kierunkiem Polki awansowały do ćwierćfinału)^[23].

Początki uprawiania judo w Polonii Bydgoszcz sięgają 1962 roku^[19]. Była to pierwsza sekcja dalekowschodnich sztuk walki w województwie bydgoskim, utworzona z inicjatywy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W 1966 wychowanek Polonii Kazimierz Gwizdała został pierwszym reprezentantem kraju na Mistrzostwa Europy juniorów spoza Gdańska (judocy GKS Wybrzeże byli wówczas bezkonkurencyjni w kraju). W latach 70. XX w. sekcja judo w Polonii klasyfikowana była w pierwszej dziesiątce w Polsce. Od 1977 drużyna występowała w II lidze^[19]. Do 2003 judocy Polonii zdobyli ponad 50 medali w mistrzostwach Polski seniorów, w tym 20 tytułów indywidualnego mistrza Polski^[1]. 19 zawodników występowało w reprezentacji Polski^[1]. Brązowe medale w mistrzostwach Europy zdobyli: Ryszard Pujszo (1982, seniorzy) i Andrzej Sądej (1976, juniorzy oraz 1978 – Akademickie Mistrzostwa Świata)^[19]. W 1992 część sekcji judo usamodzielniła się pod nazwą Policyjny Klub Sportowy Gwardia przy Komendzie Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy^[1]. W latach 90. XX w. sukcesy ogólnokrajowe odnosił Waldemar Banaszak, zdobywając m.in. 5 medali mistrzostw Polski seniorów (5 ) oraz 6 medali mistrzostw Polski juniorów (4 , 2 )^[26]. Po upadku wielosekcyjnego BKS Polonia w 2003 roku sekcję judo przekazano do Klubu Uczelnianego AZS UKW^[25].

Sekcję założono w 1960 po oddaniu do użytku sztucznego lodowiska Torbyd. Franciszek Spitol występujący w barwach Polonii Bydgoszcz, w latach 1961–1964 czterokrotnie zdobył tytuł mistrza Polski seniorów w kategorii solistów^[27]. Od 1970 sukcesy ogólnopolskie odnosił wychowanek Polonii Jacek Tascher – mistrz Polski juniorów (1970) i seniorów (1973, 1975). W połowie lat 70. sekcja została rozwiązana, a zawodnicy przeszli do innych klubów, m.in. Jacek Tascher do Marymontu Warszawa^[28].

W okresie międzywojennym BKS Polonia obok bydgoskiego „Sokoła” posiadała sekcję lekkoatletyczną o najwyższym poziomie sportowym w Bydgoszczy^[7]. Wyróżniającymi się zawodnikami byli m.in. Klemens Biniakowski – olimpijczyk, mistrz i rekordzista Polski w biegu na 400 m oraz tyczkarz Stanisław Zakrzewski – halowy mistrz Polski i członek kadry narodowej w latach 30. XX w.^[2] Po II wojnie światowej klub osiągał sukcesy po 1949 roku, kiedy ZS Gwardia wchłonęła Harcerski Klub Sportowy, słynący z osiągnięć lekkoatletów. Byli zawodnicy tego klubu: Zygmunt Buhl – sprinter (100 i 200 m), Bogdan Masłowski – rzut młotem, Zygfryd Weinberg – trójskok, Eulalia Szwajkowska – sprinterka (100 m), dzierżyli rekordy Polski i z powodzeniem startowali w zawodach międzynarodowych^[7]. Buhl, Weinberg i Szajkowska reprezentowali Polskę na igrzyskach olimpijskich w Helsinkach 1952, a tytuły mistrzów Polski dzierżyli także: sprinterka Janina Słowińska, Jerzy Grzanka, sprinterka Felicja Orsztynowicz, wieloboista Bernard Gmura^[2]. W 1953 roku sekcję lekkoatletyczną przeniesiono, lecz nie w całości do wojskowego OWKS Bydgoszcz. Byli zawodnicy Gwardii stworzyli tam podwaliny pod wielkie sukcesy lekkoatletyki w Bydgoszczy w latach 60. XX w. Sekcję przywrócono do życia staraniem kibiców w 2016 roku, których inicjatywą było zorganizowanie biegu na 1920 metrów po torze żużlowym. Gościem honorowym imprezy była Felicja Orsztynowicz-Murzyn^[29]. Klub zarejestrowano w 2019 roku pod nazwą Klub Sportowy "Polonia Bydgoszcz Sekcja Lekkoatletyczna im. Klemensa Biniakowskiego"^[30].

Sekcję boksu założono w 1926 roku. Działała ona z przerwami do 1937^[31]. Pięściarze trenowali w sali gimnastycznej przy ul. Konarskiego^[31]. Pierwsze zawody zorganizowano 4 września 1926 w Resursie Kupieckiej, z udziałem zawodników bydgoskich i poznańskich. Do osiągnięć bokserów Polonii należało wicemistrzostwo Polski Józefa Pietrygi (1927) oraz mistrzostwo Pomorza Edwarda Rinke (1936) w wadze muszej. W latach 1928–1930 BKS Polonia organizowała bokserskie mistrzostwa Bydgoszczy, w których wiele tytułów zdobywali zawodnicy klubu. W latach 1928–1937 rozgrywano także towarzyskie mecze z klubami z Poznania, Gdańska, Grudziądza, Gniezna, Torunia, Tczewa, Łodzi. Najwybitniejszym bokserem Polonii był Edward Rinke – przed wojną reprezentant okręgu pomorskiego, po wojnie wybitny działacz sportowy, współpracownik Feliksa Stamma, trener zawodników Brdy i Astorii, m.in. medalisty olimpijskiego Jerzego Adamskiego.

W 1928 włączono do Polonii założony w 1925 Bydgoski Klub Kolarzy^[32]. W tym roku zawodnik klubu Feliks Więcek został historycznym zwycięzcą pierwszego Tour de Pologne^[22], w 1930 zwyciężył w ogólnopolskim „Biegu do Morza Polskiego”, a w 1932 w wyścigu Ilustrowanego Kuriera Codziennego na trasie Kraków-Katowice-Kraków^[16]. Więcek jeździł na rowerze „Pafaro-Rekord”, który był wyrobem bydgoskich zakładów rowerowych^[22]. W latach 30. na stadionie Polonii zbudowano ziemny tor kolarski^[2]. Sekcja została odtworzona w 2018 roku^[33], jej zawodnicy startują w amatorskich zawodach szosowych rangi ogólnopolskiej^[34].

Sekcję ciężkoatletyczną przy BKS Polonia założono wiosną 1945. Zdobyła ona tytuł drużynowego mistrza Pomorza, ale już w 1947 przeszła do ZWM „Zryw” Bydgoszcz. W 1946 kilku zawodników (Wilecki, Sokołowski, Tyniecki, Dajnowicz) odnosiło sukcesy na arenie ogólnopolskiej. S. Sokołowski z BKS dwukrotnie został wicemistrzem Polski w wadze koguciej (1946-1947), a w 1948 został mistrzem Polski.

• Polonia Bydgoszcz (piłka nożna)
• Polonia Bydgoszcz (żużel)
• Polonia Bydgoszcz (hokej na lodzie)
• Sport w Bydgoszczy