Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi

Ten artykuł dotyczy przyszłego wydarzenia. Informacje w nim zawarte mogą się zmienić wraz z pojawieniem się nowych faktów, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie aktualizacje tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.

Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi (IPA [ʃtɛti sɔvɾan i uɾðɾit bɛktaʃi] pol. Suwerenne Państwo Zakonu Bektaszy) – planowane europejskie mikropaństwo w formie enklawy na terenie Tirany (stolicy Albanii). Swoim zasięgiem miałoby obejmować siedzibę najwyższych władz bektaszijji – religii wyznawanej przez 4,81% ludności Albanii^[1][2].

Bektaszijja powstała w XIII wieku na terenie Anatolii jako bractwo religijne, wywodzące się z sufizmu i łączące elementy z innych niż islam religii (w tym chrześcijaństwa). Ruch zyskał na znaczeniu w XV w. jako oficjalne wyznanie janczarów^[3].

W 1925 roku Mustafa Kemal Atatürk zakazał działalności chanak (klasztorów bektaszytów) w Turcji. Władze ruchu podjęły wówczas decyzję o przeniesieniu siedziby do Albanii, gdzie wyznanie było obecne od XVI w.^[4]

Działalność bektaszytów (podobnie jak innych organizacji religijnych) była zakazana w Albanii w latach 1967–1991 z rozkazu komunistycznego dyktatora kraju, Envera Hoxhy^[5]. W 2024 roku religię tę wyznawało 4,81% ludności kraju^[2].

We wrześniu 2024 roku premier Albanii, Edi Rama, ogłosił plany dotyczące stworzenia na terenie Tirany enklawy dla najwyższych władz bektaszijji. Celem utworzenia nowego państwa miałoby być w szczególności promowanie pozytywnego wizerunku islamu w Albanii^[1][6].

Stworzenie mikropaństwa państwa będzie wymagało działania ze strony parlamentu Albanii. Konieczna będzie także zmiana konstytucji: obecnie Albania jest w niej opisywana jako państwo unitarne, co stoi w sprzeczności z planami dotyczącymi niezależnego organizmu politycznego^[7].

Głową państwa miałby być obecny przywódca bektaszytów, Edmond Brahimaj(inne języki), znany jako Baba Mondi^[6].

Obywatelstwo miałoby być przyznawane jedynie duchownym bektaszytów oraz członkom rządu^[6].

Swoim zasięgiem mikropaństwo miałoby obejmować siedzibę najwyższych władz bektaszytów (alb. Kryegjyshata Botërore Bektashiane) i teren, na którym jest zlokalizowana. Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi miałoby zajmować powierzchnię ok. 0,11 km²^[1], co czyniłoby je czterokrotnie mniejszym od Watykanu^[8].

Planowany model działania mikropaństwa został porównany do Watykanu (obecnie najmniejszego państwa świata, teokracji elekcyjnej) oraz do Zakonu Maltańskiego (suwerennego podmiotu prawa międzynarodowego, pozbawionego własnego terytorium, monarchii elekcyjnej)^[9][6].

Pomysł stworzenia mikropaństwa został skrytykowany przez Komuniteti Mysliman i Shqipërisë - organizację zrzeszającą albańskich muzułmanów. Jej władze określiły plany jako niebezpieczny precedens dla przyszłości Albanii. Podkreślono także, że pomysł nie został skonsultowany z organizacjami religijnymi^[7].

W opinii niektórych Albańczyków plany związane z mikropaństwem mają odsunąć uwagę od skandali z udziałem premiera Ramy^[10][11].