Zbrojnik zebrowaty

Zbrojnik zebrowaty należy do ryb z rodziny Loricariidae, żyjących w wodach Ameryki Południowej, Panamy i Kostaryki. Charakteryzują się otworem gębowym w dolnym położeniu i kostnymi płytkami na ciele (czasem ich brak). Obecność lub brak płetwy tłuszczowej. Stosunkowo długie jelita. Posiadają 23–38 kręgów^[9].

Białe ciało Hypancistrus zebra pokrywa czarny pasiasty wzór. Pasy biegną od pionowej pręgi leżącej za głową. Ciągną się do trzonu ogonowego^[10]. Margines pyska zakryty jest skórnymi skostnieniami, płetwy odbytowej występuje, płetwa grzbietowa o 6 rozgałęzionych promieniach, niezbyt szeroka głowa, zęby na kości przedszczękowej mniejsze niż zęby żuchwowe^[11]. Osobniki dorosłe osiągają długość od 7 do 8 cm. Samice mają niższą płetwę grzbietową i krótsze kolce na promieniach płetw piersiowych^[5].

Występuje tylko w skalistych partiach dorzecza rzeki Xingu, płynącej w Amazonii (Brazylia)^[5].

Żyją w ciepłych, dobrze natlenionych wodach, na dnie rzeki. Prowadzą nocny tryb życia, za dnia chowają się w grotach^[4]. Płochliwe, terytorialne wobec własnego gatunku^[8].

Główny pokarm stanowią peryfityczne algi, gąbki oraz szczątki roślinne, natomiast bezkręgowce takie jak nicienie to pokarm drugorzędny^[12].

Do tarła dochodzi w grotach. Samica składa od 7 do 15 jaj. Po ich złożeniu, samiec wypędza samicę i samodzielnie broni ikry. Okres wylęgu trwa 3-7 dni^[13].

Gatunek o dużej wartości w akwarystyce ozdobnej. Szerzące się nielegalne wyławianie Hypancistrus zebra i budowa Zapory Belo Monte doprowadziło do tego, iż jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Połów ograniczony jest do małej części rzeki Xingu^[12]. Gatunek ten od 2023 roku jest objęty załącznikiem II konwencji waszyngtońskiej (CITES)^[14][15] i aneksem B UE^[15].

Badania nad mitochondrialnym DNA H. zebra umożliwiły stworzenie pierwszego quasikompletnego mitochondrialnego genomu gatunku należącego do kladu Peckoltia. Ułatwi to wykazanie pokrewieństwa pomiędzy gatunkami tego kladu i w przyszłości umożliwi ich zabezpieczenie^[16].

Minimalna długość akwarium to 60 cm (w zbiorniku tej wielkości można trzymać 4-5 osobników), a pojemność minimum 54 l. Woda powinna być dobrej jakości i dobrze natleniona^[8][7][5]. W różnych źródłach można znaleźć różne, ale zbliżone zakresy wartości parametrów wody w akwarium optymalne dla hodowli tego gatunku. Zazwyczaj podaje się, że woda powinna być miękka, o pH w zakresie 6,0-7,5  i temperaturze nie niższej niż 25⁰C (według różnych hodowców) i maksymalnie 30⁰C^[8][7][6][5]. Zbrojniki zebrowate najlepiej będą się czuły w akwarium z piaszczystym dnem i silnym wymuszonym nurtem, jednak nie jest on niezbędny^[8][7][5].

Ważne jest, aby w zbiorniku znajdowały się kryjówki, jaskinie i płytki skalne, umożliwiające rybom schronienie się i zeskrobywanie glonów^[7][5]. W tym celu można użyć różnej wielkości kamieni płaskich i gładkich, korzeni lub bambusa^[8][7]. Według badań zbrojniki zebrowate równie chętnie wybierają schronienia z gliny (cegły), natomiast rurki PVC są nieodpowiednim materiałem do pełnienia tej funkcji^[3]. Kryjówki powinny mieć bardzo małą średnicę, z uwzględnieniem wymiarów ryby z rozłożonymi płetwami^[7].

Akwarium powinno mieć przyciemnione oświetlenie^[6][17]. Zaleca się wytrzymałe gatunki roślin ozdobnych, np. anubias^[8][17].

Podstawą odżywiania zbrojnika zebrowatego są glony^[7]. Uzupełniającym pożywieniem mogą być np. suche pokarmy ze spiruliną, szpinak, marchew, groszek zielony itp.^[8][7]  W diecie należy ująć różnego rodzaju pokarm suchy^[7]. Zaleca się podawanie częściowo żywego pokarmu takiego jak artemia, cyklop, dafnia, mięso ryb i małży, zwłaszcza w sytuacji wygłodzenia^[8][7].

W południowoamerykańskim akwarium biotopowym mogą być trzymane z kąsaczowatymi, np. zwinnik czerwonousty, barwieniec czarny, łagodnymi pielęgnicami, na przykład paletkami, lub z sumami. W tradycyjnym akwarium towarzyskim (ogólnym) – ze spokojnymi rybami o podobnych wymaganiach środowiskowych, jednak nie jest ono zalecane dla tego gatunku ze względu na specyficzne wymagania i łatwość zdominowania przez inne gatunki podczas karmienia, dlatego najlepszym wyborem będą ryby przyjmujące pokarm z tafli wody^[8][5]. Zbrojniki zebrowate, ponieważ są terytorialne, powinny być jedynymi przedstawicielami ryb dennych w akwarium^[8].

Te aktywne nocą ryby są zwykle spokojne, czasem płochliwe^[8][6]. Wykazują większą aktywność również w porach karmienia^[8]. Obserwuje się u nich terytorialność wobec przedstawicieli własnego i podobnych gatunków^[8]. Często agresywne wobec innych zbrojników zebrowatych^[5].