Zamek w Potoku Złotym
Zamek w Potoku Złotym[1] – zamek wybudowany w pierwszej połowie XVII w. przez Stefana Potockiego (1568-1631)[2], wojewodę bracławskiego[3] w Potoku Złotym (obecnie osiedle typu miejskiego w rejonie buczackim). Zamek jest częścią rezerwatu Zamki Tarnopolszczyzny.
 Zamek w Potoku Złotym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Ukończenie budowy | |
| Zniszczono |
1676 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 48°54′27″N 25°20′18″E/48,907500 25,338333
| |
Historia
edytujPo wybudowaniu w początkach XVII wieku zamek był ulubioną siedzibą Stefana Potockiego. Warownię w 1672 r. bez dużych zniszczeń opanowali Turcy. W 1676 roku w trakcie kolejnego najazdu wojsk tureckich zamek również uległ Turkom. Wówczas Ibrahim Szejtan, bejlerbej Damaszku, turecki dowódca poważanie go zniszczył. W rękach tureckich zamek pozostał do 1683 roku. Odbudowana warownia przetrwała do początku XIX w., jednak w połowie XVIII wieku Mikołaj Bazyli Potocki przeniósł swoją siedzibę do Buczacza co spowodowało coraz większe zaniedbanie warowni[4].
W rękach Potockich zamek pozostał do 1838 roku, gdy Alfred Potocki sprzedał go Olszewskim[potrzebny przypis] (według innych danych, jednym z właścicieli zamku był Ignacy Skwarczyński[5], który w 1786 został prezesem sądu szlacheckiego z siedzibą w Stanisławowie[6]).
W trakcie budowy pałacu przez Olszewskiego w 1840 r., który znajduje się na zachód od zamku, z warowni powyrywane zostały kamienne detale: obramowania okien i drzwi, ciosowe balustrady oraz kominki, które użyto przy wznoszeniu pałacu. Obiekt zbudowany na rzucie dłuższego prostokąta był zwieńczony dachem czterospadowym[2]. Budowa ta doprowadziła Olszewskich do ruiny w związku z czym pałac kupił Jan Stojowski, a następnie przeszedł w ręce rodziny chasydzkich cadyków Friedmanów z Sadogóry. W 1875 r. pałac kupił od nich Włodzimierz Hipolit Gniewosz, a po nim odziedziczył jego syn Aleksander, a potem jego dwóch małoletnich synów.
Architektura
edytujZamek zlokalizowany na południowym krańcu Potoku Złotego[3], został zbudowany na planie kwadratu. Do jego budowy wykorzystano łamany kamień. Na narożnikach murów obronnych wzniesiono sześcioboczne trzypiętrowe baszty. Od północy znajdowała się brama z wieżą. Również od tej strony wznosił się też pałac Potockich - budynek mieszkalny, który stał przy murach obronnych. Na basztach i murach znajdowało się wiele strzelnic i drewnianych ganków dla żołnierzy. Zamek obwiedziony był wałami i nawodnioną fosą. Pod warownią znajdowały się lochy. Od czasów rozbiorów Polski warownia była w ruinie.
Do czasów współczesnych ocalały wieża bramna i baszty[4].
Po przeciwnej stronie ulicy zachował się pałac Olszewskich, który po pożarze w 1935 roku został odbudowany w uproszczonej formie bez portyków kolumnowych.
Przypisy
edytuj- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII. Warszawa: 1880-1902, s. 871.
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 155-158, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
- ↑ a b Potok Złoty. [dostęp 2013-09-17].
- ↑ Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole : Solpress, 2010, s. 240–242. ISBN 978-83-927244-4-5.
- ↑ Sadok Barącz: Pamiątki miasta Stanisławowa. Lwów, 1858, s. 174–175.
Bibliografia
edytuj- Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, Warszawa, 1880–1902, s. 871.
Linki zewnętrzne
edytuj- Potok Złoty (16), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 871.
- Zamek w Potoku Złotym
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona