Damaszek

Damaszek to jedno z najstarszych miast Bliskiego Wschodu znane już od XV wieku p.n.e. z inskrypcji egipskich. Uważa się je także za jedne z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie (pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z III tysiąclecia p.n.e.).

Na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. stolica niezależnego państwa aramejskiego. W 732 p.n.e. Damaszek został zdobyty przez Asyryjczyków^[1], potem krótko należał do Babilonii, a następnie dostał się we władanie perskich Achemenidów (był stolicą satrapii). W 330 p.n.e., jak i cała Persja, znalazł się w państwie Aleksandra Wielkiego, a w okresie hellenistycznym na zmianę należał najpierw do egipskich Ptolemeuszy, zaś następnie do Seleukidów. W 64 p.n.e. wszedł do rzymskiej prowincji Syrii. Po podziale imperium w 395 stał się częścią Bizancjum. W 635 Damaszek zajęli Arabowie. W latach 661–750 był stolicą Umajjadów^[3], a po przeniesieniu stolicy pozostał jednym z najważniejszych miast świata arabskiego.

W X wieku podbity na krótko przez egipską dynastię Fatymidów, zdobyty został następnie przez Turków seldżuckich w 1076. W czasie wypraw krzyżowych wielokrotnie oblegany, pozostał niezdobyty i przekształcił się w centrum oporu przeciw europejskim najeźdźcom; został stolicą Saladyna i dynastii Ajjubidów. W XIII wieku był ponownie pod wpływami władców Egiptu, tym razem dynastii mameluckiej. W 1401 miasto zdobyli i zniszczyli Mongołowie pod dowództwem Timura.

W XVI wieku zdobyty przez Turków osmańskich, pozostawał w ich rękach do I wojny światowej, podczas której został zajęty przez arabskich sojuszników Wielkiej Brytanii. W okresie francuskiego mandatu kolonialnego ośrodek działalności ruchu niepodległościowego^[1]. Od 1946 jest stolicą niepodległej Syrii^[3].

W swojej historii Damaszek zasłynął z produkcji:

• jedwabiu, głównie adamaszku,
• stali damasceńskiej,
• fajansów damasceńskich.

Administracyjnie Damaszek stanowi miasto wydzielone, jedną z 14 muhafaz Syrii, która obejmuje również przyległe miasto Al-Jarmuk, występującą pod arabską nazwą Madinat Dimaszk (‏مدينة دمشق‎) lub Muhafazat Madinat Dimaszk (‏محافظة مدينة دمشق‎)^[4]. 23 czerwca 2003 polska Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej wprowadziła dla tej jednostki egzonim Damaszek-Miasto^[5], a 23 lutego 2011 zmieniła go na Miasto Damaszek^[6].

Miasto stanowi też ośrodek administracyjny muhafazy Damaszek.

35 km na południowy wschód od Damaszku znajduje się Port lotniczy Damaszek, mający regularne połączenia lotnicze z Europą, z innymi krajami Bliskiego Wschodu, Bejrutem i Trypolisem w Libanie oraz Rijadem w Arabii Saudyjskiej. Linia kolejowa prowadzi ze Stambułu w Turcji do Aleppo i z Damaszku do Ammanu w Jordanii. Zbiorcze taksówki zwane “serwisem” oferują połączenia z Damaszku do większości sąsiednich krajów.

Główne linie kolejowe łączą Damaszek z Aleppo, Dajr az-Zaur, Al-Hasaką, Al-Kamiszli i z drugą linią biegnącą wzdłuż wybrzeża.

• Wielki Meczet Umajjadów z 705 – najważniejsza świątynia w Syrii i czwarta co do ważności w świecie muzułmańskim; została przebudowana z bazyliki Św. Jana Chrzciciela. Do tej pory przechowywane są tam relikwie Jana Chrzciciela (czczonego przez muzułmanów jako jednego z proroków). Wyróżnia się trzynawowym korpusem głównym, na którym zachowały się resztki mozaiki z VIII w. Posiada rozległy dziedziniec otoczony arkadami i trzy minarety.
• Cytadela z XIV wieku.
• Mauzoleum Saladyna z 1193.
• Bazar – Suk al-Hamidijja.
• Medresa an-Nuri (XII wiek), na której terenie znajduje się grobowiec Nur ad-Dina, poprzednika Saladyna.
• Dawna medresa al-Adilijja (druga połowa XII wieku) z grobem sułtana Al-Adila, obecnie mieści oddział Biblioteki Narodowej.
• Dawna medresa az-Zahirijja (XIII wiek) mieszcząca mauzoleum sułtana Bajbarsa. Charakterystyczny jest portal wejściowy wykonany z czarnego i żółtego kamienia.
• Pozostałości świątyni Jowisza z III wieku p.n.e.
• Pałac Azima zbudowany w latach 1749–1752 przez namiestnika Damaszku, Asad Paszę al-Azima, obecnie mieści Muzeum Syryjskiej Sztuki i Tradycji.
• Maristan Nur ad-Dina z XII wieku.
• Muzeum Narodowe w Damaszku.
• Katedra pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny.
• Kościół Świętego Krzyża.

• Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik – Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 276–298. ISBN 978-83-7513-146-8.

• Dźwięki Damaszku
• Damaszek na fotografii