Willa Teodora Milscha

Budynek w stylu neorenesansowym powstał w 1882 roku według projektu Edwarda Kreuzberga^[3][2][4][5]. Willę zbudowano na zamówienie łódzkiego fabrykanta Teodora Milscha^[3][2][4][5].

Teodor Milsch był założycielem trzeciego w Łodzi (po browarach braci Gehlig i rodziny Anstadtów) browaru przemysłowego^[2][5]. Browar powstał w 1878 roku przy drugorzędnej piaszczystej drodze, biegnącej z centrum miasta do lasu miejskiego, pod numerem 53^[6][3][2]. Wtedy też ulica przy browarze uzyskała przydomek Milsza (od nazwiska fabrykanta)^[3] i nazwa ta – już jako urzędowa – funkcjonowała do 1923 roku, gdy patronem ulicy został Mikołaj Kopernik^[2]. Obok browaru stworzono pierwszy w Łodzi „ogród rozrywkowy” oferujący klientom różnego typu plenerowe rozrywki^[2]. Na jego terenie znajdował się ogród spacerowy, staw z łódkami, drewniane altany i muszla koncertowa, a także piętrowy budynek restauracji nazywany „Leśniczówką” (Waldschloesschen), który powstał około 1880 roku^[3][2][5][6]. „Leśniczówka” posiadała salę taneczną oraz dobudowane później (1895) bufet i kuchnię^[6]. Właściciele ogrodu urządzali występy artystyczne, koncerty orkiestr, loterie^[3]. W „Leśniczówce” organizowano zabawy, imprezy taneczne^[3][2]. Miejsce to zostało opisane przez Władysława Reymonta w Ziemi obiecanej^[3][2]. Po rewolucji 1905 budynek był wykorzystywany przez związki zawodowe, a po ich rozwiązaniu przez władze rosyjskie jako obiekt mieszkalny^[2]. W 1920 roku zakwaterowano w nim uciekinierów z tych obszarów Polski, które zostały zajęte przez wojska bolszewickie^[2]. „Leśniczówkę” rozebrano w latach 30. XX wieku^[2].

W pobliżu browaru rodzina Milschów wybudowała swoją rodzinną siedzibę. Willa Milschów w 1908 roku stała się własnością Cechu Rzeźników i Wędliniarzy^[5] i przeszła generalny remont^[5]. Cech ten utracił prawa do willi w okresie PRL, gdy budynek został upaństwowiony. Mieścił się w nim m.in. dom kultury (klub „Karolek”), stołówka zakładów Harnama Rena-Kord, mających siedzibę przy ul. Łąkowej (w budynku zakładu jest obecnie hotel), oraz restauracje (najpierw „Kometa”, później „Kaprys”)^[5][2]. W latach 80. XX wieku cech odzyskał obiekt^[5]. Pomieszczenia w willi są podnajmowane, również na cele restauracyjne (pub, restauracja)^[3][2].

17 grudnia 1982 roku willa została wpisana do rejestru zabytków^[1].

W ogrodzie przy willi rośnie klon zwyczajny, który od 7 grudnia 2021 roku jest pomnikiem przyrody^[7](zdjęcie drzewa).

Bryła budynku jest rozczłonkowana, częścią obiektu jest trzykondygnacyjna wieża^[5]. Charakterystyczne dla willi są: boniowana elewacja, liczne gzymsy, otwory okienne podzielone przez półkolumienki z kapitelem jońskim^[5]. Po bokach od strony ogrodu znajdują się rzeźbione, drewniane werandy^[5]. Balkon od strony ul. Kopernika ma zdobione wolutami wsporniki, a nad oknem oparte na kartuszu putta z festonami^[8].

•  
  Willa przed 1889 – widok od strony zachodniej i południowej
•  
  Widok willi od strony ul. Łąkowej przed 2017
•  
  Fasada północna – od strony ul. Kopernika – po remoncie w 2012
•  
•  
•  
•  
•  
  Widok z ogrodu willi sprzed 2016
•  
•  

• Leśniczówka Milscha

• willa na zdjęciu z 1889 oraz na zdjęciach współczesnych