Wilhelm Heerde
Wilhelm Heerde (ur. 21 września 1898 w Prudniku, zm. 23 października 1991 w Evessen) – niemiecki rzeźbiarz i polityk, poseł do Reichstagu z ramienia NSDAP, członek SA, dyrektor Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau.
 Wilhelm Heerde (ok. 1925) | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 września 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 października 1991 |
| Zawód, zajęcie |
rzeźbiarz, polityk |
| Partia | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Prudniku na Górnym Śląsku. Uczęszczał do szkół w Wartenbergu w Prusach Wschodnich oraz w Smołdzińskim Lesie, a następnie do gimnazjum humanistycznego w Akwizgranie oraz do gimnazjów w Koronowie i Schwedt. W maju 1915 Heerde zgłosił się na ochotnika do 53 Pułku Artylerii Polowej w Bydgoszczy, z którym wziął udział w I wojnie światowej. W czasie wojny, podczas której walczył w Rosji i we Francji, był dwukrotnie raniony. Został odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy i Odznaką za Rany.
Od stycznia do listopada 1919 Heerde należał do Freikorpsu (Freiwilliges Landesjägerkorps i Gwardyjska Dywizja Strzelców Konnych), z którym brał udział w tłumieniu powstania Związku Spartakusa w Berlinie, Halle i Brunszwiku. W latach 1921–1922 zajmował się rolnictwem w prowincjach Śląsk i Saksonia. Od 1922 do 1927 studiował przez dziesięć semestrów malarstwo i rzeźbiarstwo w Kilonii, w Bauhausie w Weimarze oraz we Wrocławiu. Odbył podróże studyjne do Holandii i Włoch. Następnie pracował jako praktykujący artysta w pracowniach malarskich i rzeźbiarskich.
Został członkiem NSDAP w lutym 1927 (numer członkowski 56,403). W lipcu 1929 Heerde wstąpił również do Sturmabteilung (SA), gdzie w marcu 1934 roku osiągnął stopień Brigadeführera.
W wyborach parlamentarnych w 1932 Heerde został wybrany na posła do Reichstagu z ramienia NSDAP w okręgu wyborczym nr 7 (Breslau). W wyborach w marcu 1933 nie udało mu się utrzymać mandatu. W międzyczasie był członkiem pruskiego Landtagu. W listopadzie 1933 roku Heerde ponownie uzyskał mandat posła do Reichstagu z okręgu wyborczego nr 7. Od marca 1936 reprezentował okręg wyborczy nr 8 (Liegnitz). Posłem pozostał nieprzerwanie do końca dyktatury narodowosocjalistycznej w maju 1945. Do lipca 1935 Heerde dowodził 20 Brygadą SA (Breslau). W lipcu 1935 został postawiony na czele 19 Brygady SA (Görlitz). Po poważnym wypadku samochodowym, 1 sierpnia 1938 przeszedł na emeryturę z pełnoetatowej służby w SA, po czym ponownie pracował jako rzeźbiarz.
30 stycznia 1938 Heerde został odznaczony Złotą Odznaką NSDAP[1]. W marcu 1941 został mianowany dyrektorem Państwowej Szkoły Rzemiosła Artystycznego w Krakowie (Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau) w Generalnym Gubernatorstwie[2]. Mimo wysokich funkcji partyjnych postawa Heerdego do dziś budzi kontrowersje, gdyż oprócz polskich wykładowców zaangażował on artystów niemieckich spoza oficjalnego nurtu sztuki propagandowej[3], rzeźbiarzy: Roberta Bednorza, związanego z Bauhausem Waltera Merssmanna oraz Otto Beckmanna[4]. Podjął także starania o zatrudnienie szykanowanego przez nazistów modernistycznego architekta Heinricha Lauterbacha[5], co ostatecznie nie doszło do skutku przed likwidacją szkoły. Wobec zaostrzenia polityki w krajach okupowanych od stycznia roku 1943 rozpoczęto zamykanie poszczególnych wydziałów szkoły, która została zlikwidowana 31 marca 1943, dwa miesiące po klęsce stalingradzkiej[6]. Heerde przeniósł się do Wiednia. Stamtąd we wrześniu 1943 wyjechał do Radeburga.
Brak informacji o przejściu przez niego procesu denazyfikacji.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Żelazny II klasy
- Czarna Odznaka za Rany
- Odznaka Złota Partii
Przypisy
edytuj- ↑ Klaus D. Patzwall, Das Goldene Parteiabzeichen und seine Verleihungen ehrenhalber 1934-1944, Norderstedt: Patzwall, 2004, s. 71, ISBN 978-3-931533-50-2.
- ↑ „Powrót Odysa” i Podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora w latach 1942–1944, cz. 1. Kraków: Cricoteca, 2007, s. 24. ISBN 83-920117-1-6.
- ↑ P. Taranczewski, F. Bunsch. Życie na niby, malowanie na serio. W Kunstgewerbeschule i w wolnym Krakowie. „Wiadomości ASP”. nr 50, s. 10–21, 2010.
- ↑ Otto Beckmann – biografia (niem.). [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Heinrich Lauterbach – przedstawiciel wrocławskiego modernizmu. [dostęp 2022-10-07].
- ↑ „Powrót Odysa” i Podziemny Teatr Niezależny Tadeusza Kantora w latach 1942–1944, cz. 1. T. Kalendarium. Kraków: Cricoteca, 2007, s. 42. ISBN 978-83-61213-00-0.
Bibliografia
edytuj- Willm Reupke, Der Bildhauer Wilhelm Heerde, [w:] Heinz Gleitze, Heinz Ohlendorf, Heimatkalender für den Landkreis Wolfenbüttel, Schöppenstedt 1958, s. 82–85, OCLC 23370531.
- Martin Döring Joachim Lilla, Statisten in Uniform: Die Mitglieder des Reichstags 1933-1945. Ein biographisches Handbuch. Unter Einbeziehung der völkischen und nationalsozialistischen Reichstagsabgeordneten ab Mai 1924, Düsseldorf: Droste, 2004, ISBN 978-3-7700-5254-7.