Wikipedysta:Adrian.s6/brudnopis/Škoda 14Tr

Škoda 14Tr - typ czechosłowackiego trolejbusu. Produkowano go w latach 1980 - 2003 (prototypy powstały już w pierwszej połowie lat 70. XX wieku) w zakładach Škoda w Ostrowie nad Ochrzą.

Konstrukcja

Po zakończeniu nieudanych prób unifikacji autobusu i trolejbusu (Karosa ŠM 11 i Škoda T 11) oraz niezrealizowanym projekcie Škoda 13Tr, na początku lat 70. XX wieku w zakładach Škody zaprojektowano kolejny typ trolejbusu, oznaczony (zgodnie z systemem oznaczeń Škody) jako 14Tr. Prace badawcze jednak przerwano, ze względu na spodziewane zastępowanie trolejbusów komunikacją autobusową. Problemy z dostawami ropy naftowej były bezpośrednią przyczyną wznowienia prac nad 14Tr.

14Tr jest dwuosiowym trolejbusem z samonośną karoserią. Jej szkielet tworzą zespawane ze sobą poszczególne części – rama, boczne ściany, dach i czoła. Każda część jest przygotowywana ze stalowych profili oraz ze spawanych, prasowanych części. Szkielet karoserii jest pokryty stalową blachą, część pod oknami jest izolowana cieplnie i akustycznie. Ściany są wyłożone płytami z tworzywa sztucznego. W prawej bocznej ścianie umieszczone dwoje (w części eksportowanych pojazdów) lub troje dwuskrzydłowych składanych drzwi. Poprzecznie ustawione siedzenia dla pasażerów są pokryte sztuczną skórą.

Jeśli chodzi o wyposażenie elektryczne, wykorzystano rozwiązania z wcześniejszych trolejbusów 9Tr – sterowanie impulsowe (tyrystorowe).

Pojazdy zerowej (próbne, oznaczone 14Tr0) oraz pierwszej (14Tr01) serii miały problemy ze stabilnością karoserii. Podczas, gdy w pierwszej serii problem rozwiązano, stosując dodatkowe wzmocnienie pudła,^[1] to trolejbusy 14Tr0 były szybko wycofane ze względu na złe parametry karoserii.^[2] Trolejbusy produkowane w następnych seriach miały już wzmocnione pudło (mocniejsze słupki między oknami i drzwiami, wzmocniony szkielet pojazdu).

Od roku 1999 trolejbusy 14Tr produkowane są wyłącznie w zmodernizowanej wersji 14TrM (oraz w wersjach eksportowych 14TrE i 14TrSF).

Od roku 2002 w ostrovskich zakładach Škody (gdzie w roku 2004 zaprzestano produkcji kompletnych trolejbusów) produkowane są zamienne pudła, przeznaczone do napraw zniszczonych pojazdów (np. skorodowanych, wyeksploatowanych lub po wypadkach).

Parametry

Długość: 11,34 m
Szerokość: 2,5 m
Wysokość: 3,41 m
Masa pustego pojazdu: 10 t
Ilość miejsc: 80 (wersja 3-drzwiowa) / 80 (wersja 2-drzwiowa)
- miejsca siedzące: 24 – 29 / 32 – 41
- miejsca stojące: 56 – 51 / 48 – 39
Moc: 100 – 120 kW
Prędkość maksymalna: 65 km/h

Prototypy

Pierwszy prototyp wyprodukowano w roku 1972. Różnił się on od pozostałych trolejbusów 14Tr innym wyglądem czoła. Po okresie testowym, w roku 1974, został przekazany do eksploatacji w Mariánskich Lázniach, gdzie otrzymał numer boczny 22. Z ewidencji wykreślono go w roku 1981.

Losy kolejnego prototypu 14Tr były bardzo podobne. Wyprodukowano go w roku 1974 i jeszcze w tym samym roku trafił do Mariánskich Lázni. Z numerem bocznym 23 jeździł aż do złomowania w roku 1984.

Po wznowieniu prac badawczych nad 14Tr, w roku 1980, wyprodukowano jeszcze 5 kolejnych prototypów, które jednak nie różniły się bardzo od tych, produkowanych seryjnie.

W roku 1988 wyprodukowano prototyp 14Tr przystosowany do jazdy w sieci o napięciu 750 V. Rok później trafił do eksploatacji w Bańskiej Bystrzycy, gdzie otrzymał numer boczny 1001.

Modernizacja

Škoda 14TrR – kompletna modernizacja pudła, instalacja nowoczesnych elementów (wyświetlacze elektroniczne, nowe odbieraki prądu, modernizacja wnętrza, itp.).

Eksploatacja

W latach 1972 - 2004 wyprodukowano ok. 3852 trolejbusów (wliczając w to wersje Škoda 14TrM, Škoda 14TrE i Škoda 14TrSF).

Armenia

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Erewań	artykuł

Azerbejdżan

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Baku	artykuł

Bośnia i Hercegowina

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Sarajewo	artykuł	14Tr		76 sztuk	551 – 626

Bułgaria

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Warna	artykuł

Czechy

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Brno	artykuł	∑	1982 – 1995	123 sztuki
	♦	14Tr	1982 – 1994	103 sztuki	3164 – 3266
	♦	14TrM	1995	20 sztuk	3267 – 3286
Hradec Králové	artykuł	∑	1983 – 1995	32 sztuki
	♦	14Tr	1983 – 1990	30 sztuk	04 – 30, 57 – 59
	♦	14TrM	1995	2 sztuki	31, 32
Igława	artykuł	∑	1983 – 1997	28 sztuk
	♦	14Tr	1983 – 1991	24 sztuki	20 – 43
	♦	14TrM	1996 – 1997	4 sztuki	44 – 47
Mariánské Lázně	artykuł	14Tr	1974 – 1994	20 sztuk	22, 23, 33 – 50
Opawa	artykuł	∑	1982 – 1998	34 sztuki
	♦	14Tr	1982 – 1991	24 sztuki	49 – 72
	♦	14TrM	1995 – 1998	10 sztuk	73 – 82
Ostrawa	artykuł	14Tr	1984 – 1991	39 sztuk	3123 – 3141, 3242 – 3261
Pardubice	artykuł	∑	1983 – 1999	68 sztuk
	♦	14Tr	1983 – 1994	48 sztuk	301, 303, 305, 306, 309, 310, 313 – 362	numery 335, 350, 352 – 354 i 358 – 360 niewykorzystane
	♦	14TrM	1995 – 1999	20 sztuk	365 – 384
Pilzno	artykuł	∑	1981 – 2003	126 sztuk
	♦	14Tr	1981 – 1991	116 sztuk	340, 346 – 460	nr 414 niewykorzystany, nr 340 wykorzystano dwukrotnie (pierwszy, testowy pojazd przekazano do Zlína)
	♦	pudło	2002 – 2003	10 sztuk
Škoda Ostrov	–	14TrSF	1998	1 sztuka	–
Cieplice	artykuł	∑	1983 – 1996	49 sztuk
	♦	14Tr	1983 – 1993	38 sztuk	101 – 105, 120 – 153	numer 102 niewykorzystany
	♦	14TrM	1995 – 1996	11 sztuk	154 – 164
Zlín – Otrokovice	artykuł	∑	1982 – 1995	43 sztuki
	♦	14Tr	1982 – 1991	41 sztuk	4, 12, 18 – 26, 34 – 37, 43, 58, 68, 69, 145 – 168	numer 26 wykorzystano dwukrotnie numery 22, 23 i 36 niewykorzystane
	♦	14TrM	1995	2 sztuki	169, 170

Gruzja

Miasto	Artykuł	Typ	Ilość pojazdów
Batumi	artykuł	14Tr	2 sztuki
Gori	artykuł	14Tr	3 sztuki
Kutaisi	artykuł	14Tr	2 sztuki
Ozurgeti	artykuł	14Tr	2 sztuki
Poti	artykuł	14Tr	2 sztuki
Rustawi	artykuł	14Tr	1 sztuka
Samtredia	artykuł	14Tr	2 sztuki
Suchumi	artykuł	14Tr	2 sztuki
Tbilisi	artykuł	14Tr	226 sztuk
Zugdidi	artykuł	14Tr	1 sztuka

Estonia

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Tallinn	artykuł	14Tr	1983 – 1989	99 sztuk	210 – 308

Kazachstan

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Ałmaty	artykuł	14TrM	1997 – 2001	35 sztuk	1001 – 1033, 1056, 1057

Litwa

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Kaunas	artykuł	14Tr
Wilno	artykuł	14Tr

Łotwa

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Ryga	artykuł

Węgry

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Szeged	artykuł	14Tr	1994	1 sztuka	T-700

Mołdawia

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Bielce	artykuł	14TrM	2002	1 sztuka	154
Kiszyniów	artykuł	14TrM	1997 – 2003	39 sztuk	1264 – 1276, 2131 – 2143, 3815 – 3827

Niemcy

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne
Eberswalde	artykuł	14Tr	1984	3 sztuki	1 – 3
Poczdam	artykuł	14Tr	1983	5 sztuk	401 – 405
Weimar	artykuł	14Tr	1982 – 1983	12 sztuk	8000 – 8011

Słowacja

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Bańska Bystrzyca	artykuł	14Tr	1989	7 sztuk	1001 – 1007
Bratysława	artykuł	∑	od 1982	dotychczas 127 sztuk ^[3]
	♦	14Tr	1982 – 1991	115 sztuk	6219 – 6315
	♦	pudło	od 2004	dotychczas 12 sztuk ^[3]
Koszyce	artykuł	14TrM	1999	7 sztuk	2001 – 2007
Preszów	artykuł	∑	1982 – 2001	44 sztuki
	♦	14Tr	1982 – 1991	39 sztuk	45 – 81, 87 – 91	numery 66 – 68 niewykorzystane
	♦	14TrM	2000 – 2001	5 sztuk	119 – 123
Żylina	artykuł	14Tr	1994 – 1996	15 sztuk	211 – 225

Stany Zjednoczone

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Dayton	artykuł	14TrE	1995 – 1999	57 sztuk	9601 – 9603, 9801 – 9854
San Francisco	artykuł	14TrSF	2001 – 2004	240 sztuk	5401 – 5640

Turkmenistan

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Aszchabad	artykuł	14TrM	2000	46 sztuk	001 – 046

Ukraina

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Czerniowce	artykuł	14Tr	1983–1990	102 sztuki^[4]	217–318	ponadto zakupiono 16 sztuk z Kijowa, Poczdamu i Pilzna (1991, 1994, 1997)
Iwano-Frankowsk	artykuł	14Tr	1984–1988	31 sztuk	126–156	ponadto 8 pojazdów pochodzi z Poczdamu (1994) i Pilzna (1997), trolejbusy nr 116–125 kupiono w Ługańsku (1984)
Kijów	artykuł	∑	1980–1996	360 sztuk	101-199, 201-299, 301-398, 401-413, 1000-1003, 1006, 1008, 1009, 2001-2034
	♦	14Tr	1980–1989	356 sztuk^[5]	001–002, 101–417, 1000–1009, 2001–2034	numery 200, 300, 399, 400, 1004–1005 i 1007 niewykorzystane
	♦	14TrM	1996	4 sztuki^[6]	410–413	numery wykorzystano ponownie
Lwów	artykuł	14Tr	1984–1990	91 sztuk	500–590	ponadto 6 pojazdów: ex Mariánské Lázně (1998), Hradec Králové i Pardubice (1999)
Ługańsk	artykuł	14Tr	1984–1990	55 sztuk	201–245, 221/II–230/II	ponadto 6 sztuk pochodzi z Pilzna (1995, 2002), trolejbusy nr 221–230 przekazano do Iwano-Frankowska (1984); 221–230 – ponowne wykorzystanie numerów (1988)
Mariupol	artykuł	14Tr	1983–1990	76 sztuk	401–476	przenumerowane: 1401–1476
Równe	artykuł	14Tr	1989	15 sztuk	101–115	ponadto 8 pojazdów: ex Hradec Králové (1997, 1998) i Brno (2003)
Symferopol – Ałuszta – Jałta	artykuł	14Tr	1980–1991
Tarnopol	artykuł	14Tr	1984–1989	30 sztuk	086-115	ponadto 6 pojazdów: ex Plzeň (1995), Brno (2002) i Zlin (2003)

Uzbekistan

Miasto	Artykuł	Typ	Rok dostawy	Ilość pojazdów	Numery boczne	Uwagi
Taszkent	artykuł	14TrM	1995	46 sztuk
Urgencz	artykuł	14TrM	1997	3 sztuki

Uwaga: Wykaz państw i miast, do których dostarczono trolejbusy 14Tr, nie jest kompletny. Nie uwzględnia również miast, które otrzymały używane trolejbusy.

Pojazdy zabytkowe

Brno (w Muzeum Technicznym w Brnie, numer boczny 3173)
Hradec Králové (numer boczny 28)
Opawa (numer boczny 58)
Ostrawa (numer boczny 3229)
Pardubice (numer boczny 311/II)
Pilzno - trolejbus nr 432 został przekazany klubowi ŠKODA-BUS (eksponat Muzeum Transportu w Strašicach)

Niemcy:

Eberswalde (numer boczny 3, ex Poczdam 976, ex 406, ex Weimar 8003)

Przypisy

↑ Petr Fiala, Jiří Mrkos: Trolejbusy v Brně. Ústí nad Labem: Vojtěch Wolf – Vydavatelství WOLF, 2000, s. 31.
↑ Škoda 14 Tr. Imhd.zoznam.sk, 2009-08-28. [dostęp 2009-09-27]. (słow.).
↑ ^a ^b Taka ilość pojawia się na stronach czeskiej wikipedii od 2009-09-27
↑ Черновцы — СТТС
↑ Список подвижного состава — СТТС
↑ Список подвижного состава — СТТС

Linki zewnętrzne

Opis bratysławskich trolejbusów Škoda 14Tr (słow.)
Fotogaleria trolejbusów w Igławie (cz.)

[1] Petr Fiala, Jiří Mrkos: Trolejbusy v Brně. Ústí nad Labem: Vojtěch Wolf – Vydavatelství WOLF, 2000, s. 31.

[2] Škoda 14 Tr. Imhd.zoznam.sk, 2009-08-28. [dostęp 2009-09-27]. (słow.).

[autonazwa1-3] Taka ilość pojawia się na stronach czeskiej wikipedii od 2009-09-27

[4] Черновцы — СТТС

[5] Список подвижного состава — СТТС

[6] Список подвижного состава — СТТС

[1]