Synagoga Tempel w Żywcu

Synagoga została zbudowana w połowie XIX wieku wraz ze stojącymi obok niej budynkami mykwy, Żydowskiego Domu Ludowego, Żydowskiej Szkoły Powszechnej i innych pomniejszych. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zburzyli synagogę i stojące wokół niej zabudowania. Po zakończeniu wojny na ich miejscu zbudowano budynki Zespołu Szkół Budowlano-Drzewnych im. Armii Krajowej.

7 lipca 2003 roku na placu gdzie stała synagoga odsłonięto pomnik autorstwa Mirosława Ciślaka, upamiętniający jej istnienie. Całość stanowi głaz piaskowca o masie czterech ton, w który zamontowano dwie tablice z brązowego granitu ze złotymi napisami w języku polskim i hebrajskim, o treści:

„W tym miejscu stała synagoga „Tempel” która została zburzona przez nazistowskiego okupanta w czasie II wojny światowej. Pamięci Żydów ziemi żywieckiej – mieszkańcy Żywca – lipiec 2003”.

W 2001 roku Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bielsku-Białej wystąpiła o ugodę do starostwa powiatowego w sprawie terenu, na którym stała synagoga i inne gminne zabudowania. W zamian za działkę powiat miałby wyremontować cmentarz żydowski w Żywcu, na którym prace wyceniono na około 150 tysięcy złotych. Wkrótce powiat wystąpił do wojewody śląskiego, a później do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o dotację na sfinansowanie przedsięwzięcia^[1].

W styczniu 2002 roku, choć resort wydał zgodę, Ministerstwo Finansów nie udzieliło kontrasygnaty i do wypłaty nie doszło. Na początku 2004 roku gmina żydowska przegrała postępowanie sądowe w sprawie terenu^[1]. Do chwili obecnej zachowały się drzewa otaczające dawniej synagogę.

• Synagoga Tempel w Żywcu na portalu Wirtualny Sztetl