Rezerwat przyrody Mały Borek
Rezerwat przyrody Mały Borek – rezerwat przyrody na terenie gminy Płaska w powiecie augustowskim w województwie podlaskim[1].
| rezerwat przyrody | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1959 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
90,49 ha |
| Ochrona | |
Położenie na mapie gminy Płaska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  | |
 53°52′21″N 23°17′56″E/53,872500 23,298889
| |
Charakterystyka
edytujRezerwat został utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 12 listopada 1959 roku[2]. W aktach prawnych nie określono rodzaju, typu i podtypu rezerwatu[1]. W dokumentacji Nadleśnictwa Płaska określany jest jako rezerwat leśny[3]. Powierzchnia rezerwatu wynosi 90,49 ha[1], zaś całkowita długość granic rezerwatu – 3,9 km[3]. W niektórych publikacjach pojawia się też powierzchnia rezerwatu 90,53 ha[4][3].
Przedmiotem ochrony w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych typów boru sosnowego (czernicowego i łochyniowego), właściwych dla Puszczy Augustowskiej[2][1]. Udział borów sosnowych według danych z 2015 stanowił w rezerwacie 85,2%, zaś drzew iglastych – 89,4%[5].
Rezerwat leży na obszarze na obszarze Nadleśnictwa Płaska w leśnictwie Mały Borek w obrębie Płaska (oddziały 104, 105, 121, 122)[6]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku[1].
Flora i fauna
edytujW znajdujących się w rezerwacie borach świeżych i wilgotnych występuje duża domieszka świerka[3]. Runo stanowi tu borówka czarna, borówka brusznica, zaś w miejscach wilgotniejszych – trzęślica modra, borówka bagienna i bagno zwyczajne[3]. Występuje także turzyca kulista[3].
W środkowej części rezerwatu dużą powierzchnię zajmuje torfowisko wysokie z niskim i rzadkim drzewostanem sosnowych[3].
W południowej i południowo-wschodniej części rezerwatu występują dość młode olsy, złożone z olszy czarnej, brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej[3]. Podszyt stanowi tutaj kruszyna, wierzba szara i wierzba uszata[3].
Rośliny i grzyby objęte ochroną na terenie rezerwatu to:
- ochrona całkowita: lilia złotogłów, rosiczka okrągłolistna[3]
- ochrona częściowa: bagno zwyczajne, wawrzynek wilczełyko, widłak goździsty, widłak jałowcowaty, torfowiec ostrolistny, torfowiec błotny, torfowiec kończysty, chrobotek leśny[5]
Według badań opublikowanych w 2016 występuje 45 gatunków porostów, z czego 12 jest umieszczonych na Czerwonej liście porostów w Polsce, zaś 3 na czerwonej liście porostów zagrożonych w północno-wschodniej Polsce[7]. Trzy gatunki są objęte ochroną ścisłą, a 8 ochroną częściową[7].
Badania z 1985 wykazały obecność na terenie rezerwatu ośmiu gatunków mrówek, żyjących w większości w gniazdach znajdujących się w zmurszałych pniakach[8]. Najliczniej występowały gatunki hurtnica pospolita, gmachówka cieśla, mniej licznie hurtnica wstydliwa i hurtnica podobna, zaś sporadycznie Formica eunieularia, mrówka pniakowa i mrówka ćmawa[8].
Znajdują się tu ostoje i tokowiska głuszca. Rezerwat od 2004 wchodzi w skład obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” (PLB200002) w sieci Natura 2000[9].
Ochrona i zagrożenia
edytujObszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną[10]. Od 2008 obowiązuje dla rezerwatu plan ochrony przyrody[10]. Zakłada on zaniechanie wszelkich zmian stosunków wodnych w otoczeniu 100 metrów od granic rezerwatu, mogących mieć istotny wpływ na ekosystemy rezerwatu[10]. Jako możliwe zagrożenia oraz sposoby zapobiegania w planie wymienione są:
- zagrożenie: spadek poziomu wód gruntowych – zapobieganie: nieprowadzenie w okolicy prac melioracyjnych, obniżających poziom wód gruntowych[10]
- zagrożenie: zagrożenia ze strony szkodników owadzich – zapobieganie: monitorowanie stanu sanitarnego lasu, wyszukiwanie szkodników, zakładanie pułapek feromonowych[10]
- zagrożenie: redukcja liczebności ptaków związanych ze starymi dziuplastymi drzewami – zapobieganie: pozostawianie w rezerwacie drzew dziuplastych i martwych, które nie niosą ryzyka zasiedlenia przez owady zagrażające trwałości lasu[10]
W rezerwacie istnieje też duże zagrożenie pożarowe ze względu na dominację suchych borów sosnowych[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Rezerwat przyrody Mały Borek. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2019-02-11].
- ↑ a b M.P. z 1959 r. nr 100, poz. 537
- ↑ a b c d e f g h i j Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 26.
- ↑ Krzysztofiak 1985 ↓, s. 138.
- ↑ a b c Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 27.
- ↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 21.
- ↑ a b Matwiejuk 2016 ↓.
- ↑ a b Krzysztofiak 1985 ↓, s. 140–141.
- ↑ Natura 2000 – Standardowy formularz danych. Puszcza Augustowska PLB200002. Natura 2000. [dostęp 2019-02-11].
- ↑ a b c d e f Rozporządzenie nr 8/08 wojewody podlaskiego z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Mały Borek”. Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego. Nr 204. Poz. 2042 s. 17234–17236. [dostęp 2019-02-11].
Bibliografia
edytuj- Lech Krzysztofiak. Rozmieszczenie i zagęszczenie gniazd mrówek w Puszczy Augustowskiej (Pojezierze Mazurskie). „Fragmenta Faunistica”. 10, s. 137-149, 1985.
- Anna Matwiejuk. Porosty rezerwatu „Mały Borek” w Puszczy Augustowskiej. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”. 2 (35), 2016.
- Program ochrony przyrody. Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Płaska na okres 01.01.2015–31.12.2024. Białystok: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, 2015.