Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego

Pisma – Mowy – Rozkazy
Józefa Piłsudskiego
Tematyka	polityka, historia, społeczeństwo
Typ utworu	dzieła zebrane
Data powstania	1893–
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Warszawa
Język	polski
Data wydania	1930–1936
Wydawca	Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski

Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego – pierwszy, jedenastotomowy zbiór spuścizny piśmienniczej Józefa Piłsudskiego, wydany w latach 1930–1936 przez Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski.

Pierwsze 8 tomów Pism – Mów – Rozkazów ukazało się w latach 1930–1931. Były wydane z inicjatywy Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski i opracowane przez komitet redakcyjny, złożony z Juliana Stachiewicza, Michała Sokolnickiego oraz Władysława Pobóg-Malinowskiego, jako sekretarza redakcji. Poszczególne tomy opracowali (całkowicie lub częściowo) Leon Wasilewski i Kazimierz Świtalski. Wydanie to zawierało twórczość Piłsudskiego do maja 1926 roku. Poszczególne tomy opisywały kolejne okresy życia Piłsudskiego między 1892 a 1926 rokiem. Wkrótce Antoni Anusz i Władysław Pobóg-Malinowski opracowali tom pt. 1926–1929, zawierający prace Marszałka z lat objętych tym tytułem. Tom ten, wydany jeszcze w 1930 roku, został uznany za 9. tom Pism – Mów – Rozkazów, połączony chronologicznie z wcześniejszymi tomami. W kolejnym roku wydano tomik pt. Poprawki Historyczne, uznano go za tom 10. Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. W 1936 roku wydano dodatkowy tom, tzw. Suplementy, będący tomem 11. zamykającym ostatecznie Pisma – Mowy – Rozkazy.

Spuścizna pisarska Piłsudskiego została uzupełniona i uznana za kompletną w kolejnym wydaniu tegoż instytutu pt. Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego.

Wykaz zawartości tomów

Tom I (1930), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz, wstęp i przypisy Leon Wasilewski (obejmuje okres 1893–1898)
- Korespondencje i artykuły z „Przedświtu”
- Artykuły z „Robotnika”
- Wyjątki z korespondencji i sprawozdań Centralnego Komitetu Robotniczego P.P.S.
- Wstęp do „Memorjału księcia Imeretyńskiego”
- Odezwy

Tom II (1930), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz, wstęp i przypisy Leon Wasilewski (obejmuje okres 1903–1910)
- Jak stałem się socjalistą
- Artykuły z „Kalendarzy Robotniczych”
- Walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim
- Przedmowa do „Materjałów do historii P.P.S. i ruchu rewolucyjnego w zaborze rosyjskim od roku 1893 do roku 1904”
- Z listu do Ignacego Daszyńskiego
- Geografja militarna Królestwa Polskiego
- Zadania praktyczne rewolucji w zaborze rosyjskim

Tom III (1930), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz (obejmuje okres 1910–1914)
- Historja Organizacji Bojowej P.P.S. (1910)
- Nowa książka polska z dziedziny wojskowości (1910)
- Reformy armji rosyjskiej (1910)
- Bunt więzienny w Irkucku (1911)
- Kryzysy bojów (1911)
- Zarys historji militarnej powstania styczniowego (1912)
- 22 stycznia 1863 (1914)
- Przemówienie na zjeździe Niemieckiej Socjaldemokracji Austrji w Wiedniu (XI 1912)
- Mobilizacja powstania (przemówienie z 8 XII 1912, publikowane I 1914)
- Orjentacja pana Balickiego (30 VII 1913)^[a]
- O polskim ruchu strzeleckim (21 II 1914)
- Artykuły ze „Strzelca” (IV–VIII 1914)
- Jeszcze o delegatach amerykańskich (1914)^[b]

Tom IV (1931), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz (obejmuje okres 1914–1917)
- Od wybuchu wojny do aktu 5 listopada 1916
- Po akcie 5 listopada 1916
- Przemówienia na posiedzeniach Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego
- W więzieniu magdeburskiem
- Moje pierwsze boje

Tom V (1933), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz z udziałem Kazimierza Świtalskiego (obejmuje lata 1918–1922)
- [drobne pisma uszeregowane wg roku]

Tom VI (1931), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz (obejmuje okres 31 XII 1922–21 III 1924)
- Wywiady redaktora „Kurjera Polskiego”
- Sprawa obrony państwa
- Przemówienie do marszałka Focha
- Pożegnanie w Sztabie Generalnym
- Przemówienie do króla rumuńskiego Ferdynanda I
- Przemówienie na bankiecie w hotelu „Bristol”
- Wspomnienia o Gabrjelu Narutowiczu
- O wartości żołnierza Legjonów
- Przemówienie na zjeździe legjonistów we Lwowie
- Obrona Lwowa
- Wywiad „Słowa” wileńskiego
- Dowodzenie podczas wojny
- Sprawa wileńska
- List do Feliksa Popławskiego
- Przemówienie na zjeździe nauczycielstwa
- Ze wspomnień o Aleksandrze Malinowskim
- O warunkach pracy w wojsku
- Rok 1863
- Naczelni wodzowie
- List do generała Sikorskiego
- Zeznania w procesie porucznika Błońskiego^[c]

Tom VII (1931), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz
- Rok 1920
- Pochód za Wisłę

Tom VIII (1931), red. Michał Sokolnicki i Julian Stachiewicz z udziałem Kazimierza Świtalskiego (obejmuje okres 25 V 1924–10 V 1926)
- Demokracja a wojsko (25 V 1924)
- Czeremoszno (6 VII 1924)
- W dziesiątą rocznicę powstania Legjonów (10 VIII 1924)
- List do redaktora „Polski Zbrojnej” (25 VIII 1924)
- Płyty gramofonowe (5 IX 1924)
- Dedykacje na książce Rok 1920 (4 X 1924)
- Wpływ Wschodu i Zachodu na Polskę w epoce 1863 roku (X 1924)
- Pierwsze dni Rzeczypospolitej Polskiej (XI 1924)
- W księdze pamiątkowej Szkoły Podchorążych (21 XI 1924)
- Wywiad w sprawie projektu organizacji najwyższych władz wojskowych (11 XII 1924)
- Wstęp do tomu II Wspomnień legjonowych (17 XII 1924)
- Ożarów (29 XII 1924)
- O istocie dowodzenia (I 1925)
- Przemówienie na zebraniu „Rodziny Wojskowej” (3 II 1925)
- Przedmowa do Moich pierwszych bojów (1925)
- Przedmowa do wydawnictwa Polska inwalidom (1925)
- Psychologja więźnia (24 V 1925)
- Przedmowa do jednodniówki 6-go pułku piechoty Legjonów (1925)
- Wywiad o naczelnych władzach wojskowych (23 VII 1925)
- W złotej księdze Druskienik (1925)
- Przemówienie na zjeździe legjonistów w Warszawie (9 VIII 1925)
- List do redaktora „Kurjera Porannego” w sprawie ustawy o najwyższych władzach wojskowych (29 II 1924)
- List z powodu komunikatu szefa Sztabu Generalnego Stanisława Hallera (6 IX 1925)
- Nieco o Biurze Historycznem (X–XI 1925)
- Piękne „wczoraj” (XI 1925)
- Deklaracja, złożona prezydentowi Rzeczypospolitej, Stanisławowi Wojciechowskiemu (14 XI 1925)
- Przemówienie w rocznicę powrotu z Magdeburga (15 XI 1925)
- Stosunek wzajemny wojska i społeczeństwa w 1863 roku (24 I 1926)
- Enuncjacje w sprawie powrotu do wojska (13 I 1926)
- List do ministra spraw wojskowych (21 III 1926)
- Naczelny Wódz w teorji i praktyce (21 III 1926)
- O Wodzu Naczelnym i państwie (15 IV 1926)
- Konferencja w Belwederze 21 kwietnia 1926
- Konferencja w Belwederze 9 maja 1926
- O wyniku przesilenia rządowego (11 V 1926)

Tom IX (1931), red. Antoni Anusz i Władysław Pobóg-Malinowski (obejmuje okres 1926–1930)
- [drobne pisma uszeregowane wg roku]

Tom X (1931), Józef Piłsudski, Poprawki historyczne
- Przedmowa
- Uwagi do pamiętników Ignacego Daszyńskiego
- Uwagi do pamiętników Leona Bilińskiego

Tom XI (1936), red. Julian Stachiewicz, Leon Wasilewski i Władysław Pobóg-Malinowski
- Dokumenty o charakterze osobistym
- Artykuły
- Odezwy
- Memorjał złożony Ministerstwu Spraw Zagranicznych w Tokio
- Wykłady i sprawozdania
- Rozkazy
- Przemówienia na plenarnych posiedzeniach Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego
- Przemówienia różne
- Listy
- Wywiady

Uwagi

↑ Odnosi się do szerzonej przez Balickiego teorii spiskowej o żydowskim pochodzeniu Alfreda Redla i zorganizowaniu przez niego niepodległościowego ruchu strzeleckiego w Galicji jako antypolskiej prowokacji.
↑ Dotyczy wizyty Antoniego Karabasza i Adolfa Rakoczego z ramienia Związku Narodowego Polskiego w celu kontroli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Polskiego Skarbu Wojskowego w kwietniu–maju 1914^[1].
↑ Por. Stanisław Błoński, referent Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, ujawnił wobec przełożonych w lutym 1924, po objęciu ministerstwa spraw wojskowych przez gen. Sikorskiego, że w październiku 1923 otrzymał od mjr. Eugeniusza Pieczonki polecenie inwigilacji marszałka Piłsudskiego. Szef Sztabu Generalnego gen. Stanisław Haller wytoczył Błońskiemu proces o fałszywy meldunek, który zakończył się wycofaniem oskarżenia w listopadzie 1924^[2].

Przypisy

↑ Garlicki 1961 ↓.
↑ Gaul 2020 ↓, s. 133.

Bibliografia

AndrzejA. Garlicki AndrzejA., Misja A. Karabasza i A. Rakoczego, „Przegląd Historyczny”, 23 (2), 1961, s. 232–246 .
JerzyJ. Gaul JerzyJ., Józef Piłsudski a polska racja stanu (grudzień 1922–maj 1926), „Miscellanea Historico-Archivistica”, 27, 2020, s. 109–146 .
Józef Piłsudski: Pisma zbiorowe. T. 1–10. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski, 1937–1938.

[1] Odnosi się do szerzonej przez Balickiego teorii spiskowej o żydowskim pochodzeniu Alfreda Redla i zorganizowaniu przez niego niepodległościowego ruchu strzeleckiego w Galicji jako antypolskiej prowokacji.

[3] Dotyczy wizyty Antoniego Karabasza i Adolfa Rakoczego z ramienia Związku Narodowego Polskiego w celu kontroli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Polskiego Skarbu Wojskowego w kwietniu–maju 1914^[1].

[5] Por. Stanisław Błoński, referent Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, ujawnił wobec przełożonych w lutym 1924, po objęciu ministerstwa spraw wojskowych przez gen. Sikorskiego, że w październiku 1923 otrzymał od mjr. Eugeniusza Pieczonki polecenie inwigilacji marszałka Piłsudskiego. Szef Sztabu Generalnego gen. Stanisław Haller wytoczył Błońskiemu proces o fałszywy meldunek, który zakończył się wycofaniem oskarżenia w listopadzie 1924^[2].

[CITEREFGarlicki1961-2] Garlicki 1961 ↓.

[CITEREFGaul2020133-4] Gaul 2020 ↓, s. 133.

[a]