Ostrowiec (powiat myśliborski)
Ostrowiec (do 1945 niem. Wusterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno. Według danych z 2012 miejscowość liczyła 162 mieszkańców[4].
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
49 m n.p.m. |
Liczba ludności (2022) |
165[2] |
Strefa numeracyjna |
95 |
Kod pocztowy |
74-311[3] |
Tablice rejestracyjne |
ZMY |
SIMC |
0180002 |
Położenie na mapie gminy Dębno | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego | |
52°48′55″N 14°47′07″E/52,815278 14,785278[1] |
Wieś znajdowała się od ok. 1250 na terytorium powstałej Nowej Marchii, pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 Na przestrzeni stuleci stanowiła własność wielu znanych okolicznych rodów szlacheckich, m.in. von Schönebeck, von der Kuhmeise, von der Marwitz, von dem Borne. Od 1945 leży w granicach Polski.
Położenie
edytujZgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski Kondrackiego teren, na którym położony jest Ostrowiec, należy do prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska[5]
Środowisko naturalne
edytujPrzy wsi w kierunku zachodnim znajduje się Jezioro Ostrowieckie o powierzchni 121 ha i maksymalnej głębokości 7,5 m. Na większej zalesionej wyspie utworzony został 11 kwietnia 1985 faunistyczny rezerwat przyrody Czapli Ostrów o powierzchni 16,45 ha, z kolonią czapli siwej i kormorana.
Nazwa
edytujWüstervitz 1337; Wusterwitz 1486, 1944. Nazwa Ostrowiec została nadana w 1948[6]
Historia
edytuj- 5000 p.n.e. – osadnictwo z epoki kamiennej (znaleziska przedmiotów wykonanych z kamienia)
- VIII-poł. X w. – w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną.
- 960–972 – książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
- 1005 (lub 1007) – Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
- 1112-1116 – w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
- Pocz. XIII w. – obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa pomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica
- 1250 – margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje następnie Nowa Marchia
- 1320-1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
- 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
- 1337 – wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Wüstervitz, w ziemi golenickiej: Wüstervitz LIIII, dos IIII, Heinz Schonenbeck pro seruicio VI, pactus VI modios auene, Molendinum ibidem dat III frusta[7] – wieś liczy 54 łany, wolne od ciężarów podatkowych są 4 łany parafialne (dos), lennikiem zobowiązanym do służby konnej jest Heintz Schönebeck posiadający 6 łanów, pakt (pactus) płacony rycerstwu przez chłopów wynosi 6 półkorców (modios) owsa (auene), opłata młyna (molendinum) wynosi 3 talenty (frustum – miara obrachunkowa podatku równa 1 talent; niem. Stück). Dochód margrabiego z tytułu korzystania przez mieszkańców z okolicznych lasów (Merica doltzick – Puszcza Dolska) do np. wypasania świń czy bydła, wynosi 2⅛ korców owsa[8].
- 1402-1454/55 – Ziemie Nowej Marchii pod rządami zakonu krzyżackiego
- 2.06.1486 – margrabia Jan Cicero nadaje Clausowi von der Kuhmeise (Claus von der Kumeisen, Kuemaisen) w lenno miasteczko Barnówko (Bernowichen) wraz ze wsiami Dyszno (Ringenwolde) i Ostrowiec (Wusterwicz)[9][10]
- 19.02.1494 – margrabia Jan Cicero nadaje Baltazarowi i Andrzejowi von der Kuhmeise (Balczer und andereues Comeissen) w lenno miasteczko Barnówko (Bernowichen) wraz ze wsiami Dyszno (Ringenwalde) i Ostrowiec (Wusterwitz)[11][12]
- 1517 – wzmianka o rodzie Schönebeck we wsi[13]
- 1535-1571 – za rządów Jana kostrzyńskiego Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- 1538 – margrabia Jan kostrzyński oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą
- 1571 – we wsi wymieniana rodzina von Horn[14]
- 1652-1654 – we wsi wymieniana rodzina von Horn[14]
- 2 poł. XVII–XVIII w. – kolejnymi właścicielami są: von der Marwitz, von dem Borne, Kolben, Gloxin, Kühlemann, Ernst Wilhelm Duhmke oraz Grothe
- 1701 – powstanie Królestwa Prus
- 1708 – Carl August von Sacetot otrzymuje od króla Fryderyka I posiadłość w Ostrowcu[15]
- XVIII w. – budowa kościoła o ryglowej konstrukcji, wieża z dachem namiotowym, sygnaturką i chorągiewką
- 1 poł. XIX w. – założenie parku
- 1807-1811 – reformy gospodarcze Steina – Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach
Niemiecka nazwa | Obiekt | Położenie | Polska nazwa |
---|---|---|---|
Helenenhof | folwark | 1 km na zach., na zach. brzegu jeziora | Okuniec [nie istnieje][16] |
- 1815-1818 – reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu myśliborskiego, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
- 1834-1900 – majątek Ostrowiec zmienia właścicieli 8 razy
- 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego
- Pocz. XX w. – budowa kaplicy cmentarnej na skraju parku, bez wyraźnych cech stylowych
- 1900-1945 – majątek wraz z folwarkiem Helenenhof (Okuniec) w posiadaniu Richarda Müllera z Hohenlandin i następnie jego syna, Bernharda
- 1914 – majątek liczy 1061 ha, z czego 439 ha lasów i 108 ha wód
- 1945 – zniszczenie pałacu i kościoła, częściowa dewastacja parku przypałacowego
- 1972 – remont kaplicy cmentarnej i adaptacja na cele liturgiczne[17]
Imię i nazwisko | Lata |
---|---|
Heintz Schönebeck | 1337 |
von der Kuhmeise | 1486 – po 1494 |
von Schönebeck | 1517 |
von Horn | 1571, 1652-1654 |
von der Marwitz, von dem Borne, Kolben, Gloxin, Kühlemann, Ernst Wilhelm Duhmke, Grothe |
2 poł. XVII–XVIII w. |
8 kolejnych właścicieli | 1834 – 1900 |
Richard Müller, Bernhard Müller | 1900 – 1945 |
Ludność
edytujLiczba ludności w ostatnich trzech wiekach[18][19][20][21][22]:
Gospodarka
edytujStruktura działalności gospodarczej na dzień 31 marca 2005[23]:
Dział | Ilość |
---|---|
Produkcja | - |
Transport | - |
Handel | 2 |
Usługi | 1 |
Gastronomia | 2 |
W Ostrowcu funkcjonują 24 gospodarstwa rolne o łącznej fizycznej powierzchni 138,54 ha. Struktura użytków rolnych:
Użytki rolne | Pow. w ha |
---|---|
Orne | 117,19 |
Zielone | 13,38 |
Lasy | 2,84 |
Razem | 133,41 |
Powierzchnia gospodarstw:
Pow. w ha | Ilość |
---|---|
1-5 | 15 |
5-10 | 5 |
10-20 | 2 |
20-50 | 2 |
50-100 | - |
>100 | - |
Edukacja
edytujDzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w Różańsku, natomiast młodzież do gimnazjum publicznego w Smolnicy[24].
Instytucje i organizacje
edytuj- Sołectwo Ostrowiec – ogół mieszkańców wsi Ostrowiec stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa
- Wszelkie instytucje i organizacje znajdują się w Dębnie
Atrakcje turystyczne
edytuj- Park pałacowy, pozostałość po pałacu[25] – leśno-krajobrazowy, powstał w 1 poł. XIX w., powierzchnia 4 ha. Zachował się czytelny układ parkowy, starodrzew, ruiny budynków gospodarczych, pałac nie istnieje (zniszczony w 1945). Wśród roślinności wyróżniono 44 gatunki roślinności drzewiastej. Występuje tu ponad 300 starych okazów różnych gatunków drzew, m.in.: lipy, wiązy, kasztany, modrzewie, świerki, klony, buki i graby, a nawet cisy. Wiek drzew ocenia się na 120 lat, z tym, że starodrzew liczy 220 lat. Stan zdrowotny drzew jest dobry. Obecnie na terenie parku znajduje się ośrodek wypoczynkowy i pole biwakowe. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 227 z 10.09.1977[26].
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela – dawna kaplica cmentarna z pocz. XX w., jako kościół filialny parafii św. Michała Archanioła w Różańsku od 1972[17].
- Pomniki przyrody – aleja 262 dębów szypułkowych o obwodach 443-610 cm, przy drodze do Dyszna.
- Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne: – „Nad rzeką Kosą”, – „Rezerwatów i pomników przyrody”.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95101
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 902 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Urząd Miasta i Gminy Dębno, Dane Statystyczne. [dostęp 2013-09-19].
- ↑ Karty z dziejów Dębna, praca zbiorowa, wydawca PPH „Zapol” Dmochowski Sobczyk, Dębno 2005, ISBN 83-60140-35-9, s. 25
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 14, poz. 55).
- ↑ Ludwig Gollmert: Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337. Nach einer neu aufgefundenen Handschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Frankfurt am Oder: 1862, s. 17.
- ↑ Ludwig Gollmert: Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337. Nach einer neu aufgefundenen Handschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Frankfurt am Oder: 1862, s. 30.
- ↑ Adolph Friedrich Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. T. 24. F. H. Morin, 1863, s. 205.
- ↑ Adolph Friedrich Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. Chronologisches Register zu sämmtlichen Bänden: 1415 – 1751. T. 7. F. H. Morin, 1869, s. 364.
- ↑ Adolph Friedrich Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. T. 24. F. H. Morin, 1863, s. 210.
- ↑ Adolph Friedrich Riedel: Codex diplomaticus Brandenburgensis: Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten. Chronologisches Register zu sämmtlichen Bänden: 1415 – 1751. T. 7. F. H. Morin, 1869, s. 400.
- ↑ Edward Rymar. Rycerstwo Nowej Marchii w czasach margrabiego Jana Kostrzyńskiego. „Rocznik Lubuski”. tom XXVII Cz. 1, s. 40, 2001. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe. ISSN 0485-3083.
- ↑ a b Karty z dziejów Dębna. Dębno: PPH „Zapol” Dmochowski Sobczyk, 2005, s. 80. ISBN 83-60140-35-9.
- ↑ Ernst Heinrich Kneschke: Neues allgemeines deutsches Adels-lexicon. T. 8. Lipsk: Friedrich Voigt, 1868, s. 5.
- ↑ GenWiki-Helenenhof (Soldin). [dostęp 2010-06-14].
- ↑ a b Tygodnik Katolicki Niedziela, Edycja szczecińska 25/2003. [dostęp 2010-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Friedrich Wilhelm August Bratring: Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 125.
- ↑ Leopold Krugg: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. T. 5. Halle: Karl August Kümmel, 1823, s. 200.
- ↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 98.
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900. [dostęp 2010-06-14].
- ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte. [dostęp 2010-06-14].
- ↑ Plan rozwoju wsi Ostrowiec, Załącznik nr 1 do uchwały Nr LXVII/400/2006 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 28 czerwca 2006. [dostęp 2010-06-14].
- ↑ Uchwała Nr XVIII/188/04 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 27 maja 2004 r w sprawie: ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz granic ich obwodów na terenie miasta i gminy Dębno. [dostęp 2010-06-14].
- ↑ Zabytki w Polsce
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Warszawa: Sport i Turystyka Muza SA, 2001, s. 294. ISBN 83-7200-583-4.
- Plan rozwoju wsi Ostrowiec, Załącznik nr 1 do uchwały Nr LXVII/400/2006 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 28 czerwca 2006.