Mały Pies
Mały Pies (łac. Canis Minor, dop. Canis Minoris, skrót CMi) – mały, 71. co do wielkości gwiazdozbiór usytuowany w pobliżu równika niebieskiego. Jest jednym z 48 pierwotnych greckich gwiazdozbiorów. Choć konstelacja ta zajmuje na niebie mały obszar, to w jej granicach znajduje się jednak bardzo jasny obiekt - Procjon[2]. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem wynosi około 20. W Polsce widoczny zimą i wiosną.
| |
| Nazwa łacińska |
Canis Minor |
|---|---|
| Dopełniacz łaciński |
Canis Minoris |
| Skrót nazwy łacińskiej |
CMi |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Rektascensja |
7,5 h |
| Deklinacja |
5° |
| Charakterystyka | |
| Powierzchnia |
182 stopnie kw. |
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3 |
2 |
| Najjaśniejsza gwiazda |
Procjon (0,37m) |
| Gwiazdozbiory sąsiadujące |
|
| Roje meteorów |
brak |
| Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 77[1].° S a 90° N. | |
| |
Nazwa i związane z nią legendy
edytujWyobraża jednego z psów mitologicznego beockiego olbrzyma Oriona, towarzyszącego mu wraz z Wielkim Psem w polowaniu. W micie pochodzącym z Attyki (okolice Aten) gwiazdozbiór kojarzony z Majrą wiernym psem ateńskiego krzewiciela uprawy winorośli i wyrobu wina Ikariosa[2], który trafił na niebo za odnalezienie zwłok swego pana, po tym, gdy upojeni winem pasterze uśmiercili go, w przekonaniu, że zostali otruci.
Gwiazdy Małego Psa
edytujW Małym Psie wszystkie gwiazdy oprócz Procjona i trzeciej wielkości Bety (β) są bardzo blade. Alfa Małego Psa to Procjon, ta starożytna grecka nazwa oznacza „idący przed psem”. Na półkuli północnej wschodzi tuż przed Syriuszem[1].
- Gwiazda α Canis Minoris, wschodząc wyprzedza najjaśniejszą gwiazdę, Syriusza, co wyraża jej grecka nazwa - Procjon. Najjaśniejsza gwiazda w konstelacji, o jasności 0,37m i odległości 11,36 lat świetlnych. Stanowi układ podwójny. W skład wchodzi gwiazda ciągu głównego o typie widmowym F5IV-V oraz biały karzeł o typie widmowym DA. Masy składników wynoszą 1,41 i 0,6 masy Słońca. Ona sama jest ósmą co do jasności i szesnastą pod względem odległości od Słońca gwiazdą całego nocnego nieba. Wraz z sąsiednimi jasnymi gwiazdami zimowych konstelacji Procjon składa się na „zimowy sześciokąt”, którego kolejne wierzchołki wyznaczają: Kastor, Kapella, Aldebaran, Rigel oraz Syriusz[3].
- Gomeisa (β CMi) to gorąca gwiazda ciągu głównego. Jej masa jest równa trzem masom Słońca. Jest to nieregularna gwiazda zmienna typu Gamma Cassiopeiae[2].
Interesujące obiekty
edytujMały Pies ma niewiele do zaoferowania obserwatorom poza kilkoma małymi i niezbyt ciekawymi gromadami oraz kilkoma bladymi galaktykami[1].
Rój meteorów
edytujZ gwiazdozbiorem związany jest skąpy rój meteorów zwanych Canisminorydami. Szczyt ich aktywności przypada na drugi tydzień grudnia. Do dziś (2015) nie potwierdzono ich ciała macierzystego, i nawet słaba aktywność roju nie daje pewności, że wciąż jest aktywny. Być może ma on związek z grudniowymi meteorami z pobliskiego roju Monocerotydów[4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. Z o.o., 2012, s. 332-333. ISBN 978-0-7333-2117-7.
- ↑ a b c Tomasz Szymański: Kosmos. Wędrówki po nocnym niebie.. T. 23. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., 2011, s. 21-22. ISBN 978-83-252-1257-5.
- ↑ Tablice astronomiczne. Bielsko-Biała: PPU „PARK”, s. 122-123. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ Przemysław Mieszko Rudź: Atlas gwiazd. Przewodnik po konstelacjach.. Warszawa: Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., 2015, s. 52-53. ISBN 978-83-7845-873-9.
Bibliografia
edytuj- Ian Ridpath, Wil Tirion: Collins Stars and Planets Guide (Collins Guide). London: Collins, 2007. ISBN 978-0-00-725120-9.