Lisboa Santa Apolonia

Znajduje się w dzielnicy São Vicente de Fora, w Lizbonie, na Avenida Infante Dom Henrique.

Jest jednym z trzech czynnych terminali kolejowych obsługujących Lizbonę. Pozostałe to:

• Estação Rossio (obsługuje pociągi do Sintry i z zachodu)
• Estação do Cais de Sodré (obsługuje pociągi z Cascais)

Główna fasada budynku dworca jest symetryczna i nawiązuje do neoklasycyzmu, o czym świadczą dekoracje balkonów, drzwi i ościeżnicy oraz okrągłe łuki okien^[2]. Budynek ma 117 metrów długości, 24,60 m szerokości i maksymalną wysokość 13 metrów. Materiały użyte do jego budowy to cegła, wapień kamieniarski, kute żelazo, drewno (sosna) i szkło.

Stacja posiada 6 torów kolejowych o długości w przedziale między 250 a 335 metrów; cztery perony mają długość od 172 do 348 metrów i wysokość 60–70 cm^[3].

Obecnie obsługiwana jest przez portugalskiego przewoźnika kolejowego, Comboios de Portugal, jest stacją początkową lub końcową dla pociągów krajowych, w tym:

• Alfa Pendular
• Intercidades
• InterRegional
• Regional
• CP Urbanos de Lisboa – pociągi podmiejskie do Castanheira do Ribatejo

Jest to również początkiem/końcem dla pociągów międzynarodowych:

• Sud-Expresso: Lizbona-Guarda-Salamanka-Valladolid-Burgos-Hendaye, gdzie łączy się z TGV do Paryża
• Lusitânia Comboio Hotel: Lizbona-Cáceres-Madryt

Wewnątrz stacja znajduje się pasaż handlowy, supermarket „Pingo Doce”, kilka barów, restauracja, kiosk i biuro wynajmu samochodów.

na zewnątrz posiada podłączenie do kilku linii autobusów Carris i do metra w Lizbonie, bezpośrednio łącząc stację z wieloma miejscami w mieście. W pobliżu znajdują się sklepy spożywcze, restauracje, bary, apteka, poczta, a nawet terminal rzeczny Lisboa Santa Apolónia.

• Linha do Norte
• Linha da Matinha

  Autobusy Carris:

• 781 EXPRESSO Cais do Sodré ⇄ Prior Velho, via Olivais
• 782 EXPRESSO Cais do Sodré ⇄ Moscavide, via Cabo Ruivo
• 794 Sul e Sueste ⇄ Estação do Oriente, via Chelas

Metro w Lizbonie:

• Santa Apolónia ⇄ Falagueira via Rossio, Marquês de Pombal, Sete Rios e Pontinha

  Miejska sieć pociągów CP Lisboa obsługuje następujące miejsca w Lizbonie:

• Lisboa - Santa Apolónia
• Braço de Prata
• Oriente

W grudniu 1844 roku został założony projekt z inicjatywy José Bernardo da Costa Cabral, Companhia das Obras Públicas, w którym jednym z głównych celów było budowa linii kolejowej pomiędzy Lizboną i Hiszpanią oraz połączenie kolei ze statkami w stolicy Portugalii. W tym czasie powstały Cais da América i Cais da Europa, pozwalające pasażerom z całej Europy, pociągiem dostać się na bezpośredni transfer na statek wycieczkowym płynącym w kierunku Ameryki^[4].

Oryginalny plan budowy tego połączenia zakładał budowę na Cais dos Soldados; jednak w grudniu 1852 roku inżynier Thomas Rumball zaproponowała dwie alternatywy, obok Museu Militar de Lisboa, lub w pobliżu Largo do Intendente. Kolejny inżynier, Harcourt White odrzucił także w styczniu 1853 r. opcję Cais dos Soldados, stwierdzając, że nie było w tym miejscu, wystarczająco dużo miejsca do budowy stacji. Zamiast tego zasugerował miejsce obok rzeki, przy kościele w Xabregas, gdzie w tym czasie, było bardzo dużo wolnego miejsca. Komitet Wykonawczy został powołany do planowania budowy stacji Lizbona, który proponował budowę w obszarze Rocha do Conde de Óbidos, dla obiektów zarówno pasażerskich jak i towarowych. Budowa połączenia kolejowego do Hiszpanii rozpoczęła się w tym roku, pod zarządem Fontes Pereira de Melo.

Ostateczny projekt na budowę Cais dos Soldados został zatwierdzony przez rząd w dniu 8 marca 1854; plan ten zakładał różne dworce kolejowe dla pasażerów i towarów, warsztaty naprawcze, lokomotywownię i kilka dróg serwisowych. Do budynku pasażerskiego, już w 1852 roku dodano teren dawnego klasztoru Santa Apolónia, ale konieczne byłoby wyburzenie Arsenału, którego w tym czasie nie było.

Jednak, kiedy to został otwarty pierwszy odcinek Caminho de Ferro do Leste, pomiędzy Carregado i Lizboną w dniu 28 września 1856 roku to jeszcze nie rozpoczęto budowy tej stacji, a terminal został umieszczony w tymczasowym budynku obok Pałacu Coimbra^[5].

Projekt został zrealizowany przez Angela Arribas Ugarte, a prace zostały przeprowadzone przez inżyniera João Evangelista de Abreu i głównego inżyniera, Lecrenier. Budynek został wybudowany przez Oppermann. Stacja została otwarta w dniu 1 maja 1865. w 1873 roku otwarto pierwszą linię tramwaju konnego w Lizbonie, łącząć stację Santa Apolónia z Santos^[6].

Między 1967 i 1989 roku, istniało połączenie międzynarodowe TER Lisboa Expresso, które obsługiwało połączenia między Lizboną i Madrytem.

W grudniu 2007 roku stacja została podłączona do sieci metra w Lizbonie (niebieska linia).

Burmistrz Lizbony António Costa, obronił w 2008 roku, stacja kolejową przed zamknięciem i przejęciu ruchu przez terminal rejsowy.

• MARTINS, João Paulo, BRION, Madalena, SOUSA, Miguel de, LEVY, Maurício, AMORIM, Óscar. O Caminho de Ferro Revisitado: O Caminho de Ferro em Portugal de 1856 a 1996. [S.l.]: Caminhos de Ferro Portugueses, 1996. 446 p.
• QUEIRÓS, Eça de. Os Maias. 5ª ed. Mem Martins: Edições Europa-América, 1998. 608 p.
• SANTOS, José Coelho. O Palácio de Cristal e Arquitectura de Ferro no Porto em Meados do Século XIX. Porto: Fundação Engenheiro António de Almeida, 1989. 387 p.

• Strona stacji na REFER.pt