Jak-18
Jak-18 (ros. Як-18) – samolot szkolno-treningowy produkowany na zamówienie lotnictwa radzieckiego, skonstruowany przez biuro konstrukcyjne Aleksandra Jakowlewa. Samolot ten to daleko idące rozwinięcie konstrukcji samolotu szkolno-treningowego UT-2L.
 Jak-18 w locie podczas Pikniku Lotniczego w Góraszce (2008) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Arseniewskie Zakłady Lotnicze „Progress”, Charkowski Zakład Lotniczy |
| Konstruktor | |
| Typ |
samolot jednosilnikowy, |
| Konstrukcja |
metalowa |
| Załoga |
1 pilot-instruktor + 1 pilot-uczeń/pasażer |
| Historia | |
| Data oblotu |
1946 |
| Lata produkcji |
od 1947 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
silnik gwiazdowy 5-cylindrowy M-11FR |
| Moc |
118 kW |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
10,62 m |
| Długość |
8,03 m |
| Wysokość |
2,09 m |
| Powierzchnia nośna |
17 m² |
| Masa | |
| Własna |
805 kg |
| Startowa |
1165 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
248 km/h |
| Pułap |
3000 m |
| Zasięg |
850 km |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
 ZSRR, Polska, Chiny, Węgry, Albania, Afganistan, Austria, Bułgaria, Korea Północna, NRD, Rumunia | |
| Rzuty | |
| |
Opis konstrukcji
edytuj
Jak-18 to jednosilnikowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej, kryty płótnem (tylko obudowa silnika jest skorupowa), wyposażony w chowane podwozie o układzie klasycznym, przestawialny skok śmigła i owiewkę zamykającą kabinę. Jak-18 szybko stał się podstawowym sprzętem szkolnym armii i aeroklubów (DOSAAF), gdzie zastąpił przestarzałe samoloty Po-2 oraz UT-2.
Produkcja
edytujPrace projektowe nad samolotem rozpoczęto w 1945, pierwszy prototyp oblatano na początku 1946, a produkcję seryjną rozpoczęto w 1947 w zakładach lotniczych w Charkowie. W 1953 w Chinach uruchomiono produkcję licencyjną pod oznaczeniem BT-3 (CJ-1), a następnie trzy lata później na Węgrzech. Samolot ten okazał się prosty w eksploatacji i stosunkowo łatwy w pilotażu, stąd też wyprodukowano łącznie, w różnych wersjach, ponad 8000 egzemplarzy[1]. Jedynymi wadami Jaka-18 były: sposób blokowania kółka ogonowego oraz zbyt raptowne wypuszczanie klap w locie.
W lotnictwie polskim pierwsze Jaki-18 pojawiły się w 1949 w szkole lotniczej w Dęblinie, a w 1952 trafiły do Radomia, gdzie stosowano je do końca lat 50. W aeroklubach pierwszy Jak-18 pojawił się w listopadzie 1951, następne trafiły tam w 1957, a kolejne zostały przekazane przez lotnictwo wojskowe w 1958 i 1960. Pojedyncze egzemplarze Jaków przetrwały do początku lat 80.
Oprócz ZSRR, Polski, Chin, Węgier, Jaki-18 były używane w lotnictwie Albanii, Afganistanu, Austrii, Bułgarii, Korei Północnej, NRD oraz Rumunii.
Wersje
edytuj
- Jak-18A - samolot szkolny z 1957, podwozie z kołem przednim. Wyposażony w silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
- Jak-18P - jednomiejscowy samolot szkolny i akrobacyjny z 1959, podwozie z kołem przednim. Silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
- Jak-18PM - jednomiejscowy samolot akrobacyjny z 1971, podwozie z kołem przednim, opracowany na mistrzostwa świata w akrobacji samolotowej w Moskwie. Silnik gwiazdowy AI-14RF o mocy 224 kW (305 KM).
- Jak-18PS - samolot akrobacyjny z 1973 opracowany na mistrzostwa świata w akrobacji samolotowej w Anglii, podwozie klasyczne dwukołowe wciągane w locie.
- Jak-18T - samolot szkolny, łącznikowy i sanitarny z 1967. Silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14RF o mocy 221 kW (300 KM), później silnik M-14P o mocy 269 kW (365 KM). Był praktycznie całkowicie nowym samolotem, w opracowaniu którego wykorzystano część elementów Jaka-18. W wersji pasażerskiej zabierał 3 pasażerów, sanitarnej - lekarza i 1 chorego, pocztowej – 250 kg ładunku.
- Jak-18U - samolot szkolno-treningowy z 1963, dwumiejscowy, podwozie z kołem tylnym, wciągane w locie. Silnik gwiazdowy 5-cylindrowy M-11FR o mocy 119 kW.
Przypisy
edytuj- ↑ Samoloty niezapomniane modele 2013 ↓, s. 126.
Bibliografia
edytuj- Samoloty niezapomniane modele. Warszawa: Grupa Wydawn. Foksal, 2013. ISBN 978-83-280-0077-3. OCLC 881384238.