Iwan Łytwynczuk

pułkownik UPA, zbrodniarz banderowski

Iwan Łytwynczuk pseud. Dubowyj (ur. 1917 w Dermaniu czy Biskupicach Ruskich, zm. 1952 w rejonie horochowskim) – dowódca okręgu wojskowego Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), zbrodniarz wojenny, major. Możliwie, że był jednym z organizatorów i inicjatorów rzezi wołyńskiej, uznanej za ludobójstwo. Jego oddziały jako pierwsze na Wołyniu przystąpiły do eksterminacji Polaków.

Iwan Łytwynczuk
Іван Литвинчук
Dubowyj
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

1917
Nechworoszcza

Data i miejsce śmierci

1952
rejon horochowski

Przebieg służby
Formacja

 Ukraińska Powstańcza Armia

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Bojowej Zasługi

Życiorys

edytuj

Urodził się w roku 1917 w Dermaniu na Wołyniu[1] w rodzinie duchownego prawosławnego (według innych badaczy w Biskupicach Ruskich[potrzebny przypis]).

Studiował w prawosławnym seminarium duchownym w Krzemieńcu. W latach 1937–1939 był więziony przez władze polskie za działalność podziemną w OUN[2].

W roku 1943 był organizatorem oddziałów UPA na północno-wschodnim Wołyniu oraz dowódcą Okręgu Wojskowego (WO) UPA „Zahrawa”[3].

Prokurator Instytutu Pamięci Narodowej Piotr Zając[4] oraz Grzegorz Motyka[5] wskazują na jego możliwy udział (wspólnie z Dmytrem Klaczkiwskim i Wasylem Iwachiwem) w podjęciu decyzji o przeprowadzeniu tzw. rzezi wołyńskiej[a]. Oddziały podległe Łytwynczukowi jako pierwsze na Wołyniu przystąpiły do eksterminacji Polaków[6]. Łytwynczuk wziął bezpośredni udział w zniszczeniu osiedla Janowa Dolina, gdzie dowodzone przez niego oddziały zamordowały ok. 600 Polaków[7]. Łytwynczuk wykazywał się szczególną gorliwością w przeprowadzaniu mordów na Polakach, czym się niejednokrotnie chwalił[8].

Zginął w roku 1952 wysadzając się w powietrze w zaatakowanym przez NKWD bunkrze w rejonie horochowskim[9] obwodu wołyńskiego.

Upamiętnienie

edytuj

Na miejscu śmierci Iwana Łytwynczuka postawiono Krzyż Pamięci, a jego imieniem nazwano szkołę we wsi Złoczowka. [10]

Przypisy

edytuj
  1. В. Заведнюк, Литвинчук Іван, s. 368.
  2. Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, s. 1031, przypis 24.
  3. Motyka 2006 ↓, s. 141.
  4. Piotr Zając, Prześladowania ludności narodowości polskiej na terenie Wołynia w latach 1939–1945 – ocena karnoprawna zdarzeń w oparciu o ustalenia śledztwa OKŚZpNP w Lublinie, w: Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2: Ludobójstwo, red. Radosław Ignatiew, Antoni Kura, Warszawa 2008, s. 37
  5. Motyka 2006 ↓, s. 308.
  6. Motyka 2006 ↓, s. 312.
  7. Motyka 2006 ↓, s. 316–317.
  8. Motyka 2006 ↓, s. 127.
  9. Motyka 2006 ↓, s. 621.
  10. Золочівській школі присвоєно ім'я головного командира УПА-«Північ» «Дубового». [dostęp 2010-03-27]. (ukr.).
  1. Według ukraińskich historyków brak potwierdzenia tego faktu w dokumentach OUN-UPA, w odpowiedzi na co Grzegorz Motyka przytacza analogiczny przykład braku pisemnego rozkazu Stalina odnośnie do rozpętania Wielkiego Głodu. Zob:Причини w Волинська трагедія: що сталося 70 років тому, і чого хоче польська сторона

Bibliografia

edytuj