Grupy krwi
Grupy krwi – zestawy antygenów obecnych na powierzchni krwinek czerwonych i innych komórek krwi. W zależności od układu grupowego brane są pod uwagę różne zestawy antygenów. Niezgodność w obrębie układu grupowego wiąże się z reakcją odpornościową organizmu, polegającą na wytworzeniu przeciwciał skierowanych przeciwko nieprawidłowym antygenom, obecnym na erytrocytach. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele układów grupowych krwinek czerwonych. Zachowanie zasad zgodności w obrębie układów grupowych krwi jest istotne podczas transfuzji krwi, przeszczepiania narządów, a także w ciąży dla uniknięcia choroby hemolitycznej.
Układy grupowe krwi człowieka
edytujZe względu na występowanie na erytrocytach swoistych antygenów wyróżnia się kilka układów grupowych. U człowieka do roku 2014 opisano trzydzieści pięć układów grupowych krwi[1]. Największe znaczenie z punktu widzenia praktyki medycznej mają[2]:
- układ AB0,
- układ Rh – antygeny C, c, D[a], E, e,
- układ Kell – antygen K, k.
Ponadto wyróżnia się następujące układy grupowe:
| Układ[3] | Symbol[3] | Rodzaj antygenu |
Liczba antygenów[3] |
Nazwa genu[3] | Lokalizacja genu na chromosomie[3] |
|---|---|---|---|---|---|
| AB0 | AB0 | polisacharydy[4] | 4 | AB0 | 9 |
| Rh | Rh | białka D[a], c, C, E, e[4] | 49 | RHD, RHCE | 1 |
| MNS | MNS | sjaloglikoproteiny[5] | 43 | GYPA, GYPB, GYPE | 4 |
| P | P1 | – | 1 | P1 | 22 |
| Kell | KEL | glikoproteiny o charakterze endopeptydaz[5] | 28 | KEL | 7 |
| Lutheran | LU | glikoproteiny[5] | 21 | LU/BCAM | 19 |
| Lewis | LE | polisacharydy[5] | 6 | FUT3 | 19 |
| Duffy | FY | glikoproteiny[5] | 6 | DARC | 1 |
| Kidd | JK | – | 3 | SLC14A1 | 18 |
| Diego | DI | – | 21 | SLC4A1 | 17 |
| Yt | YT | – | 2 | ACHE | 7 |
| Xg | XG | – | 1 | XG | X |
| Scianna | S.C. | – | 5 | ERMAP | 1 |
| Dombrock | DO | – | 5 | ART4/DO | 12 |
| Colton | CO | – | 3 | AQP1 | 7 |
| Landsteiner-Wiener | LW | – | 3 | ICAM4 | 19 |
| Chido-Rodgers | CH/RG | – | 9 | C4A, C4B | 6 |
| Hh | H | – | 1 | FUT1 | 19 |
| Kx | XK | – | 1 | XK | X |
| Gerbich | GE | – | 8 | GYPC | 2 |
| Cromer | CROM | – | 13 | DAF | 1 |
| Knops | KN | – | 8 | CR1 | 1 |
| Indian | IN | – | 2 | CD44 | 11 |
| Ok | OK | – | 1 | BSG | 19 |
| Raph | MER2 | – | 1 | CD151 | 11 |
| JMH | JMH | – | 1 | SEMA7A | 15 |
| Ii | I | – | 1 | GCNT2 | 6 |
| Globoside | P | – | 1 | B3GALT3 | 3 |
| GIL | GIL | – | 1 | AQP3 | 9 |
| Langereis[6] | LAN[6] | białko ABCB6 (transporter porfiryn)[6] | ? | ABCB6[6] | 2[6] |
| Junior[6] | JR[6] | ABCG2 (transporter, bierze udział w tworzeniu bariery między środowiskiem a organizmem)[6] |
? | ABCG2[6] | 4[6] |
U innych zwierząt
edytujBadania na krwi zwierzęcej wykazały, że wszystkie gatunki zwierząt mają podobną ilość antygenów, co człowiek. Jak dotąd nie wskazano jednak żadnej przyczyny występowania w świecie zwierząt tak dużej liczby złożonych układów grup krwi. Pewne znaczenie może mieć fakt, że niektóre choroby występują u ludzi z określoną grupą krwi częściej[7] (np. choroba wrzodowa dwunastnicy u osób z grupą krwi 0[8]), jednak różnice są na tyle niewielkie, że może nie mieć to żadnego wpływu na dobór naturalny[7].
Historia
edytujOdkrycia grup krwi dokonał austriacki uczony Karl Landsteiner w 1901 roku[9]. Natomiast Ludwik Hirszfeld wraz z Emilem von Dungernem stworzył podstawy nauki o grupach krwi, wprowadzając ich oznaczenie symbolami A, B, AB, i 0, co następnie w 1928 roku przyjęto na całym świecie. Równocześnie pierwszy zajmował się dziedziczeniem zróżnicowania grupowego krwi, co wykorzystał do wykluczania niepewnego ojcostwa.
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Table of blood group systems v4.0. International Society of Blood Transfusion, 2014-11. [dostęp 2015-11-20]. (ang.).
- ↑ Materiały dydaktyczne regionalnego centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa w Warszawie, Warszawa 2013, strona 56.
- ↑ a b c d e Jadwiga Fabijańska-Mitek: Immunologia krwinek czerwonych – Grupy krwi. Warszawa: OINPHARMA, 2007, seria: Biblioteka Diagnosty Laboratoryjnego. ISBN 978-83-919134-3-7.
- ↑ a b Abul K. Abbas, Andrew H. Lichtman, Shiv Pillai: Immunologia. Funkcje i zaburzenia układu immunologicznego. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2015, s. 223–225, 271. ISBN 978-1-4557-0707-2.
- ↑ a b c d e Gerard Drewa: Genetyka medyczna Podręcznik dla studentów. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2011, s. 294–301. ISBN 978-83-7609-295-9.
- ↑ a b c d e f g h i j [Fabijańska-Mitek J., Gieleżyńska A., Koza K. Nowe układy grupowe krwi. Postępy nauk medycznych, 7/2012, s. 576–582].
- ↑ a b William F. Ganong: Fizjologia. Kraków: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 523. ISBN 978-83-200-3989-4.
- ↑ Sławomir Maśliński, Jan Ryżewski: Patofizjologia Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 730. ISBN 978-83-200-3382-3.
- ↑ H.P. Schwarz, F. Dorner, K. Landsteiner. Karl Landsteiner and his major contributions to haematology. „Br J Haematol”. 121 (4), s. 556–565, 2003. DOI: 10.1046/j.1365-2141.2003.04295.x. PMID: 12752096.
Bibliografia
edytuj- Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Tomasz Stokłosa: Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 430–437. ISBN 978-83-01-15154-6.