Engraulis

	Engraulis
	Cuvier, 1816
	; Sardela japońska (E. japonicus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Nadrząd	śledziopodobne
Rząd	śledziokształtne
Podrząd	śledziowce
Rodzina	sardelowate
Podrodzina	Engraulinae
Rodzaj	Engraulis
	Typ nomenklatoryczny
	Clupea encrasicolus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Encrasicholus Fleming, 1828; Alpismaris Swainson, 1838; Langraulis Gruvel & Bouyat, 1906; Austranchovia Whitley, 1931;
	Encrasicholus Fleming, 1828; Alpismaris Swainson, 1838; Langraulis Gruvel & Bouyat, 1906; Austranchovia Whitley, 1931;
Gatunki
	9 gatunków – zobacz opis w tekście
	9 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Engraulis – rodzaj ryb promieniopłetwych z podrodziny Engraulinae w obrębie rodziny sardelowatych (Engraulidae), określanych w języku polskim nazwą zwyczajową sardele. Są to ryby ławicowe, o dużym znaczeniu gospodarczym.

Rozmieszczenie geograficzne

Pelagialne wody oceaniczne strefy ciepłej i umiarkowanej, na głębokościach od 1–400 m^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała do 24,8 cm; masa ciała (największa opublikowana) 68 g^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku przyrodnik i zoolog Georges Cuvier w publikacji własnego autorstwa o tytule Królestwo zwierząt podzielone według swojej organizacji, aby służyć jako podstawa do historii naturalnej zwierząt i wprowadzenie do anatomii porównawczej^[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[8] sardela europejska (E. encrasicolus).

Etymologia

Engraulis (Langraulis): gr. εγγραυλις engraulis, εγγραυλιδος engraulidos ‘sardela’^[9].
Encrasicholus: gr. εγκρασιχολος enkrasikholos ‘sardela’^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Clupea encrasicolus Linnaeus, 1758.
Alpismaris: etymologia nieznana, Swainson nie podał znaczenia nazwy rodzajowej^[3].
Austranchovia: łac. auster, austri ‘południe’ (tj. Australia)^[10]; rodzaj Anchovia Jordan & Evermann, 1895. Gatunek typowy: Atherina australis Shaw, 1790.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[6]:

Engraulis albidus Borsa, Collet & Durand, 2005
Engraulis anchoita Hubbs & Marini, 1935 – sardela argentyńska^[11]
Engraulis australis (Shaw, 1790) – sardela australijska^[12]
Engraulis capensis Gilchrist, 1913 – sardela kapska^[11]
Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758) – sardela europejska^[12]
Engraulis eurystole (Swain & Meek, 1884)
Engraulis japonicus Temminck & Schlegel, 1846 – sardela japońska^[12]
Engraulis mordax Girard, 1854 – sardela kalifornijska^[11]
Engraulis ringens Jenyns, 1842 – sardela peruwiańska^[11]

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Engraulis Cuvier, 1816.

Przypisy

↑ ^a ^b G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2: Les reptiles, les poissons, les mollusques, et les annélides. Paris: Chez Déterville, s. 174. (fr.).
↑ J. Fleming: A history of British animals: exhibiting the descriptive characters and systematical arrangement of the genera and species of quadrupeds, birds, reptiles, fishes, mollusca, and radiata of the United Kingdom; including the indigenous, extirpated, and extinct kinds, together with periodical and occasional visitants. Edinburgh: Bell & Bradfute, 1828, s. 183. (ang.).
↑ ^a ^b W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 1. London: Longman & Co., 1839, s. 90. (ang.).
↑ A. Gruvel & A. Bouyat: Les pêcheries de la côte occidentale d’Afrique. Paris: A. Chalamel, 1906, s. 156. (fr.).
↑ G.P. Whitley. New names for Australian fishes. „The Australian Zoologist”. 6 (4), s. 311, 1931. (ang.).
↑ ^a ^b RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 4 lutego 2025 [dostęp 2025-02-07] (ang.).
↑ ^a ^b R. Froese & D. Pauly: Scientific Names where Genus Equals Engraulis. FishBase (ver. (10/2024)). [dostęp 2025-02-07]. (ang.).
↑ J. Fleming: The philosophy of zoology; or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: A. Constable, 1822, s. 385. (ang.).
↑ ^a ^b Ch. Scharpf: Family Engraulidae Gill 1861 (Anchovies). The ETYFish Project. [dostęp 2025-02-07]. (ang.).
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 31. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo morskie, 1982, s. 190. ISBN 83-215-2103-7.
↑ ^a ^b ^c G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[3] Nomen nudum.

[5] Niepoprawna późniejsza pisownia Engraulis Cuvier, 1816.

[cuv-1] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2: Les reptiles, les poissons, les mollusques, et les annélides. Paris: Chez Déterville, s. 174. (fr.).

[fle28-2] J. Fleming: A history of British animals: exhibiting the descriptive characters and systematical arrangement of the genera and species of quadrupeds, birds, reptiles, fishes, mollusca, and radiata of the United Kingdom; including the indigenous, extirpated, and extinct kinds, together with periodical and occasional visitants. Edinburgh: Bell & Bradfute, 1828, s. 183. (ang.).

[swa-4] W. Swainson: The natural history of fishes, amphibians, & reptiles, or monocardian animals. Cz. 1. London: Longman & Co., 1839, s. 90. (ang.).

[gru&bou-6] A. Gruvel & A. Bouyat: Les pêcheries de la côte occidentale d’Afrique. Paris: A. Chalamel, 1906, s. 156. (fr.).

[whi-7] G.P. Whitley. New names for Australian fishes. „The Australian Zoologist”. 6 (4), s. 311, 1931. (ang.).

[cof-8] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 4 lutego 2025 [dostęp 2025-02-07] (ang.).

[fro&pau-9] R. Froese & D. Pauly: Scientific Names where Genus Equals Engraulis. FishBase (ver. (10/2024)). [dostęp 2025-02-07]. (ang.).

[fle22-10] J. Fleming: The philosophy of zoology; or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: A. Constable, 1822, s. 385. (ang.).

[ety-11] Ch. Scharpf: Family Engraulidae Gill 1861 (Anchovies). The ETYFish Project. [dostęp 2025-02-07]. (ang.).

[jae-12] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 31. (ang.).

[Rutk-13] S. Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo morskie, 1982, s. 190. ISBN 83-215-2103-7.

[Nikolski-14] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[1]