Wikipedia

Dębowiec (województwo podkarpackie)

wieś w województwie podkarpackim
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 24 wrz 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Dębowiec – wieś w Polsce, znajdująca się na Pogórzu Jasielskim, administracyjnie położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Dębowiec[4]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1349 rokiem, zdegradowany w 1896 roku[5].

Dębowiec
wieś
Ilustracja
Rynek
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

jasielski

Gmina

Dębowiec

Liczba ludności (2023)

2299[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-220[3]

Tablice rejestracyjne

RJS

SIMC

0348134[4]

Położenie na mapie gminy Dębowiec
Mapa konturowa gminy Dębowiec, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Położenie na mapie powiatu jasielskiego
Mapa konturowa powiatu jasielskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Ziemia49°40′58″N 21°27′38″E/49,682778 21,460556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dębowiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Integralne części wsi Dębowiec[6][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0348140 Brody część wsi
0348157 Dąbrówka część wsi
0348186 Kopaniny część wsi
0348163 Pod Bajdami część wsi
0348170 Syzma część wsi

Historia

edytuj

Na przełomie XI i XII wieku istniała w Dębowcu osada typu wiejskiego. W XIII wieku Dębowiec był już prawdopodobnie miastem królewskim na prawie polskim.

  •  
    Urząd Gminy
  •  
    Piekarnia
  •  
    Szkoła

15 sierpnia 1349 roku król Kazimierz Wielki aktem lokacyjnym przeniósł Dębowiec jako miasto królewskie z prawa polskiego na prawo magdeburskie. Pierwszym wójtem dziedzicznym mianował król Mikołaja z Bakowa[7].

Z miejscowością związany był Marcin z Wrocimowic (ur. w ? -zm. 1442) – polski rycerz herbu Półkozic, starosta łowicki. Jako chorąży krakowski wziął udział w bitwie pod Grunwaldem, gdzie niósł do boju naczelną chorągiew polską.

Jako komisarz królewski Marcin badał m.in. stosunki własnościowe na przedmieściach Krosna. Był posłem Władysława Jagiełły do papieża. Osiedlił się w Krośnieńskiem. W 1430 roku został właścicielem Dębowca. Miał syna o tym samym imieniu, podpisującego się również z Wrocimowic, a czasem – z Dębowca. Marcin z Dębowca jako młody rycerz z otoczenia króla Władysława Warneńczyka wybrał się z drużyną z Dębowca pod Warnę. Pod koniec bitwy pod Warną w 1444 roku dostał się do niewoli tureckiej, w której przebywał ok. 20 lat. Po powrocie z niewoli król Kazimierz Jagiellończyk nadał mu godność pisarza generalnego ziemi krakowskiej, a potem stolnika krakowskiego. Zmarł zapewne w swoich posiadłościach w Dębowcu w 1502 roku. Miał dwóch synów: Piotra i Jana, którzy pisali się z Dębowca oraz córkę Zofię, żonę Jana Rożena z Kęsnej[potrzebny przypis].

  •  
    Rynek
  •  
    Zabytkowa "Szpitalka"
  •  
    Pomnik Mickiewicza

W 1605 roku orszak weselny Maryny Mniszech, (po zawartym, z przebywającym wtedy w Moskwie carem Dymitrem Samozwańcem, ślubie per procura - w Krakowie 22 września 1605 roku), zatrzymał się w Dębowcu, gdzie przebywała matka carowej[potrzebny przypis].

Pan Jordan Hermolaus przywiózł do Samoklęsk porwaną z rodzinnego Dębowca w 1629 roku pannę Eufrozynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha, siostrę Maryny, carycy moskiewskiej. Ponieważ porwana nie zapomniała wziąć ze sobą srebra i garderoby, przeto sąd na skargę rodziny skazał ją za pomoc w porwaniu, na utratę połowy posagu[czy to ważne?][potrzebny przypis].

W latach 1768–1772 toczyli tu walki Konfederaci barscy.

20 lipca 1777 roku starosta dębowiecki hr. Maksymilian Zborowski herbu Jastrzębiec wykupił dobra dębowieckie od rządu austriackiego. Dębowiec stał się miastem prywatnym. W rękach rodziny Zborowskich pozostał do 1861 roku, kiedy to majątek nabył Józef Zubrzycki. Potem kolejno właścicielami Dębowca byli w 1871 roku Antoni Zubrzycki, w 1875 Mieczysław Jordan Stojowski i w 1876 hr. Florian Ziemiałkowski, którego żona Helena doprowadziła do pierwszej w Galicji parcelacji całego majątku. Ostatnią jego część, park z dworem o powierzchni 3,88 ha zakupili 13 sierpnia 1910 roku Saletyni.

W Dębowcu znajduje się klasztor Saletynów i Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej[8].

Zabytki

edytuj

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego[9].

  • Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła z lat 1838–1848;
  • dom nr 91 (d. 202) z 1 poł. XIX wieku;
  • dom, tzw. Dom Ubogich nr 93 z 1876 roku.

Osoby związane z miejscowością

edytuj

Religia

edytuj

W miejscowości ma swoją siedzibę parafia św. Bartłomieja Apostoła, należąca do dekanatu Dębowiec, diecezji rzeszowskiej. W Dębowcu znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej.

  •  
    Kościół parafialny św. Bartłomieja
  •  
    Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej
  •  
    Cmentarz wojenny nr 18

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 23664
  2. ↑ Ludność gminy Dębowiec wg stanu na 02.01.2024 r.. debowiec.pl. [dostęp 2024-09-24].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 223 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28-29.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Piotr Jamioł Historia Dębowca, Kraków 2009, str. 31-36
  8. ↑ Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej w Dębowcu. [dostęp 2019-12-19].
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  10. ↑ Zygmunt Męski. smdebowiec.pl. [dostęp 2017-01-03].
  11. ↑ Malarska służba siostry Lucyny [online], Apostolstwo Rodziny Saletyńskiej [dostęp 2023-03-06] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dębowiec_(województwo_podkarpackie)&oldid=74825256”