Guèrra d'Independéncia dels Estats Units d'America

La causa premiera de la guèrra d'independéncia deis Estats Units foguèt lei despensas importantas dau tesaur anglés durant la Guèrra de Sèt Ans (1756-1763) per entretenir sa marina militara. D'efiech, son deute public aviá fòrtament aumentat e lo govèrn londonenc foguèt donc obligat de crear d'impòsts novèus. Pasmens, coma aquela guèrra èra estada principalament menada per defendre leis interès dei colons nòrd-americans, decidèt d'aplicar certanei taxas unicament dins lei colonias. Quatre impòsts foguèron ansin impausats per lo Parlament de 1763 a 1773. Aquò suscitèt un important maucontentament e lei colons refusèron de pagar. Revendiquèron lo drech d'èsser representats au Parlament e lièron rapidament lo contentament d'aquela demanda au pagament deis impòsts (no taxacion without representation^[1]).

En fòra de la situacion fiscala, lei colons avián d'autrei desacòrdis amb sa metropòli. Lo premier èra lo limit impausat per Londres a l'expansion vers l'Oèst afin de defugir de conflictes amb leis Amerindians. Un autre ponch, pus grèu, èra leis avantatges comerciaus de la metropòli. En particular, l'obligacion per lei colons de cargar sei marchandisas sus de naviris anglés suscitava una ostilitat mai e mai gròssa car empachava lo desvolopament dau comèrci locau. Au contrari, per lo Parlament, aquò representava una compensacion justa en cambi de la proteccion militara provesida per la Royal Navy. Ansin, lo blocatge entre lei dos partits èra quasi totau, çò qu'explica la rapiditat de la rompedura après 1773.

Un autre factor que favorizèt l'expansion dau conflicte èra lo desequilibri entre poissanças europèas eissit de la Guèrra de Sèt Ans. Venceiritz principala, Anglatèrra aviá impausat sa dominacion maritima e annexat la màger part dei colonias francesas. La Cort de Versalhas esperava de prendre sa revènge. Per aquò, aviá modernizat sa flòta e son armada. Pasmens, França èra pas l'unic maucontent dau continent. Espanha aviá perdut Florida e estimava son empèri sud-american menaçat. De tensions colonialas existián tanben entre Anglatèrra e lei Províncias Unidas. Enfin, plusors país s'inquietavan de la supremacia navala deis Anglés.

La rompedura definitiva entre lei Tretze Colonias e Londres comencèt en 1773 amb l'adopcion dau Tea Act, una lèi qu'obligava lei colons de crompar unicament un tè taxat per lo govèrn e vendut per la Companhiá deis Índias Orientalas. Venent après plusors movements de revòuta còntra l'impòst, aquò entraïnèt de trèbols dins lei pòrts americans que refusèron de descargar lei marchandisas que foguèron finalament destruchas per un grop de colons de Boston lo 16 de decembre de 1773 (Boston Tea Party). En respònsa, lo Parlament ordonèt la sarradura dau pòrt de Boston fins au remborsament dei bens destruchs. Adoptèt tanben plusors lèis, li permetent de jutjar lei rebèls e de reprimir sei sostèns (possibilitat de presa dirècta dau poder dins lei colonias, extradicion, sancion còntra leis autoritats localas...), que foguèron qualificadas d'Intolerable Acts per lei colons ostils ai deputats londonencs.

Aguent obtengut lo sostèn d'una partida importanta de la populacion, leis adversaris dau Parlament reüniguèron a Filadèlfia un Congrès en setembre e octòbre de 1774 amb de representants dei Tretze Colonias. Contestèron lo drech dau Parlament de legiferir sus leis afaires intèrnes dei colonias e instaurèron un boicòt dei produchs anglés qu'entraìnèt una reduccion de 97% dau comèrci amb lo metropòli. En parallèl, en Massachusetts, onte lo Parlament aviá suspendut lo govèrn locau, se creèt un Congrès Provinciau que capitèt rapidament d'establir son autoritat sus l'ensems de la colonia franc de Boston, tengut per de tropas britanicas.

En 1775, lo Parlament refusèt de cedir e votèt de sancions comercialas còntra lei Tretze Colonias. De son caire, lei colons renforcèron sei milícias. Lo 14 d'abriu, lo generau Thomas Gage recebèt l'òrdre de lei desarmar, çò qu'entraïnèt lo començament dei combats quatre jorns pus tard.

De 1775 a 1778, leis operacions militaras veguèron de combats limitats opausant de fòrças de quauquei miliers d'òmes. D'efiech, per lei rebèls, teoricament dirigits per lo generau George Washington^[2], l'objectiu èra inicialament de subreviure en fàcia de tropas professionalas e pus nombrosas. Per lei Britanics, èra necessari de tenir lei pòrts que permetián l'arribada de renforç e de metre en plaça un blocus eficaç. Lei premierei campanhas foguèron lentas e leis insurgents ganhèron plusors escaramochas coma la batalha de Lexington (19 d'abriu de 1775) e obliguèron lei Britanics d'evacuar Boston (17 de març de 1776). En revènge, una incursion còntra Quebèc foguèt rebutada per la resisténcia deis abitants (decembre de 1775).

Aprofichant aquela resisténcia, lei colons comencèron de preparar sa declaracion d'independéncia que foguèt oficialament proclamada lo 4 de julhet de 1776 per lo Congrès de Filadèlfia. Lei Tretze Colonias creèron una confederacion onte cada entitat – que prenguèt lèu lo nom d'Estat – gardava sa libertat e sa sobeiranetat. Dins aquò, la situacion militara venguèt rapidament inquietanta per leis Estatsunidencs amb l'arribada d'importants renfòrç britanics. Aquò permetèt au generau William Howe d'ocupar Nòva York e Rhode Island e de menaçar Filadèlfia (junh de 1776). Washington repostèt durant la sason ivernenc que li permetèt de passar Delaware e de capturar un regiment de mercenaris saxons a la batalha de Trenton (25 de decembre de 1776). Après una segonda desfacha a Princeton (3 de genier de 1777), lei Britanics deguèron se retirar vèrs lo sud.

Aquela revirada entraïnèt la mesa en plaça d'un important plan britanic afin d'enceuclar la mitat nòrd dei territòris rebèls. Per aquò, Howe desbarquèt en Maryland e bateguèt lei fòrças de Washington a la batalha de Brandywine (11 de setembre de 1777), çò qu'entraïnèt l'evacuacion de Filadèlfia per lei congressistas. D'un biais simultanèu, lei Britanics ataquèron a partir de Canadà amb una armada comandada per John Burgoyne. Pasmens, secutada e isolada per lei fòrças dau generau Horatio Gates, foguèt enceuclada e obligada de capitular a Saratoga (19 de setembre - 7 d'octòbre de 1777).

La victòria estatsunidenca de Saratoga revelèt l'amplor dei dificultats militaras britanicas dins lo conflicte. Aquò encoratjèt donc lei poissanças europèas de participar dirèctament au conflicte. Tre lo 6 de febrier de 1778, França signèt ansin un tractat d'amistat e d'aliança amb leis Estats Units. Foguèt jonhada dins la guèrra còntra Londres per Espanha en 1779^[3] e per lei Províncias Unidas en 1780 (Quatrena Guèrra Angloolandesa). Leis autreis estats adoptèron una posicion neutra dictada per son maucontentament deis inspeccions maritimas menadas per la marina britanica còntra tot naviri sospichat de transportar d'avitalhaments per lei rebèls.

Leis Europèus ataquèron lei colonias britanicas en America e ais Índias. Menacèron tanben sei basas mediterranèas e França comencèt d'entraïnar una armada destinada a un desbarcarment en Anglatèrra. Atacats sus plusors frònts e sensa aliat, lei Britanics foguèron donc obligats de dispersar sei fòrças.

A partir de 1778-1779, la guèrra sus lo teatre estatsunidenc venguèt pus violenta e lei Britanics multipliquèron leis exaccions. Assaièron tanben d'atraire lei rebèls dins lo Sud onte la populacion èra considerada pus fidèla a la Corona. Prenguèron Savannah e enceuclèron una armada estatunidenca dins Charleston. Après sièis setmanas de resisténcia, la garnison capitulèt (29 de març - 12 de mai de 1780).

Pasmens, leis insurgents recebèron l'ajuda de la flòta francesa qu'assaièt sensa succès d'atacar Savannah (setembre de 1779) e que desbarquèt un còrs expedicionari dirigit per lo còmte de Rochambeau (julhet de 1780). A partir d'aost de 1780, lo generau Nathanael Green comencèt una novèla ataca còntra lei Britanics. Batut per Charles Cornwallis a Camden, contunièt de lo secutar e capitèt finalament de reconquistar la totalitat de Georgia e de Carolina levat de Savannah e Charleston.

Perseguit per lei Francoestatsunidencs, Charles Cornwallis deguèt se retirar dins Yorktown. Lo 5 de setembre de 1781, la flòta francesa capitèt de prendre lo contraròtle de la baia de Chesapeake a l'eissida d'una batalha navala. Aquò permetèt d'isolar totalement Yorktown que capitulèt lo 19 d'octòbre entraïnant la rediccion de 7 500 soudats britanics.

Lei combats dins leis Antilhas comencèron en 1778. Numericament inferiors, lei Britanics foguèron batuts per una flòta francesa a Granada (6 de julhet de 1779) e perdiguèron plusors colonias conquistas per lei Francés (Dominica, Sant Vincent, Granada) ò par leis Espanhòus (Florida). Lei còntra-ofensivas britanicas, franc de la presa de contraròtle de Santa Lúcia, mau capitèron en causa de problemas logistics e maugrat quauquei succès iniciaus.

Après una pausa en 1780-1781 liada a la concentracion dei naviris francés lòng dau litorau estatsunidenc, lei combats tornèron començar après la capitulacion de Yorktown. Lei Britanics perdiguèron Tobago (2 de junh de 1781), Sant Eustaqui (22 de genier de 1782^[4]), Sant Cristòl e Nevis (12 de febrier de 1782) e Montserrat (22 de febrier de 1782). En mai de Florida, leis Espanhòus capturèron brèvament Bahamas.

Après aquelei succès, lei dos aliats comencèron de preparar l'invasion de Jamaica, importanta fònt de revenguts per lei Britanics. Pasmens, la flòta francesa foguèt durament batuda a la batalha dei Saintes (12 d'abriu de 1782) onte perdiguèt sèt naviris de linha e 7 000 òmes. Aquò entraïnèt l'abandon dau projècte e la fin deis operacions dins la region.

Leis Índias venguèron un teatre dau conflicte après l'intrada en guèrra deis Olandés. Pasmens, lei Britanics i èran ja en guèrra còntra Mysore dempuei 1778. Ansin, se formèt una coalicion gropant lei Províncias Unidas, França e Mysore.

Lei Britanics prenguèron Negapatam (11 d'octòbre de 1781) e Trincomalee (12 de genier de 1782). Enregistrèron tanben una tiera de victòrias terrèstras còntra Mysore entre julhet e setembre de 1781. Pasmens, a partir de febrier-març, deguèron faciar l'arribada d'una importanta flòta francesa, comandada per Pèire Andrieu de Sufren, e son ofensiva terrèstra foguèt arrestada a la batalha de Tanjore.

Comencèt alora una guèrra de sètges (Mangalore, Cuddalore...) marcats per divèrsei combats navaus onte ges de camp capitèt de destrurre son adversari. Dins aquò, en fòra de la reconquista de Trincomalee per lei Francés, i aguèt gaire d'evolucions.

En Euròpa, la guèrra foguèt dirigida sus la conquista dei basas navalas britanicas isoladas e sus lo mantenement de la circulacion maritima per perseguir lo combat en America e ais Índias. Regardant lo premier ponch, foguèron atacats Gibartar, Jersei e Menòrca. Totei lei posicions resistiguèron franc de l'illa baleara que foguèt presa per lei Francés e leis Espanhòus (5 de febrier de 1782).

Leis autrei combats dins leis aigas europèas empediguèron lei Britanics d'i establir sa superioritat maritima. D'efiech, au contrari de la Guèrra de Sèt Ans, lei Francés resistiguèron a la batalha d'Ouessant (27 de julhet de 1778). Aquò permetèt a la marina francesa d'atacar lei convòis britanics coma a la seconda batalha dau cap Sant Vincenç (9 d'aost de 1780). Pasmens, la Royal Navy gardèt egalament la possibilitat d'atacar lei transpòrts francés coma a la segonda batalha d'Ouessant (12 de decembre de 1781). De mai, poguèt contuniar d'avitalhar Gibartar e capitèt d'infligir una desfacha ais Olandés au Dogger Bank (5 d'aost de 1781).

La rediccion de Yorktown entraïnèt la casuda dau govèrn North e lo Parlament votèt còntra la perseguida de la guèrra dins lei Tretze Colonias. Aquò menèt a la dubertura de negociacions a París. Lei tractats preliminaris foguèron signats entre novembre de 1782 e setembre de 1783. Foguèron ratificats un an pus tard.

Lei pèrdas umanas de la guèrra son mau conegudas en causa de l'imprecision dei donadas pertocant l'armada estatsunidenca qu'auriá perdut entre 25 000 e 70 000 òmes, principalament en causa de malautiás ò dei condicions de vida dins lei presons britanicas. Lei pèrdas deis autrei belligerants son mai establidas. Lei Britanics perdiguèron 78 000 combatents, lei Francés 7 000, leis Espanhòus 5 000 e leis Olandés 500.

Lei participants, levat Espanha^[5], deguèron tanben faciar de problemas grèus en causa dau còst dau conflicte. En França, aquò creèt una crisi financiera grèva que menèt a la crisi de 1786 e, finalament, a la Revolucion Francesa. Dins lo Reiaume Unit, foguèt necessari de metre en plaça d'impòsts de guèrra importants. Enfin, ais Estats Units, lo pagament dei deutes privats e publics entraïnèron de trèbols grèus fins ais ans 1790.

La consequéncia principala de la guèrra foguèt la formacion deis Estats Units d'America a partir dei Tretze Colonias aguent declarat son independéncia en 1776. De mai, obtenguèron la possession – encara nominala – de totei lei territòris a l'èst de Mississipí entre Canadà au nòrd e Florida au sud e divèrseis avantatges comerciaus. L'objectiu dei Britanics èra de favorizar la creissença de la nacion estatsunidenca per esplechar son mercat sensa còst administratiu.

L'autra consequéncia de la guèrra foguèt un reequilibratge territòriau entre lo Reiaume Unit e sei rivaus francés e espanhòu. Sensa menaçar lo primat mondiau britanic, permetèt ai Francés de tornar formar un empèri coloniau amb la restitucion de Loïsiana, de Tobago e de Senegau. De son caire, s'Espanha deguèt rendre Loïsiana, recuperèt Florida e Menòrca. Enfin, leis Olandés qu'avián pauc participat au conflicte, retrobèron sei colonias americanas e africanas mai perdiguèron Negapatam ais Índias.

• Guèrra de Sèt Ans (1756-1763).
• Guèrra de 1812.

1. ↑ « Pas de taxacion sensa representacion » en occitan.
2. ↑ George Washington èra estat nomat comandant dei fòrças estatsunidencas per lo Congrès. Pasmens, dins lei fachs, comandèt un maximom de 17 000 òmes.
3. ↑ Pasmens, inicialament, Espanha reconoguèt pas l'independéncia dei Tretze Colonias.
4. ↑ Sant Eustaqui èra una colonia olandesa capturada per suspresa per lei Britanics au començament de la Quatrena Guèrra Angloolandesa.
5. ↑ En Espanha, lei despensas de guèrra foguèron largament pagadas per l'aumentacion de la produccion d'argent en America.