Waalbrug Nijmegen

Waalbrug
de Waalbrug in 2013
Algemene gegevens
Locatie	Nijmegen
Coördinaten	51° 51′ NB, 5° 52′ OL
Overspant	Waal
Lengte totaal	604 m
Breedte	26,5 m
Doorvaarthoogte	NAP +24,75 [1] m
Doorvaartbreedte	241,4 [1] m
Langste overspanning	244,1 m
Monumentale status	rijksmonument
Monumentnummer	523067
Bouw
Ingebruikname	1936
Gebruik
Weg	Waalbrug
Verkeersintensiteit	50.000 per dag
Architectuur
Type	boogbrug
Bijzonderheden	Doorvaarthoogte aflopend tot NAP+24,66 m aan de kanten.[1]
Portaal    Verkeer & Vervoer

De Waalbrug is een boogbrug over de Waal die het centrum van Nijmegen met Lent verbindt. De brug maakt deel uit van de N325 en de stadsroute S100. Twee kilometer westelijker ligt de in 2013 geopende stadsbrug De Oversteek.

De volledige lengte van de Waalbrug bedraagt 604 meter, en de hoogte, in het midden van de hoofdboog, ongeveer 60 meter boven NAP. De boog overspant tussen de twee pijlers een afstand van 244,1 meter en was daarmee bij oplevering in 1936 de langste boogbrug van Europa. Tot ongeveer het wegdek valt de boog meetkundig gezien samen met een cirkelsegment met een radius van 200 meter.

In tegenstelling tot veel andere bruggen uit dezelfde periode en met vergelijkbare constructie, zoals de IJsselbrug bij Zwolle, de John S. Thompsonbrug bij Grave en de John Frostbrug bij Arnhem is de Waalbrug uniek, omdat het een boogbrug is in de letterlijke zin van het woord; de overdracht van de krachten rust daadwerkelijk in de twee pijlers.

Aan de westelijke kant van de Waalbrug ligt een busbaan. De brug heeft aan beide zijden een fietspad met een smalle voetgangersstrook. De brug was eerst groen, vanaf 1980 werd hij lichtbeige geschilderd.

Tot 1936 was er geen vaste verbinding voor gewoon verkeer naar de overkant van de Waal. Al het verkeer moest overgezet worden met gierpont "Zeldenrust". Voor treinverkeer was al sinds 1879 de spoorbrug beschikbaar.

In 1906 begon het comité "Nijmegen Vooruit" met het maken van plannen voor de bouw van de Waalbrug, maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog gooide roet in het eten. In 1927 waren de definitieve plannen gemaakt en op 23 oktober 1931 begon de bouw van de brug, volgens een ontwerp van architect G. Schoorl.

Op 16 juni 1936 werd de brug door koningin Wilhelmina geopend in aanwezigheid van 200.000 belangstellenden.

Op 10 mei 1940, tijdens Duitse aanval op Nederland in de Tweede Wereldoorlog, blies de Nederlandse genie de brug op, om een snelle opmars van het Duitse leger te voorkomen.^[2] Tijdens de bezetting herstelden de Duitsers de brug en hij kon vanaf 1943 weer gebruikt worden door verkeer. Op 20 september 1944 viel de brug nagenoeg onbeschadigd in de handen van de geallieerden.

Op de brug stond tijdens de ochtend- en avondspits meestal een flinke file; net als het Keizer Karelplein is de brug een flessenhals die de doorstroom van verkeer door Nijmegen moeilijk maakt. Bovendien is het, omdat de Waalbrug van groot belang is voor het regionale verkeer, lastig de brug te renoveren. Voor meer capaciteit en de mogelijkheid het verkeer om te leiden bij het afsluiten van rijbanen voor groot onderhoud werd in 2013 een tweede verkeersbrug geopend, De Oversteek. Hierna werd tot medio 2015 de Waalbrug verlengd om ook over de nieuwe nevengeul, de Spiegelwaal, te reiken.

Voor het fietsverkeer over de Waal is er sinds 2004 ook de Snelbinder, verankerd aan de spoorbrug.

Per etmaal maakten in 2005 meer dan 50.000 voertuigen gebruik van de brug.

• De oude, nu afgebroken verkeersbrug bij Zaltbommel werd eveneens vaak "Waalbrug" genoemd, maar die naam veranderde later onofficieel in Bommelse Brug.
• De Waalbrug bij Nijmegen is al meerdere malen gebruikt door actievoerders. Zo beklom een actievoerder voor Fathers 4 Justice op 15 juli 2006 de brug. Op 2 oktober 2008 klom een schijnbaar geweigerde asielzoeker op de brug omdat hij uitgezet zou worden, hij eiste staatssecretaris Nebahat Albayrak te spreken. In beide gevallen werd het verkeer over de brug (gedeeltelijk) stilgelegd waardoor grote verkeersproblemen ontstonden die doorwerkten naar knooppunt Velperbroek, de A12, A15, A50, A73 en A325.^[3]
• De Waalbrug komt in de film over Operatie Market Garden A bridge too far voor, en in de spellen Medal of Honor: Frontline en Medal of Honor: Airborne.

• 
  Waalbrug in aanbouw, mogelijk bereiken hoogste punt op 16 augustus 1935
• 
  Nederlandse soldaten sluiten in de lente van 1939 de brug af met een betonnen wand
• 
  De Waalbrug in Nijmegen tijdens de schemering
• 
  De Waalbrug in Nijmegen tijdens de schemering
• 
  De Waalbrug in Nijmegen, gezien vanuit de haven
• 
  De Waalbrug vanaf het Valkhof
• 
  De Waalbrug vanaf Circul van de Ooij

Waalbrug, gezien vanaf de Snelbinder

• Lijst van bruggen in Nijmegen

• Beschrijving van de Waalbrug op de website van de gemeente Nijmegen (monumentenregister van Nijmegen)
• Informatie over rijksmonumentnummer 523067

Commons heeft media­bestanden in de categorie Waalbrug in Nijmegen.