Naar inhoud springen

Slag in de Sont

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Niet te verwarren met de Sontoorlogen (1438–1544) tussen Holland en de Hanzesteden.
Slag in de Sont
Onderdeel van de Zweeds-Nederlandse Oorlog
Slag in de Sont door Jan Abrahamsz. van Beerstraten
Slag in de Sont door Jan Abrahamsz. van Beerstraten
Datum 29 oktober 1658
Locatie De Sont, nabij Kopenhagen
Resultaat Beslissende Deens-Nederlandse overwinning, ontzetting van de Deense hoofdstad Kopenhagen en het behouden van de Oostzeehandel.
Strijdende partijen
Nederland
Denemarken
Zweden
Leiders en commandanten
Wassenaer Obdam Wrangel
Troepensterkte
Aantal schepen: 41

Aantal kanonnen: 1413
Manschappen: 6000
(4000 matrozen en 2000 soldaten)

Aantal schepen: 45

Aantal kanonnen: 1838
Manschappen: 6478 (4055 matrozen en 2423 soldaten)

Verliezen
96 doden, 503 gewonden 350 doden, 850 gewonden
Portaal  Portaalicoon   Marine

De Slag in de Sont was een zeeslag die plaatsvond op 29 oktober 1658 in de Sont tussen de steden Helsingør, Helsingborg en het eiland Ven, gesitueerd ten noorden van Kopenhagen, dat in die tijd belegerd werd door Karel X Gustaaf van Zweden. De omsingelde Deense koning Frederik III van Denemarken was de rest van zijn koninkrijk al zo goed als kwijt. Dit was tegen de zin van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, omdat hiermee de handelsvaart op de Oostzee, een belangrijke pijler voor de Nederlandse economie, in gevaar kwam. De smalle Sont is namelijk een belangrijke toegang tot de Oostzee - naast de Grote Belt en de Kleine Belt - en de vaart op de Oostzee was voor Nederland de belangrijkste bron van inkomsten uit de handel.

De Nederlanders die onder leiding stonden van luitenant-admiraal Jacob van Wassenaer Obdam met Egbert Bartolomeusz Kortenaer als zijn vlaggenkapitein, hadden 41 schepen en 1413 kanonnen, terwijl de Zweden 45 schepen en 1838 kanonnen hadden. De zeven Deense schepen met ongeveer 280 kanonnen konden hun Nederlandse bondgenoot niet te hulp schieten. Vanwege een tegenwerkende noordenwind konden zij alleen maar toekijken. Obdam, die aanvankelijk een zeer gecompliceerde geschreven instructie had gekregen van Johan de Witt en zijn baas had gevraagd het hem opnieuw 'in drie woorden' uit te leggen, vatte zijn missie in een enkele zin samen: Kopenhagen redden en iedereen op haar bakhuis [bakkes] slaan die ons dat willen beletten. Dat 'iedereen' sloeg op de Britse vloot, maar de Britten, hoewel met een eskader in de nabijheid, zouden zich er niet mee bemoeien. De Zweedse koning vuurde persoonlijk het eerste schot af vanuit kasteel Kronborg. De Zweden vielen agressief aan, maar faalden doordat de wind voor de Nederlanders gunstiger was: die hadden de loef. De Nederlanders dwongen de Zweedse vloot om de blokkade van de Deense hoofdstad op te heffen, hetgeen Karel er toe dwong om de belegering in zijn geheel te beëindigen. Viceadmiraal Witte de With, commandant van de voorhoede, werd echter door musketvuur dodelijk gewond toen zijn vlaggenschip De Brederode aan de grond liep.

Viceadmiraal Pieter Florisse, commandant van de achterhoede, sneuvelde op de Jozua. Hij werd begraven in de Grote Kerk in Hoorn, in een marmeren praalgraf, voorzien van een afbeelding van de Slag in de Sont. De grafsteen en het houten deksel van zijn grafkist zijn na de brand in deze kerk in 1838 bewaard gebleven.

De Nederlandse vloot, geleid door admiraal Obdam, vaart de Sont binnen op 29 oktober 1658
Tekening van Willem van de Velde de Oude
Afbeelding op de marmeren grafsteen van Pieter Florisse
Schilderij door Peter van de Velde

Lijst van betrokken schepen

[bewerken | brontekst bewerken]
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden


Deze pagina bevat lichtjes andere details dan hieronder.

Scheepsnaam Kanonnen Opmerkingen
Voorhoede (viceadmiraal Witte de With)
Brederode (Witte de With) 59 Liep aan de grond, werd geënterd door de Wismar en zonk; De With werd gedood.
Landman (Evert Anthonissen) 40
Zeeridder (Adriaan Banckert) 22
Princesse Louise (Jacob Boshuysen) 32
Cogge (Willem Jan Stoffelszoon) 40
Windhont (Gilles Janszoon) 23
Prins Willem (Jan Duym) 28
Wapen van Medemblick (Adriaen Houttuijn) 36
Groningen (Laurens Degelcamp) 36
Centrum (luitenant - admiraal Jacob van Wassenaer Obdam)
Eendracht (Obdam) 72
Rotterdam (Jan Arentszoon Verhaeff) 52
Zon 40
Wapen van Rotterdam 40
Wapen van Dordrecht 40
Halve Maen 40
Duyvenvoorde 40
Stavoren 40
Deutecom 24
Waegh 40
Gouden Leeuw 38
Hoorn 28
Princes Albertina 36
Achterhoede (viceadmiraal Pieter Florisse)
Jozua (Floriszoon) 50 Pieter Florisse sneuvelde
Breda 28 Geënterd, daarna weer verlaten en daarna weer ingenomen.
Jupiter 32
Alkmaar (Jan de Groot) 36
Westfriesland (Dirck Bogaart) 28
Wapen van Holland 38
Eendracht 38
Caleb 40
Jonge Prins 30
Monnickendam (Jan Samplon) 26
Troepentransportschepen
Judith (Tjerk Hiddes de Vries) 24
Vergulden Haen 16
Liefde 24
Medea 24
Perel 23
Fruytboom 23
Zweden

Scheepsnaam Kanonnen Opmerkingen
1ste Eskader (Sjoheljm)
Cesar (Sjoheljm) 54
Amarant 46
Apollo 46
Wismar 44
Vestervik 40
Fides 36
Hjort 36
Sodermanland 38
Svan 38
Ostergotland 36
Halfmane 28
2de Eskader (K. G. Wrangel and Strussflycht)
Victoria (Wrangel) 74
Mane 46
Merkurius 46
Mars 44
Svard 44
Pelican 40 Geënterd door de Wapen van Rotterdam
Orn 38
Samson 32
Morgonstjerna 48 Geënterd door de Eendracht
Goteborgsfalk 24
Krona 68
3de Eskader (Bjelkenstjerna)
Drake (Bjelkenstjerna) 66
Carolus 54
Falk 40
Nordstjerna 40
Delmenhorst 36 Geënterd door de Hollandia en de Wapen van Medemblick
Leopard 36 Beschadigd door de Brederode; in brand gestoken na de slag
Rafael 36
Samson 36
Jagare 26
Konung David 42
St Johannes 36
Kalmarkastell 32
4de Eskader (G. Wrangel)
Hercules (G. Wrangel) 58
Maria 46
Smaland 46
Svenska Lejon 40
Svan 36
Fenix 30
Fortuna 30
Salvator 30
Hok 28
Rose 40 Geënterd door de Landman
Angermanland 20
Denemarken

Scheepsnaam Kanonnen Opmerkingen
Deens Eskader (Bjelke)
Trefoldighed (Bjelke) 66
Tre Løver 60
Norske Løve 48
Hannibal 44
Graa Ulv 36
Johannes 20
Hojenhald 8