ExxonMobil

Exxon Mobil Corporation
Beurs	NYSE: XOM
Oprichting	1999 door fusie van Exxon en Mobil
Oprichter(s)	John D. Rockefeller
Eigenaar	The Vanguard Group
Sleutelfiguren	Darren Woods (CEO)
Land	Verenigde Staten
Hoofdkantoor	Spring, Texas
Werknemers	61.500 (jaareinde 2023)
Dochter­onderneming	ExxonMobil Fuels & Lubricants Company
Producten	brandstof smeerolie chemicaliën
Industrie	olie-industrie
Omzet/jaar	US$ 350 miljard (2024)
Winst/jaar	US$ 33,7 miljard (2024)
Markt­kapitalisatie	US$ 482 miljard (31 jan. 2025)
Website	exxonmobil.com
Portaal    Economie

Exxon Mobil Corporation of ExxonMobil (NYSE: XOM), hoofdkantoor in Spring, Texas, VS, is een olieproducent en is ontstaan op 30 november 1999, door de fusie van Exxon en Mobil, maatschappijen die ieder op zich waren voortgekomen uit de opbraak van Standard Oil in 1911 na een antitrustproces. Exxon kwam voort uit Standard Oil of New Jersey en Mobil Oil uit Standard Oil of New York. Het behoort tot de 'Supermajor'-maatschappijen, de zes grootste staatsonafhankelijke oliemaatschappijen.

ExxonMobil is een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld. De activiteiten zijn in vier onderdelen verdeeld: upstream, downstream, chemie en speciale producten. De bijdrage van de olie- en gaswinning aan de totale concernwinst lag gemiddeld iets boven de 60% in 2022 en 2023.

ExxonMobil is betrokken bij alle vormen van olie- en gaswinning, op land en ter zee en conventioneel en niet-conventioneel in 40 landen wereldwijd. De winning van olie uit teerzanden en schalie-olie en -gas behoren tot de laatste. Belangrijke projecten waarbij het is betrokken zijn, onder andere, teerzanden in Canada, in de Golf van Mexico, in zee voor Guyana, voor de Afrikaanse kust van Nigeria en Angola en het megagasveld North Field in Qatar. De gaswinning in Nederland, via een 50%-belang in de Nederlandse Aardolie Maatschappij, was heel belangrijk, maar door het einde van de productie uit het Groningenveld is dit veel minder relevant geworden.

In oktober 2023 werd de overname van Pioneer Natural Resources aangekondigd.^[1] ExxonMobil voldoet de overnamesom in eigen aandelen. Het bod heeft een waarde van US$ 59,5 miljard en verder neemt ExxonMobil schulden over van US$ 5 miljard. Het is de grootste acquisitie sinds de overname van Mobil in 1999. Pioneer wint schalieolie in het westen van Texas en na de overname verdubbelt de oliewinning van ExxonMobil in deze regio naar 1,3 miljoen vaten olie-equivalent per dag in 2023.^[1] Op basis van de bestaande plannen zal dit verder stijgen naar zo'n 2 miljoen vaten in 2027.^[1] In mei 2024 werd de overname van Pioneer afgerond.

Voor de downstreamactiviteiten beschikt de maatschappij over 16 raffinaderijen geheel of gedeeltelijk in eigendom.^[2] Het aandeel in de capaciteit is zo'n 4,5 miljoen vaten olie per dag. De helft van de capaciteit staat in Noord-Amerika, vooral in de staten Texas en Louisiana aan de kust van de Golf van Mexico. In Europa staat een kwart van de capaciteit en de rest in het Midden-Oosten en Verre-Oosten.^[2] Er zijn ruim 19.000 benzinestations die motorbrandstoffen verkopen onder de merknamen Exxon, Esso en Mobil. Hiervan zijn er ruim 600 in eigendom.

Naast de raffinaderijen staan veelal chemische complexen. De chemie-activiteiten zijn geconcentreerd in drie regio’s, namelijk bij de Noord-Amerikaanse raffinaderijen aan de Golfkust, in Frankrijk en België, in Singapore en het Midden-Oosten. Per jaar verkoopt het bedrijf circa 25 miljoen ton aan chemicaliën.^[2]

Het Benelux-hoofdkantoor van ExxonMobil staat in Breda. In Nederland werken er 1675 mensen voor ExxonMobil, die onder meer actief is met de merknamen Esso en Mobil.

• ExxonMobil heeft een raffinaderij in de haven van Rotterdam, waarvan de bouw begon in 1958. Deze raffinaderij is een van de modernste ter wereld en omvat een Flexicoker, Hydrocracker, waterstoffabriek en zeer omvangrijke ontzwaveling, waarmee alle stookolie wordt omgezet naar lichtere producten. Vlak daarnaast staat een fabriek voor aromatische koolwaterstoffen. In Rotterdam is er ook de Rotterdam Plasticizers & Intermediates Plant, die drie fabrieken omvat: een oxo-alcoholfabriek in de Europoort, een ftaalzuuranhydridefabriek en een weekmakerfabriek, beide in de Botlek. De eerste twee fabrieken produceren de grondstoffen voor de weekmakersfabriek.
• In Pernis heeft ExxonMobil een smeerolie-mengfabriek. Van 1995 tot 2009 had ExxonMobil ook een fabriek voor esters in Amsterdam.
• Verder neemt ExxonMobil voor 50% deel in de Nederlandse Aardolie Maatschappij en heeft in een joint venture met DSM een LDPE-fabriek in Geleen.

In België heeft ExxonMobil drie productievestigingen:

• een olieraffinaderij in Antwerpen, waarvan de bouw begon in 1953 (aanvankelijk Esso).
• ExxonMobil Chemical heeft een polyetheenfabriek in Meerhout, waar lagedichtheid-polyetheen (LDPE) wordt geproduceerd.
• een tweede polymerenfabriek van ExxonMobil Chemical bevindt zich in Zwijndrecht, waar LDPE en copolymeren van etheen met onder meer vinylacetaat en acrylzuur worden gemaakt. Deze fabriek werd in 1979 overgenomen van USI.
• In Machelen (Vlaams-Brabant) is het European Technology Center van ExxonMobil, waar nieuwe technologieën worden ontwikkeld en uitgetest.

De ontwikkeling van de omzet en winst is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de olieprijs op de wereldmarkt. De eigen productie van olie en aardgas is licht gedaald in de laatste vijf jaren. In 2020 leed ExxonMobil een groot verlies, dit was de eerste maal in 40 jaar. Grote afschrijvingen op olie- en gasvelden en een sterk gedaalde vraag naar brandstoffen door de coronapandemie drukten het resultaat in de rode cijfers.^[3] Het oliebedrijf kondigde extra reorganisaties aan om de kosten met US$ 3 miljard op jaarbasis te drukken waarmee de totale kostenbesparingen op US$ 6 miljard uitkomen in 2023.

De grootste milieuramp waar (toen nog) Exxon verantwoordelijk voor was, waren de gevolgen van de aanvaring van de Exxon Valdez in 1989^[6]: de olieramp in Prince William Sound. Als symbool voor de niet afgeloste schuld van 5 miljard dollar aan schadevergoeding is in 2007 in Cordova, Alaska, een schandpaal opgericht met daarop de beeltenis van voormalig Exxon-topman Lee Raymond. Zo'n 25 jaar na het ongeval zijn er nog steeds grote stukken kust waar het negatieve effect van de olieramp op het ecosysteem duidelijk zichtbaar is.^[7]

In 2001 kwam ExxonMobil in opspraak vanwege mensenrechtenschendingen van militairen die ze hadden ingehuurd ter bewaking van een gasveld en pijpleiding in Indonesië. De militairen maakten zich schuldig aan verkrachting, marteling en moord.^[8]

Op 26 mei 2021 stemden de aandeelhouders voor opname in de raad van bestuur van twee vertegenwoordigers van het activistische hefboomfonds Engine No. 1 – dat slechts 0,02% van de aandelen bezit – en dit zeer tegen het advies in van het management.^[9]

In september 2022 weigert de voormalig directeur van ExxonMobil in Nederland Joost van Roost om verhoord te worden door de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek doet naar de gaswinning in Groningen. Hiermee is hij de enige hoofdrolspeler die weigert voor de commissie te verschijnen. Voor de enquêtecommissie verschijnen is verplicht, echter omdat Van Roost de Belgische nationaliteit heeft kan hij niet worden gedwongen. Het wordt als zeer onbehoorlijk gezien om niet voor een enquêtecommissie te verschijnen.

In 2015 bleek uit berichten dat ExxonMobil mogelijk 40 jaar daarvoor al onderzoek had gedaan waaruit zou blijken dat mensen voor klimaatverandering zorgen. Volgens die berichten verspreidden ze daarna bewust informatie die het tegendeel moest bewijzen.^[10] Toch bleef het bedrijf nog decennia lang twijfel zaaien over deze link. Genoemde modellen bleken aardig te kloppen met latere wetenschappelijke onderzoeken en werkelijk gemeten temperatuurstijgingen.

Voormalig topman Lee Raymond had in 2000 nog gezegd dat "we nu niet voldoende wetenschappelijk inzicht hebben in klimaatverandering om redelijke voorspellingen te doen en drastische maatregelen te rechtvaardigen." Volgens hem was de klimaatwetenschap nog te onzeker om er conclusies aan te verbinden. Tot in 2013 bleef dit het officiële standpunt. ExxonMobil blijft deze kennis ontkennen. Zij heeft, als een van de laatste olieconcerns, inmiddels ook de ommezwaai naar nul uitstoot van broeikasgassen gemaakt.

In 2015 begon een gerechtelijk onderzoek dat in 2018 leidde in een dagvaarding door de New Yorkse procureur-generaal Barbara Underwood. ExxonMobil wordt ervan beschuldigd zijn aandeelhouders niet de juiste informatie te hebben gegeven over de financiële risico's die de klimaatopwarming (en bijhorende klimaatwetgeving) heeft voor het bedrijf. ExxonMobil ontkent schuldig te zijn. Het proces over deze zaak begon op 22 oktober 2019.^[11][12] ExxonMobil werd uiteindelijk vrijgesproken.^[13][14]

Zie de categorie ExxonMobil van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.