Athenaeum Boekhandel

Athenaeum Boekhandel, opgericht in 1966, heeft haar hoofdvestiging op het Amsterdamse Spui, en daarnaast een winkel in Haarlem en Amsterdam Zuidoost. Ook de boekhandels Het Martyrium en Van Rossum zijn zijn onderdeel van Athenaeum. Tevens heeft Athenaeum een deelneming in de museumwinkel van het Rijksmuseum. Het is een van de grootste onafhankelijke boekhandels van Amsterdam.

Athenaeum Boekhandel is voortgekomen uit Polak & Van Gennep Uitgeversmaatschappij B.V., door Johan Polak en Rob van Gennep opgericht in 1962. De boekhandelsactiviteit (in de vorm van een door Johan Polak gestichte eenmanszaak) ontstond min of meer spontaan doordat Johan Polak zich het lot aantrok van een paar bijna ter ziele zijnde boekhandels, in de Banstraat en de Van Woustraat, en in Maastricht. Deze vestigingen zijn aan het einde van de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig ook alle drie weer overgedaan respectievelijk verdwenen.

De winkel aan het Spui was wél een nieuwe boekhandel; volgens de overlevering ontdekte Rob van Gennep dat de daar gevestigde schilderijenhandel ermee wilde ophouden en het pand te koop was. De boekhandel werd ingericht door interieurarchitecten Wiek Röling en Patrice Girod. De opening vond plaats in september 1966. De boekhandel bestreek toen nog niet een derde van het huidige oppervlak. Voor en kort na de opening van het Nieuwscentrum (in oktober 1969) kwamen er stukjes verkoopruimte bij, in 1978 de nieuwe ruimte voor de afdeling sociale wetenschappen en in 1992 de nieuwe talenafdeling en de goederenontvangst.

De Haarlemse vestiging dateert uit 1988, en sinds 1998 ten slotte waren er in eerste instantie hogeschoolboekhandels in het Kohnstammhuis aan de Wibautstraat, (waar de Educatieve Faculteit Amsterdam en de mode-academie, maar ook de studierichting Pedagogie van de Universiteit zijn gevestigd) en aan de Europaboulevard (waar de sociaal-agogische opleidingen van de Hogeschool van Amsterdam voorlopig waren gevestigd). Vanaf het studiejaar 2003/2004 zijn de sociaal-agogische opleidingen van de Europaboulevard verhuisd naar de Wibautstraat en is de winkel aldaar vergroot. Sinds 2016 is de campuswinkel daar gesloten. De deelneming aan de Rijksmuseumwinkel duurde van 2013 tot 2023 - eerder bestierde Athenaeum de winkel van het Amsterdam Museum. In 2015 werd de winkel bij de Roeterseilandcampus op de hoek Roetersstraat / Sarphatistraat geopend, met een groot studieboekenaanbod, maar ook een buurtuitstraling. Na een reorganisatie in 2020 werd deze winkel gesloten.

De eerste jaren waren ronduit woelig, geheel naar analogie met wat zich in de stad voordeed. De rol die de boekhandel in de maatschappelijke discussie speelde, simpelweg door haar brede en ongecensureerde aanbod, zorgde voor het imago van 'linkse boekhandel'; een ideologische basis daarvoor was er niet. Bedrijfsmatig gesproken veranderde er het een en ander met de komst van Guus Schut als manager in 1973, wat de aanzet was tot de verzelfstandiging van de boekhandel in 1976. Van een eenmanszaak werd het een besloten vennootschap. Schut werd als directeur opgevolgd door Maarten Asscher (2004-2018) en daarna Caroline Reeders (2018-2021). Sinds 2021 zijn Paulien Loerts (directie) en Derk Haank eigenaar van het bedrijf. In 2024 namen ze Scheltema van Novamedia over.

• Joris van Casteren: Is u bekend met het alfabet? Verhalen uit een boekhandel. Amsterdam, Bas Lubberhuizen, 2016. ISBN 9789059374638

• Officiële website