Georgisch

officiële taal van de republiek Georgië

Het Georgisch (ქართული ენა, kartuli ena) is een taal die behoort tot de Kartveelse taalfamilie. Het is de ambtstaal van de republiek Georgië.

Georgisch
ქართული ენა
Gesproken in Vlag van Georgië Georgië
Vlag van Armenië Armenië
Vlag van Azerbeidzjan Azerbeidzjan
Vlag van Griekenland Griekenland
Vlag van Iran Iran
Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Turkije Turkije
Vitaliteit Veilig
Sprekers 4.000.000
Taalfamilie
Alfabet Georgisch
Officiële status
Officieel in
Taalcodes
ISO 639-1 ka
ISO 639-2 geo/kat
ISO 639-3 kat
■ Verspreiding van het Georgisch
 Verspreiding van het Georgisch
Portaal  Portaalicoon   Taal

Verwantschap

bewerken

Het Georgisch is met ruim 4 miljoen moedertaalsprekers de grootste Kartveelse taal. De taal is nauw verwant aan het Lazisch, het Mingreels en het Svanetisch. Het Georgisch is de tweede taal van alle sprekers van andere Kartveelse talen in Georgië. Het is bovendien de enige Kartveelse taal die over een gestandaardiseerde schrijftaal beschikt.

Spraakkunst

bewerken

Het Georgisch is een agglutinerende taal. De taal kent geen woordgeslacht of lidwoorden. Andere bijzondere kenmerken zijn het gebruik van binnenflexie en achterzetsels. Het Georgisch heeft zeven naamvallen (nominatief, datief, genitief, instrumentalis, adverbialis, vocatief en ergatief). De ergatief komt alleen voor als onderwerpsvorm in de aorist en de optatief. De taal wordt daarom gezien als een gespleten ergatieve taal.

Klankleer

bewerken

Medeklinkers

bewerken

Het Georgisch heeft 28 medeklinkers. Kenmerkend voor het Georgisch is het gebruik van ejectieven. Verder zijn er in het Georgisch zeer lange medeklinkerstapelingen mogelijk.

  labiaal alveolaar post-
alveolaar
velaar uvulaar glottaal
nasaal m n
plosief geaspireerd
stemhebbend b d ɡ
ejectief
affricaat geaspireerd t͡sʰ t͡ʃʰ
stemhebbend d͡z d͡ʒ
ejectief t͡sʼ t͡ʃʼ
fricatief stemloos s ʃ x h
stemhebbend v z ʒ ɣ
vibrant r
approximant l

Klinkers

bewerken

Tegenover het uitgebreide bestand aan medeklinkers staan slechts vijf klinkers.

voor achter
gesloten i u
midden ɛ ɔ
open a ~ ɑ

Schrift

bewerken
 
Georgisch manuscript
  Zie Georgisch alfabet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het alfabet wordt geschreven in drie schriftsoorten. Het oudste is het asomtavroeli, opgevolgd door het noeschoeri en het mchedroeli. In elk van deze schriftsoorten heeft het alfabet dezelfde letters met dezelfde namen in dezelfde volgorde. Voor dagelijks gebruik is het mchedroeli de standaard. Het alfabet wordt ook gebruikt voor andere Kartveelse talen, zoals het Lazisch, het Mingreels en het Svanetisch. In het verleden werd het ook soms gebruikt voor het Abchazisch en het Ossetisch.


ani

bani

gani

doni

eni

vini

zeni

tani

ini

k’ani

lasi

mani

nari

oni

p’ari

zhani

rae

sani

t’ari

uni

pari

kani

ghani

q’ari

shini

chini

tsani

dzili

ts'ili

ch’ari

khani

jani

hae

Tekstvoorbeeld

bewerken

De onderstaande tekst is een uittreksel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in het Georgisch.

Nederlands[1] Georgisch[2] Romanisatie
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. ყველა ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი თავისი ღირსებითა და უფლებებით. მათ მინიჭებული აქვთ გონება და სინდისი და ერთმანეთის მიმართ უნდა იქცეოდნენ ძმობის სულისკვეთებით. Qvela adamiani ibadeba tʻavisupʻali da tʻanascori tavisi ġirsebitʻa da uplebebitʻ. Matʻ miničebuli akʻvtʻ goneba da sindisi da ertʻmanetʻis mimartʻ unda ikʻcʻeodnen żmobis suliskvetʻebitʻ.
Zie de categorie Georgisch van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.