सहारा

सहारा हे जगातील सर्वात मोठे उष्ण वाळवंट आहे. उत्तर आफ्रिका प्रदेशाचा जवळजवळ सर्व भाग सहाराने व्यापला आहे. सहाराचे एकूण क्षेत्रफळ ९० लाख वर्ग किमी इतके आहे. सहाराच्या पूर्वेला लाल समुद्र, उत्तरेला भूमध्य समुद्र व ॲटलास पर्वतरांग, पश्चिमेला अटलांटिक महासागर तर दक्षिणेला साहेल पट्टा आहे. सहाराच्या उत्तरेस माघरेब हा भौगोलिक प्रदेश स्थित आहे.

सहारा वाळवंट साधारण ३० लाख वर्षांपुर्वी तयार झाले असावे असा अंदाज आहे.^[१] सहारा ह्या शब्दाचा अरबी भाषेमध्ये सर्वात भव्य वाळवंट असा अर्थ आहे.

प्राचीन काळी सहारा वाळवंट हे गवताळ होते. सहारा दर ४१००० वर्षांनी पृथ्वीच्या अक्षमुळे बदलते. पुढील बदल अजून १५००० वर्षांनी होणार आहे.

भूगोल

सहाराचे एकूण क्षेत्रफळ ९० लाख वर्ग किमी इतके आहे आणि अनेक उत्तर आफ्रिकन देशांचे बहुतांश भाग हे या वाळवंटाने व्यापले आहेत. आफ्रिकेच्या ३१% भागावर सहारा वाळवंट आहे. सहाराच्या उत्तरेला भूमध्य समुद्र असून तिथे उष्ण उन्हाळा व हलक्या प्रमाणात पाऊस पडतो. सहाराच्या दक्षिणेला सहेल नावाचा कोरडी विषुववृतिय सवाना प्रदेश आहे. सहारा वाळवंटाचे अनेक विभाग आहेत. उदा. तानेझरुफ्त,तेणेरे, लिबीयन वाळवंट,पूर्व वाळवंट. नूबीयन वाळवंट.

हवामान

सहारा हे जगातील सर्वात मोठे कमी उंचीवरील वाळवंट आहे. वातावरणातील उष्णता व त्याची स्थिरता पावसाला निश्रप्रभ बनवते.त्यामुळे येथील हवामान उष्ण व कोरडे बनवते. सर्वाधिक उष्ण भाग हा पूर्वेकडील लीबियन वाळवंटामध्ये येतो. हा भाग अटकामा वाळवंटाएवढा उष्ण मानला जातो.

भाषा आणि संस्कृती

सहारा वाळवंटात अनेक भाषा बोलल्या जातात. अरबी भाषा सगळ्यात जास्त प्रमाणात वापरली जाणारी भाषा आहे. येथे अनेक संस्कृती व वंशाचे लोक वास्तव्य करतात. अरब लोक जवळ जवळ सगळ्या सहारात राहतात. बर्बर लोक पश्चिम इजिप्तपासून मोरोक्को पर्यंत तसेच तुआरेग भागात आढळतात. बेजा लोक लाल समुद्राजवळच्या टेकाड प्रदेशात राहतात.