Прејди на содржината

Тенедос

Координати: 39°49′19″N 26°01′44″E / 39.82194° СГШ; 26.02889° ИГД / 39.82194; 26.02889
Од Википедија — слободната енциклопедија
Тенедос
Бозџаада
ЗемјаТурција
ПокраинаЧанаккале
Управа
 • ГрадоначалникХакан Џан Јилмаз (РНП)
 • КајмакамМустафа Акин
Површина[1]
 • Област42,63 км2 (1,646 ми2)
Население (2012)[2]
 • Градскo2.465
 • Област2.465
 • Област густина0,58/км2 (1,5/ми2)
Поштенски број17680
Мреж. местоwww.bozcaada.bel.tr

Тенедос (грчки: Τένεδος Tenedhos) или Бозџаада (турски: Bozcaada) — остров во Турција во североисточниот дел на Егејското Море. Административно, островот ја претставува областа Бозџаада во провинцијата Чанаккале. Со површина од 39,9 км2, тој е трет по големина турски остров по Имброс (Gökçeada) и Мармара. Во 2011 година, областа имала население од 2.472 луѓе. Главните индустрии се туризмот, производството на вино и риболовот. Островот е познат по своето грозје и вина со векови.

Како Тенедос, островот се споменува и во Илијада и во Енеида. Во Енеида се споменува како место каде што Грците ги криеле нивните флоти во близина кон крајот на Тројанската војна, со цел да ги измамат Тројанците да веруваат дека војната е завршена и да го внесат Тројанскиот коњ во нивните градски ѕидини. Островот бил важен во текот на класичната антика и покрај неговата мала големина, главно поради неговата стратешка местоположба на влезот на Дарданелите. Во следните векови, островот бил под контрола на повеќе регионалните сили, вклучувајќи го Ахеменидското Царство, Делијанската лига, Македонското Царство на Александар Велики, Кралството Пергам, Римското Царство и нејзиниот наследник, Византија, пред да помине под контрола на Република Венеција. Како резултат на Војна за Киоџа (1381) помеѓу Џенова и Венеција, целото население било евакуирано и градот бил срушен. Отоманското Царство ја воспоставила контролата над напуштениот остров во 1455 година. За време на османлиското владеење, островот бил населен од Грците и од Турците. Во 1807 година, островот бил привремено окупиран од Русите. За време на оваа инвазија, градот бил запален, а голем број турски жители го напуштиле островот.

По грчката администрација помеѓу 1912 и 1923 година, Тенедос бил отстапен според Договорот од Лозана на новата Турска Република што била основана со распаѓањето на Отоманското Царство во 1923 година. Договорот повикувал на квазиавтономна администрација за сместување на локалното грчко население и ги исклучил Грците од двата острови од пошироката размена на населението што се одвивало помеѓу Грција и Турција. Тенедос останал со мнозинско грчко население до крајот на 1960-тите и раните 1970-ти, кога многу Грци емигрирале поради системска дискриминација и подобри можности на друго место. Запчнувајќи од втората половина на XX век, постоело имиграција од копното на Анадолија, особено од градот Бајрамич.

Име

[уреди | уреди извор]

Островот е познат на англиски како Тенедос (грчко име) и Бозџаада (турско име). Во текот на вековите биле користени многу други имиња[3]. Документирани старогрчки имиња за островот се Калидина, Финики и Лиренеј (Плиниј, ХН 5,140)[4]. Официјалното турско име за островот е Бозџаада,што произлегува од турскиот збор „boz“ што значи или неплодна земја или сива до кафеава боја (изворите укажуваат дека и двете од овие значења можеби биле поврзани со островот) и „ада“ што значи остров[5]. Според Аполодор, името Тенедос било изведено од грчкиот херој Тенес, кој владеел со островот за време на Тројанската војна и бил убиен од Ахил. Аполодор пишува дека островот првично бил познат како Леокофри додека Тенес не пристигнал на островот и станал владетел[6]. Островот станал познат како Бозџаада, кога Отоманската Османлиите го освоиле островот[7]. Тенедос останало вообичаено име за островот заедно со Бозџаада по османлиското освојување на островот, бидејќи на островот останало и грчко и турско население[8].

Географија и клима

[уреди | уреди извор]
Сателитска слика на островот

Тенедос има триаголна форма. Неговата област е 39,9 км2[9]. Островот е трет по големина турски остров по островот Мармара и Имброс[3]. Тој е опкружен со мали островчиња, и се наоѓа близу до влезот на Дарданелите. Тој е единствената рурална област на Турција без села и има само едно големо населено место, центарот на градот.

Највисоката точка на островот 192 метри. Централниот дел на островот е најпогоден за земјоделски активности[10]. Во југозападниот дел на островот има мала борова шума[11]. Најзападниот дел на островот има големи песочни површини кои не се погодни за земјоделство[10].

Островот има средоземна клима со силни северни ветрови[11]. Просечната температура е 14 °C (57 °F), а просечните годишни врнежи изнесуваат 529 милиметри[12]. Во југозападниот дел на островот има бројни мали потоци кои се движат од север кон југ[10]. Свежите извори, иако не се доволни за островот, ја пренесуваат водата од копното[13].

Митологија

[уреди | уреди извор]

Хомер го споменува Аполон како главно божество на Тенедос во неговото време. Според него, островот бил заробен од Ахил за време на опсадата на Троја[14]. Нестор го добил својот роб Хекамед таму за време на еден напад на Ахил. Нестор, исто така, отпловил од Троја и се преселил на Лезбос[15]. Одисеја ги спомнува Грците кои ја напуштале Троја по освојувањето на војната, и тие прво ��атувале во близина на Тенедос, а потоа отишле во Лесбос пред да застанат за да изберат алтернативни правци[16].

Хомер, во Илијада, спомнува дека помеѓу Тенедос и Имброс постоела широка пештера, во која Посејдон ги оставал своите коњи[17][18].

Според митот, Тенес бил син на Кикно. Филономе, втората сопруга на Кикно, а оттаму и маќеа на Тенес, се обидела да го заведе Тенес но не успеала. Таа потоа го обвинил за силување што довело до негово напуштање на островот заедно со неговата сестра. Тие пристигнале на островот, каде што тој бил прогласен за цар, а островот во негова чест го преименувал името во Тенедос. Кога Кикно ја сфатил лагата зад обвинувањата, тој зел еден брод за да му се извини на својот син. Митовите се разликуваат околу тоа дали тие се помириле[19]. Според една верзија, кога таткото пристигнал на островот Тенедос, Тенес го пресекол јажето што го држел бродот на татко му. Според еден друг мит, Ахил пристигнал на Тенедос, каде неговата морнарица го нападнала островот, а Ахил се борел со Тенес и го убил, не знаејќи ја лозата на Тенес според која тој бил син на Аполон и оттаму не знаејќи за опасноста од одмаздата на Аполон. Ахил, исто така, подоцна го убил таткото на Тенес, Кикно, во Троја[20].

Историја

[уреди | уреди извор]

Праисториски период

[уреди | уреди извор]

Археолошките наоди покажуваат дека првата човечка населба на островот датира од раното бронзено доба (околу 3000-2700 п.н.е.). Археолошките докази покажуваат дека културата на островот има елементи што се заеднички со културите на северозападна Анадолија и Кикладиските Острови[21]. Повеќето населби се наоѓале на малите заливи на источната страна на островот, кои формирале природни пристаништа. Археолошкото наоѓалиште било затворено и затоа бил пронајден дефинитивен доказ за одгледување на грозје на овој остров во текот на овој период. Сепак, одгледувањето на грозје било вообичаено на соседните острови и блискиот континент во ова време[22].

Според реконструкцијата, врз основа на митот за Тенес, Волтер Лиф изјавил дека првите жители на островот би можеле да бидат Пелазгите[23]. Според истиот автор, постојат можни траги од минојско и микенско влијание на островот[24].

Антички период

[уреди | уреди извор]
Тенедос до античка Троја, под Имброс и над Лезбос

Антички Тенедос се споменува во грчката и римската митологија, а археолозите откриле докази од бронзеното време. Островот имал одредено значење во класична Грција, но за време на Стар Рим, неговото значење се намалило значително. Иако мал остров, позицијата на Тенедос во теснецот и двете пристаништа го направиле важно место за средоземните сили низ вековите. За девет месеци од годината, струите и ветерот што преовладуваат, ги попречувале пловните бродови кон Цариград. Поради тоа, луѓето морале да чекаат една недела или повеќе во Тенедос, чекајќи го поволниот јужен ветер. На овој начин, Тенедос служел како засолниште и патна станица за бродови. Неколку регионални сили го окупирале или нападнале островот, вклучувајќи ги Атињаните, Персијците, Македонците под Александар Велики итн.[25]

Архајски период

[уреди | уреди извор]

Во Тенедос, заедно со Лезбос, биле ковани првите монети на грчки[26]. Првите монети имале двојна глава на мажјак и женка на лицето[27]. Раните монети биле од сребро и имало двоглава секира на нив. Аристотел сметал дека секирата го симболизира обезглавувањето на оние кои се осудени за прељуба[28]. Секирата претставувала или верски симбол или печат на трговска единица на валутата[29]. Аполон бил обожуван во доцно бронзеното доба во Тендеос[30].

За време на подоцнежниот дел од бронзеното време и за време на железното време, местото служело како главна точка помеѓу Средоземјето и Црното Море.. Културата и занаетчиството на областа, како што се претставени од керамика и метални садови, се совпаѓа со онаа на североисточниот Егеј. Археолозите не пронашле никакви докази за да го потврдат тврдењето на Херодот дека Еолците се населиле во Тенедос во бронзеното време. Хомер го споменува Тенедос како основа за ахајската флота за време на Тројанската војна[31]. Населбата на железното време во североисточниот дел на Егејското Езеро некогаш им се припишува на Еолците, потомци на Орест, но археологијата не дава цврсти докази за тоа.

Класичен период

[уреди | уреди извор]

Од архаичниот до класичен период, археолошките докази се поголеми поради пронајдените гробови кои датираат од тој период. Високите контејнери покажуваат дека грозјето и маслинките најверојатно се обработувале во ова време. Тие исто така биле користени за да ги закопаат мртвите доенчиња. До четвртиот век п.н.е., грозјето и виното станале релевантни за економијата на островот. Жителите веројатно го извезувале вишокот од вино, но имале недостаток на земјоделско земјиште, што укажува на подемот на населбата.

Според некои извештаи, Талес од Милет починал во Тенедос. Клеострат, астроном, живеел и работел во Тенедос, иако не е познато дали таму го запознал Талес. Тој е еден од основачите на грчката астрономија, под влијание на вавилонското знаење[32]. Атина имала морска база на островот во петтиот и четвртиот век п.н.е. Во 493 г. п.н.е., Персијците го освоиле Тенедос заедно со другите грчки острови[33]. За време на неговото владеење, Филип II Македонски, татко на Александар Македонски, ја испратил македонска војска која пловела против персиската флота. Заедно со другите егејски острови како Лезбос, Тенедос исто така се побунил против персиската доминација во ова време[34]. Атина навидум ја зголемила морската база со флота на островот околу 450 п.н.е. [25]

За време на кампањата на Александар Велики против Персија, Фарнабаз III, персиски командант, започнал опсада на Тенедос со сто бродови и на крајот го освоил откако Александар не можел да испрати флота на време за да го спаси островот. Ѕидовите на островот биле срушени, а жителите морале да го прифатат стариот договор со персискиот цар[35]. Подоцна, командантот на Александар, Хегелох го окупирал островот[33] . Александар направил сојуз со луѓето во Тенедос, со цел да ја ограничи персиската поморска моќ[36].

Земјиштето не било погодно за големи пасишта или екстензивно земјоделство. Локалното грозје и вино било споменато во натписите и на монетите. Но, Плиниј и други современи писатели не ги споменуваат грозјето и вината на островот. Најголем дел од извозот се одвивал преку море. За разлика од Атина, не е јасно дали на островот некогаш имало демократија[37].

Римски период

[уреди | уреди извор]

За време на римската окупација на Грција, Тенедос исто така бил под нивна власт. Островот станал дел од Римската Република во 133 година п.н.е., кога умрел Атал III, кралот на Пергам, оставајќи ја својата територија на Римјаните[25]. Римјаните изградиле ново пристаниште во Александрија Троада, на Дарданелскиот теснец. Ова довело до пад на Тенедос[38]. Островот ја изгубил својата важност во овој период. Виргил изјавил дека пристаништето е напуштено и дека бродовите не можеле да застанат во заливот. Се чини дека и преработката на грозје била напуштена. Можно е да се продолжило со одгледувањето и обработката на маслиновото масло, иако немало вишок за извоз. Археолошките докази укажуваат дека населбата главно била во градот, со само неколку расфрлени места во селата[39].

Според Страбон, имало сродство меѓу народите на островот и оние во Коринт. Кон 6 п.н.е., географската промена го направило пристаништето на покраината повеќе корисно, а Тенедос повторно станал релевантен остров[38]. Според Дион Златоуст и Плутарх, Тенедос бил познат по керамиката во околу 100 г[40].

Византиски период

[уреди | уреди извор]

Кога Цариград станал истакнат град во Римското Царство, од 350 година, Тенедос станал клучен трговски столб. Царот Јустинијан I наредил изградба на голем амбар на Тенедос и траектите помеѓу островот и Цариград станала главна активност на островот[25]. Бродовите што носеле жито од Египет до Цариград застанувале во Тенедос кога морето било неповолно. Селата најверојатно не биле силно населени или искористени. Имало лозја, овоштарници и пченкарни полиња[41].

Православната црква ја поставила епархијата на Тенедос под митрополијата Митилини во текот на 9 век и ја промовирала во својата митрополија во почетокот на XIV век[42]. Во тоа време Тенедос бил дел од Византија, но неговата местоположба го направил клучна мета на Венеција, Џенова и Османлиите. Ослабената Византија и војните меѓу Џенова и Венеција за трговски патишта го направиле Тенедос клучна стратешка локација[43]. Во 1304 година, Андеја Морисо, џеновски авантурист, поддржан од титулата од византискиот цар Андроник III, го освоил Тенедос[44]. Подоцна, осетувајќи ги политичките тензии во Византија непосредно пред Втората византиска граѓанска војна, Венецијанците понуделе 20.000 дукати во 1350 година на Јован V Палеолог за контрола на Тенедос. Кога Јован V бил заробен во византиската граѓанска војна, тој бил депортиран во Тенедос од страна на Јован VI Кантакузин[43].

Јован V на крајот побарал победа во граѓанската војна. Во летото 1369 година, Јован V отпловил до Венеција и очигледно го понудил островот Тенедос во замена за дваесет и пет илјади дукати и накит[45]. Сепак, неговиот син, кој дејствувал како регент во Цариград, го одбил договорот, можеби поради џеновскиот притисок[43]. Во 1376 година, Јован V го продал островот на Венеција со истите услови како и порано. Ова ја вознемирило на Џенова. Џенова помогнала затворениот Андроник да избега и да го победи својот татко. Тој го отстапил Тенедос. Но, гарнизонот на островот го одбил договорот и ја дал контролата на Венецијанците[45].

Венецијанците формирале база на островот, што предизвикало значителна тензија помеѓу Византија (сега претставена од Андроник IV), Џенова и Венецијанците. Во Договорот од Торино, со кој била завршена војната помеѓу Венеција и Џенова, Венецијанците требало да ја предадат контролата врз островот на Амадеј Савојски, а Џенова да ја платат сметката за отстранување на сите утврдувања на островот[46]. Договорот од Торино наведува дека Венецијанците ќе ги уништат „замоците, ѕидовите, куќите и населбите од островот до врвот на тој начин што местото никогаш не ќе може да се обнови“[47]. Грчкото население не било дел од преговорите, но ја платило највисоката цена. Кон крајот на 1383 година, населението од речиси 4000 жители било префрлено во Евбеја и Крит. Зградите на островот биле уништени, оставајќи ги празни. Венецијанците продолжиле да го користат пристаништето[48].

Големиот мајстор на витезите на Родос сакал да изгради тврдина на островот во 1405 година, но Венецијанците одбиле да го дозволат ова[49]. Островот останал во голема мера ненаселен за следните децении. Кога Руи Гонсалес де Клавихо го посетил островот во 1403 година, тој забележал дека поради Договорот од Торино, островот останал ненаселен[50]. На 29 мај 1416 започнала првата битка на море помеѓу Венецијанците и новата отоманска флота на Галиполе. Венеција победила во конфликтот. Во договорот од 1419 година помеѓу Султан Мехмед I и Венецијанците, Тенедос претставувал линија на поделба, над која турската флота не требала да напредува.

Османлиски период

[уреди | уреди извор]
Карта на островот од Пири Рејс

Тенедос бил окупиран од султанот Мехмед II во 1455 година, две години по освојувањето на Цариград[38], станувајќи првиот остров кој Османлиите го освоиле во Егејското Море[51]. Островот сѐ уште бил ненаселен во тоа време, речиси 75 години откако бил присилно евакуиран[42]. Мехмед II ја обновил тврдината на островот[38]. За време на неговото владеење Отоманската морнарица го користела островот како база за снабдување. Венецијанците, сфаќајќи ја стратегиската важност на островот, распоредиле сили околу него. Џакопо Лорадано го освоил Тенедос за Венеција во 1464 година[52]. Истата година, отоманскиот адмирал Махмуд-паша го освоил островот[53]. За време на отоманскиот режим, островот бил повторно населен (со доделување даночно ослободување[54]). Османлиската флота на адмиралот и картограф, Пири Рејс, во својата книга, завршена во 1521 година, вклучила карта на брегот и островите од него, означувајќи го островот[55].

Томазо Моросини од Венеција со 23 брода од Крит на 20 март 1646 година се упатил кон Истанбул. Застанал во Тенедос, но не успеал да го задржи бидејќи неговиот брод се запалил, при што загинале многу членови на екипажот[56]. Во 1654 година, Хоџам Али од турската флота слетал на островот, собирајќи турски сили за поморска битка против Венецијанците. Во оваа Битката кај Дарданелите (1654), прва од четирите во серијата, Османлиите излегле како победници[57]. По Битката кај Дарданелите во 1656 година, Венеција го освоила островот на 8 јули[58]. Османлискиот пораз ги ослабил позициите на султанот Мехмед IV, кој тогаш имал 16 години, и ги зацврстил оние на Големиот везир, Ќопрулу Мехмед-паша[59].

Во март 1657 година, Отоманската Армада се појавила преку Дарданелите, со цел да го преземе островот, но не се обиделе да го стори тоа, загрижена од венецијанската флота[60]. Во јули 1657 година, пашата донел одлука да ја прекине Венецијанската блокада и да ја преземе територијата[61]. На 31 август 1657, во Битката кај Дарданелите (1657) островот бил освоен[62].

По победата, Големиот везир Ќопрулу Мехмед-паша го посетил островот и ги надгледувал неговите поправки, при што финансирал и изградба на џамија[63], која требало да се нарече со неговото име.

Како резултат на серијата неуспеси со кои Отоманците се соочиле во Румелија во текот на последните години од владеењето на Мехмед IV и Големиот везир Сари Сулејман-паша, силите на островот се побуниле во 1687 година.

Во 1691 година Венецијанците и сојузниците формирале воен совет за да разговараат за враќање на островот, но тоа не било успешно и покрај обидот во 1697 година. За време на класичниот отомански период, островот бил кадилук. Османлиите изградиле џамии, фонтани, амами и медреса[64]. Османлиите ја прифатиле византиската пракса за користење на островите како место за внатрешен егзил на државни затвореници.

Во 1807 година, заедничката флота на Русите и Британците го окупирале островот за време на Руско-турските војни. Градот бил запален, пристаништето било речиси пополнето и речиси сите згради биле уништени. Островјаните побегнаа, а Тенедос повторно станал напуштен[65].

Во 1822 година, за време на Грчката војна за независност, револуционерите успеале да ја нападнат отоманска флота и да запалат еден од своите бродови од Тенедос[66]. Овој настан бил главен засилувач на моралот за грчката револуција и го привлече вниманието на европските сили[67]. Дрвјата што го покривале островот биле уништени за време на војната[68].

Во текот на 19 век, производството на вино останало профитабилен бизнис, додека годишното производство на пченицата на островот било доволно само за три месеци од потрошувачката на островите[69]. Освен виното, единствениот извоз на островот бил мало количество на волна[63].

Во 1854 година, на островот Тенедос имало околу 4.000 жители, од кои една третина биле Турци. Исто така, имало само едно грчко училиште на островот со околу 200 ученици[70][71]. Според османлискиот генерален попис од 1893 година, населението на островот е поделено на следниов начин: 2.479 Грци, 1.247 Турци, 103 странски државјани и 6 Ерменци[70].

Турски период

[уреди | уреди извор]
Улица на островот.

За време на Првата балканска војна, на 20 октомври 1912 година, Тенедос бил првиот остров во северниот дел на Егејското Море, кој станал под контрола на Грчката морнарица[72]. Турците што биле дел од популацијата на Тенедос не ја поздравувале грчката контрола[73]. Со преземањето на островите во Северното Егејско Море, грчката морнарица ја ограничила способноста на отоманската флота да се движи низ Дарданелите[74]. Грчката администрација на островот траела до 12 ноември 1922 година[75].

Грција го вратила островот во Турција во 1922 година[75]. Жителите биле ослободени од задолжително протерување по член 14 од ставот 2 на Лозаннскиот договор.

Во почетокот на 1926 година, регрутите и резервистите на армијата од Тенедос биле транспортирани во Анадолија. Големата паника била создадена, а грчките млади кои стравувале од угнетување побегнале од островот. Други, кои се обиделе да се сокријат во планините, наскоро биле откриени и се преселиле во Анадолија. Турскиот закон 1151 во 1927 година специјално ја ставил администрацијата на островите во рацете на турската влада, а не на месното население[76], го забранило школувањето на грчки јазик и ги затворило грчките училишта[77][78]. Според официјалниот турски попис, во 1927 година на островот имало 2.500 Грци и 1.247 Турци[79].

Грчко-турското приближување во 1930 година, кое претставува значајна пресвртница во односите на двете земји, му помогнал на островот да придобие и некои бенефиции. Во септември 1933 година, на некои жители од островот кои емигрирале во Америка им било дозволено да се вратат и да се населат во својата родна земја. Одговарајќи на добрата волја на Грција околу теснецот, Турција дозволила редовни избори. Тензиите меѓу Грција и Турција се намалиле и законот 1151/1927 бил укинат и заменет со закон бр. 5713 во 1951 година, според кој во наставната програма на училиштата во Тенедос се додало и редовни часови по грчки јазик[80].

Меѓутоа, кога тензиите се зголемиле во текот на 1963 година околу Кипар, турската влада повторно се повикала на забрана на образованието на грчки јазик и присвоила дел од имотот што го поседувале Грците на островот[76]. Во 1964 година Турција повторно ги затворила училиштата на грчки на островот.

Во 1992 година, извештајот на Хјуман рајтс воч заклучил дека турската влада ги негирала правата на грчката заедница за Имброс и Тенедос, спротивно на Договорот од Лозана и меѓународните закони и договори за човекови права[81].

Во последниве години има одреден напредок во односите меѓу различните верски групи на островите. Во 2005 година, заедничка грчка и турска делегација го посетила островот, а подоцна истата година турскиот премиер Реџеп Тајип Ердоган го посетила островот. По таа посета, турската влада финансирала реновирање на камбанаријата на православната црква во Тенедос (изградена првично во 1869 година)[82].

Население

[уреди | уреди извор]
Пристаниште

Во 1854 година, на островот Бозааџа имал околу 4.000 жители, од кои една третина биле Турци. Според османлискиот генерален попис од 1893 година, населението на островот било поделено на следниов начин: 2.479 Грци, 1.247 Турци, 103 странски државјани и 6 Ерменци[70]. Во 1912 година, кога Цариградската патријаршија во Цариград извршила свој попис, населението на островот било проценето на: 5.420 Грци и 1.200 Турци [70] Во 1927 година, според официјалниот турски попис, на островот имало 2.500 Грци и 1.247 Турци[79].

До 2000 година, официјалниот број на етнички Грци кои постојано живеат на островот паднал на 22[83]. Во пописот во 2011 година, населението на островот изнесувало 2.472 лица[84]. Во текот на летото, многу повеќе жители го посетуваат островот, зголемувајќи го населението на повеќе од 10.000 луѓе. Историски, турската населба се наоѓа на југ а грчката на север. Секоја четвртина има свои религиозни институции, џамии на турската страна и цркви на грчка страна. Грчката населба била изгорена во пожарот од 1874 година и повторно изградена, додека турскиот кварт има постар дизајн. Куќите се архитектонски различни во двете области. Грчката област е составена од галерии и хотели[85]. Во оваа област доминира камбанаријата на Црквата Успение на Богородица. На 26 јули секоја година, Грците се собираат овде за да јадат, да танцуваат и да го слават денот на Богородица[86].

Турскиот кварт датира од 1702 година, и го содржи гробот на големиот везир, Халил Хамид-паша. Пашата бил погубен на Тенедос откако бил прогонет заради планирање да го симне султанот Абдул Хамид I од престолот[3]. Гробницата е во дворот на џамијата Алејбеј, историски споменик. Освен оваа, постои и друга џамија, џамија Мехмет-паша, амами и фонтана[87].

Економија

[уреди | уреди извор]
Ветерници

Традиционалните економски активности се риболов и производство на вино. Остатокот од обработливата површина е покриен со маслинови дрвја и пченични полиња. Поголемиот дел од земјоделството се врши на централните рамнини и нежни ридови на островот. Овци и кози се пасат на ридскиот североисточен и југоисточен дел на островот, што не е погоден за земјоделство[51]. Бројот на фармери вклучени во одгледувањето на грозје се зголемил од 210 на 397 во последниве години, иако површината на фармата опаднала од 1.800 хектари (18 км2) на 1.200 хек��ари (12 км2)[88].

Туризмот е важна, но ограничена економска активност од 1970-тите, но со текот на времето туризмот брзо се развивал, посебно од 1990-тите години наваму. Главната атракција на островот е замокот што за последен пат бил повторно изграден во 1815 година, осветлен ноќе и со поглед на отворено море[89]. Градскиот плоштад може да се пофали со утрински пазар, каде што се продаваат свежи морски плодови, заедно со специјалитетот на островот, домашен џем од домати. Главните краишта од Истанбул се управувани со некои барови, бутици и куќи за гости[89]. Во 2010 година, островот бил прогласен како втор најубав остров во светот[90].

Рибарството игра улога во економијата на островот[91], но слично на другите егејски острови, земјоделството е позначајна економска активност[92]. Локалната рибарска индустрија е мала, при што пристанищното броело 48 бродови и 120 рибари во 2011 година. Локалниот риболов е преку целата година и морските плодови можат да се добијат во сите сезони. Рибната популација се намалила низ годините, што резултирало и со намалена рибарска индустрија, иако зголемувањето на туризмот и последователната побарувачка за повеќе морски плодови ја искористиле индустријата.

Во 2000 година, на западниот дел биле изградени 17 ветерници[93], со номинален моќен капацитет од 10,2 MW енергија, и секоја година произведува 30 GWh електрична енергија[94].

Сообраќај

[уреди | уреди извор]

Главен превоз од копното на Турција е со фериботи од Гејикли и од градот Чанаккале[95]. Островот е на околу 5 километри оддалечен од континентална Турција[96]. Од пристаништето Гејикли, сппбраќајот преку ферибот трае околу 35 минути.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Површина на областите (со езера) во км²“. База на обласна статистика. Статистички завод на Турција. 2002. Посетено на 2013-03-05. (турски)
  2. ↑ „Население на покраинските/окружните центри и паланки/села во 2012 г.“. База на податоци за населението по системот ABPRS. Статистички завод на Турција. Посетено на 2013-02-27.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Yale 2012
  4. ↑ Tenedos 2012
  5. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 44
  6. ↑ Apollodorus 1976
  7. ↑ Sugar 1996
  8. ↑ Bozcaada 2012
  9. ↑ Turkish Statistical Institute-Stat Yearbook 2009
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Takaoğlu & Bamyacı 2007
  11. ↑ 11,0 11,1 Okyar & Aktaç 2006
  12. ↑ Weatherbase: Bozcaada, Turkey
  13. ↑ ALTYAPI DURUMU
  14. ↑ Cramer 1832, стр. 112
  15. ↑ Neilson 2009, стр. 54
  16. ↑ Tozer 1897, стр. 23
  17. ↑ Хомер, Илијада Книга XIII.
  18. ↑ Cramer 1832, стр. 113
  19. ↑ Lemprière 1804
  20. ↑ Thorburn Jr. 2005, стр. 7
  21. ↑ Sevinç & Takaoğlu 2004
  22. ↑ Takaoğlu & Bamyacı 2007, стр. 119–120
  23. ↑ Leaf & Strabo 1923, стр. 218
  24. ↑ Leaf et al., стр. 220
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Barnes 2006
  26. ↑ Rose 2008
  27. ↑ Hands 1907, стр. 58; Ridgeway 1892, стр. 318
  28. ↑ Ridgeway 1892, стр. 318
  29. ↑ Hands 1907, стр. 58
  30. ↑ Wood 1996, стр. 234; Farnell 1907; [[#CITEREF|]]
  31. ↑ Takaoğlu & Bamyacı 2007, стр. 120
  32. ↑ Sarton 1952, стр. 178
  33. ↑ 33,0 33,1 Ashley 1998, стр. 95
  34. ↑ Ashley 1998, стр. 161–162
  35. ↑ Ashley 1998, стр. 106–107
  36. ↑ Engels 1980
  37. ↑ Quinn 1971
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 38,3 Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 332
  39. ↑ Takaoğlu & Bamyacı 2007, стр. 122
  40. ↑ Williams 1989, стр. 19
  41. ↑ Takaoğlu & Bamyacı 2007, стр. 123
  42. ↑ 42,0 42,1 Kiminas 2009, стр. 67
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 Nicol 1992
  44. ↑ Nicol 1992, стр. 222
  45. ↑ 45,0 45,1 Treadgold 1997, стр. 780
  46. ↑ Nicol 1992; Treadgold 1997, стр. 776–781
  47. ↑ Jacoby 2001
  48. ↑ Nicol 1992, стр. 318–319
  49. ↑ Nicol 1992, стр. 349
  50. ↑ Clavijo 1859
  51. ↑ 51,0 51,1 Takaoğlu & Bamyacı 2007, стр. 115–116
  52. ↑ Pitcher 1968, стр. 85
  53. ↑ Stavrides 2001, стр. 156
  54. ↑ Pekin & Yılmaz 2008
  55. ↑ Korfmann 1986, стр. 5–6
  56. ↑ Setton 1991, стр. 139
  57. ↑ Setton 1991, стр. 172
  58. ↑ Setton 1991, стр. 184
  59. ↑ Turnbull 2003, стр. 81
  60. ↑ Setton 1991, стр. 185
  61. ↑ Setton 1991, стр. 186–187
  62. ↑ Setton 1991, стр. 188–189; Turnbull 2003, стр. 81
  63. ↑ 63,0 63,1 Durmus 2006
  64. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011
  65. ↑ McArthur & Stanier 2010
  66. ↑ Vaughn & Allon 1877; Günther 2000
  67. ↑ Biographisches Lexikon 1976
  68. ↑ Newton 1865
  69. ↑ Newton 1865, стр. 272–273
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Imbros and Tenedos:: A Study of Turkish Attitudes Toward Two Ethnic Greek Island Communities Since 1923 by Alexis Alexandris
  71. ↑ Newton 1865, стр. 273–274
  72. ↑ Hall 2000
  73. ↑ The Governor of Tenedos 1912
  74. ↑ Hall 2000; Veremis & Thanos 2010
  75. ↑ 75,0 75,1 Kiminas 2009
  76. ↑ 76,0 76,1 Human Rights Watch 1992
  77. ↑ Oran 2003, стр. 102
  78. ↑ Miszczak, Izabela. Gallipoli Peninsula and the Troad: TAN Travel Guide.
  79. ↑ 79,0 79,1 Discriminatory policy against the Greek inhabitants of Imbros and Tenedos in Turkey
  80. ↑ Rethinking Violence: States and Non-State Actors in Conflict 2010, стр. 137
  81. ↑ DENYING HUMAN RIGHTS AND ETHNIC IDENTITY: THE GREEKS OF TURKEY - A Helsinki Watch Report 1992
  82. ↑ Çaliskan 2010
  83. ↑ NÜFUS DURUMU
  84. ↑ Turkish Statistical Institute 2011
  85. ↑ Parla 2012
  86. ↑ Yale 2012; Levine 2010, стр. 49
  87. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 333
  88. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 339
  89. ↑ 89,0 89,1 Rutherford 2011, стр. 189-192
  90. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 340
  91. ↑ Akpınar, Saygın & Karakaya 2011, стр. 341
  92. ↑ Acer 2003, стр. 10
  93. ↑ Bozcaada Wind Farm
  94. ↑ Ozerdem & Turkeli 2005
  95. ↑ Rutherford 2009
  96. ↑ Acer 2003, стр. 260

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Чанаккале (покраина)

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Тенедос&oldid=5123985“