Тајландски сончев календар
Тајландски сончев календар (тајландски: ปฏิทินสุริยคติ, мак. тр. патитин суријакати, „сончев календар“) — календар усвоен од кралот Чулалонгкорн (Рама V) in 1888 г. н.е. како сијамска (тајландска) варијанта на грегоријанскиот календар. Воведен е како замена за дотогашниот тајландски месечев календар како службен во државата, иако стариот и понатаму се употребува за верските и народните празници. Годините денес се сметаат по будистичката ера (б.е.) พุทธศักราช, พ.ศ., (путасакарат), кој е 543 години понапред од нашата ера (по Христа).
Години
[уреди | уреди извор]Сијамците (Тајланѓаните) користеле два календара — свештен и народен. Се смета дека народната или нижа ера (จุลศักราช, чула сакарат ) е воведена со воведувањето на будизмот,[1] [2] and corresponds to традиционалниот бурмански календар (скратено м.е. или б.е. што не е исто со будистичката ера, која е свештена.)
Ратанакосинска ера
[уреди | уреди извор]Кралот Чулалонгкорн издал указ за промена во народното сметање на датумите според новата ратанакосинската ера (รัตนโกสินทรศก, ратанакосин сок скрат ร.ศ. или р.с.) во 1889 н.е. Епохата за првата година почнува од април 1782, односно устоличувањето на Рама I, втемелувањето на династијата Чакри и основањето на Бангкок (Ратанакосин) како престолнина. За да се добие европскиот грегоријански датум, на р.с. му се додава 1781 за адатуми од април до декември и 1782 за датуми од јануари до март.
Будистичка ера
[уреди | уреди извор]Свештениот календар по будистичката ера за почеток (нулта година) го зема 11 март 543 г. п.н.е. — денот кога починал Гаутама Буда. Кралот Вачиравуд (Рама VI) го сменил сметањето на годините на оваа будистичка ера (б.е.) и ја повратил почетната година на 1 април in 2455 г. б.е. (1912 г. н.е.).
Нова Година
[уреди | уреди извор]Новата Година со која почнува календарската година која првично е совпадната со пресметаниот датум за Сонгкран, кога Сонцето ќе го премине соѕвездието овен — првиот знак од зодијакот спо��ед сидералната астрологија: така, годината почнувала на 11 април 1822 г.[1] Според претходно споменатото, Рама VI го вратил почетокот на годината на 1 април во 2455 г. б.е. (1912 г. н.е.).
На 6 септември 1940 г. премиерот Плек Пибунсонгкрам дал указ[3] со кој 1 јануари 1941 г. станува почетокот на 2484 б.е., така што претходната година имала само девет месеци. З да се претворат датумите од 1 јануари до 31 март пред таа година, се одзема или додава бројот 542; во друг случај, тоа е бројот 543. На пример:
| Месец | 1–3 | 4–6 | 7–9 | 10–12 | 1–3 | 4–6 | 7–9 | 10–12 | 1–3 | 4–6 | 7–9 | 10–12 | 1–3 | 4–6 | 7–9 | 10–12 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| н.е. | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | ||||||||||||
| б.е. | 2481 | 2482 | 2483 | 2484 | 2485 | |||||||||||
| тајски месец | 10-12 | 1-3 | 4–6 | 7–9 | 10-12 | 1-3 | 4–6 | 7–9 | 1-3 | 4-6 | 7-9 | 10-12 | 1-3 | 4-6 | 7-9 | 10-12 |
Денес во Тајланд се одбележуваат две нови години како државни празници: грегоријанската (1 јануари) и традиционалната тајландска Нова Година (สงกรานต์, сонгкран) (13–15 април). Во традиционалниот тајландски календар, смената на следното животно од кинескиот зодијак се случува на традиционалната нова година (денес утврдено на 13 април.)[4] Кинеското малцинство во Тајланд го следи кинескиот календар и ја одбележува кинеската Нова Година со следното животно според дванаесетгодишниот циклус.
Месеци
[уреди | уреди извор]Месеците во овој календар се изведени од хороскопските знаци во хиндуистичката астрологија. Месеците со по триесет дена завршуваат на -ајон (-ายน, од санскритскиот корен ајана), а оние со триесет и еден ден завшуваат на -аком (-าคม, од санскритското агама). Обете наставки значат „доаѓање“ или „пристигање“.
февруари завршува на -пан (-พันธ์, од санскритското банда, „окован“ или „заробен“). Дополнителниот ден на февруари во престапна година се нарекува атикасуратин (อธิกสุรทิน или (อะทิกะสุระทิน, од санскритските адика „дополнителен“; и сура“ „преместување“).[5]
| Македонски | Тајландски | Крат. | Изговор | Санскритски поим | Хороскопски знак |
|---|---|---|---|---|---|
| јануари | มกราคม | ม.ค. | макара-ком | макара | јарец |
| февруари | กุมภาพันธ์ | ก.พ. | кумпа-пан | кумба | водолија |
| март | มีนาคม | มี.ค. | мина-ком | мина | риби |
| април | เมษายน | เม.ย. | меса-јон | меша | овен |
| мај | พฤษภาคม | พ.ค. | присапа-ком | вришаба | бик |
| јуни | มิถุนายน | มิ.ย. | митуна-јон | митуна | близнаци |
| јули | กรกฎาคม | ก.ค. | каракада-ком | карката | рак |
| август | สิงหาคม | ส.ค. | синга-ком | сина | лав |
| септември | กันยายน | ก.ย. | канја-јон | канја | девица |
| октомври | ตุลาคม | ต.ค. | тула-ком | тула | вага |
| ноември | พฤศจิกายน | พ.ย. | присатика-јон | вришчика | скорпија |
| декември | ธันวาคม | ธ.ค. | танва-ком | дану | стрелец |
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 Crawfurd, John (21 August 2006) [1830]. Journal of an Embassy from the Governor-general of India to the Courts of Siam and Cochin China. Chapter I. Volume 2 (2. изд.). London: H. Colburn and R. Bentley. стр. 32. OCLC 3452414. Посетено на 6 August 2012.
- ↑ Roberts, Edmund (Digitized 12 October 2007) [First published in 1837]. Embassy to the Eastern courts of Cochin-China, Siam, and Muscat : in the U. S. sloop-of-war Peacock ... during the years 1832-3-4. Chapter XX―Division of Time (Digital. изд.). Harper & brothers. стр. 310. Посетено на 25 април 2012. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ พระราชบัญญัติปีปฏิทิน พุทธศักราช ๒๔๘๓ (PDF). Royal Gazette. 57 (0 ก): 419. 1940-09-17. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-09-27. Посетено на 2018-07-27.
- ↑ J.C. Eade. The calendrical systems of mainland southeast asia. E.J. Brill, Leiden. стр. 22. ISBN 90-04-10437-2.
- ↑ Thai2english.com Архивирано на 28 септември 2007 г.
Литература
[уреди | уреди извор]- Eade, John Christopher. 1995. The Calendrical Systems of Mainland South-East Asia. Handbuch der Orientalistik: Dritte Abteilung, Südostasien 9. Leiden and New York: E. J. Brill. ISBN 90-04-10437-2
- na Nakorn, Bleung (comp.). [1971]. นายเปลื้อง ณ นคร ผู้รวบรวม ปทานุกรมนักเรียน ไทยวัฒนาพานิช กทม. Student's Handbook. Bangkok: Thai Wattana Panit, 2514.
- Sethaputra, So. 1999. New Model English - Thai Dictionary. [Krung Thep Maha Nakhon?: Thai Watthana Phanit?]. ISBN 974-08-3253-9
- Тајландски календар за август 2004 г.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Тајско сметање на времето Архивирано на 20 август 2008 г. — Ентони Дилер (англиски)
- Тајландскиот месечев/сончев календар (2300-2584 г. б.е.) (тајландски)
- Претворање од тајландски во грегоријански датуми (англиски)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||