Спор меѓу Магнус Карлсен и Ханс Ниман (2022)

Магнус Карлсен

Ханс Ниман

Двајцата шахисти вклучени во спорот

Во септември 2022 година, на турнирот Синкфилд настанал спор помеѓу Магнус Карлсен, светски шампион во шах, и Ханс Ниман, помлад шаховски играч. Откако изгубил двапати, и онлајн и пред шаховска табла, Карлсен на својата страница на Твитер навестил дека Ниман мами. Тоа станало најсериозниот скандал за наводно мамење во меѓународниот шах со години, и привлекло значително внимание во медиумите ширум светот.

За време на првиот турнир, Ниман дал долго интервју во кое се осврнал на спорноста, и признал дека мамел во онлајн шах во минатото, но негирал дека мамел во играта со Карлсен или во која било игра преку табла. Три недели подоцна, Карлсен објавил изјава во која се вели дека однесувањето на Ниман за време на нивниот натпревар во турнирот Синкфилд го убедило да се повлече од турнирот. Тој го обвинил ��иман дека мамел почесто и неодамна, отколку што признал, и изјавил дека во иднина нема да игра шах со него. Многу шахисти и новинари го толкувале ова прашање, некои од нив ги поддржувале сомнежите на Карлсен на еден или друг начин, други го нападнале за неговото повлекување од турнирот и неговите обвинувања без докази, делумно изразувајќи ја својата верба во невиноста на Ниман. Коментаторите од двете страни ја изразиле својата желба за строги и доследни прегледи на мамење на шаховските турнири.

Магнус Карлсен, тогашниот број 1 играч и светски шампион во шах, просто учествувал за да го пополни местото на турнирот Синкфилд во 2022 година на Големата шаховска турнеја од 2022 година. Ова се случило два месеци откако тој службено објавил дека нема да ја брани титулата од Светското првенство во шах против Јан Непомњашчи, а истовремено ја потврдил својата желба да учествува на турнири и да продолжи да игра професионален шах.^[1][2][3] Влегувајќи на турнирот, Карлсен имал безгрешна низа од 53 натпревари на класичните турнири со шаховска табла.^[4] При влегувањето на турнирот, Ханс Ниман застанал меѓу првите 10 светски млади во шах и во 50-те шахисти севкупно. Во текот на претходните три години, тој играл голем број игри, а неговиот Елоов рејтинг брзо се покачил, со зголемување од 350 поени за четири години и скок од 2500 на 2600 за само три месеци. Овој брз пораст го привлекло вниманието на коментаторите.^[5][6][7] Како што споменал во едно интервју за време на турнирот, тој претходно имал две сметки на Chess.com забранети поради мамење во онлајн игрите, во 2016 и во 2020 година.^{[8][9][10][11]} Ниман претходно го победил Карлсен во онлајн игра на турнирот ФТХ-крипто неколку недели претходно. Ниман се пофалил: „Шахот зборува сам за себе!“, во интервју по натпреварот, но ги загубил последователните 3 натпревари од мининатпреварот.^[12]

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Положбата на крајот од натпреварот на 19 септември

На турнирот Синкфилд во Сент Луис, Мисури, Карлсен загубил преку шаховска табла од Ниман на 4 септември.^[13] Списанието Слејт го опишало исходот како „шокантна вознемиреност“ за Карлсен, кој ја завршил својата безгрешна низа од 53 натпревари, со пораз од многу послабо рангиран играч, каде што имал бели фигури (а со тоа и предност на првиот носител).^[14][15] Карлсен се повлекол од турнирот следниот ден, објавувајќи куса објава на Твитер со најава за повлекување, заедно со видео на Жозе Мурињо како вели по натпреварот каде неговиот клуб можел да настрада поради сомнително судење: „Претпочитувам да не кажам ништо. Ако зборувам, ќе бидам во голема неволја.“^[16] Твитот на Карлсен не го обвинил незаобиколиво Ниман, но пошироката заедница го сфатила како подметнување на сериозно обвинување.^[17] Емил Сутовски, генерален директор на ФИДЕ, истакнал дека Карлсен претходно не го напуштил турнирот поради лоши исходи, и затоа сметал дека Карлсен имал „добра причина“ за тоа.^[18] Велемајсторот и стример Хикару Накамура рекол дека мисли дека Карлсен се сомневал во Ниман за мамење. Накамура исто така изјавил дека Ниман претходно бил забранет од шаховското мрежно место Chess.com поради мамење во онлајн игрите.^[19] Друг велемајстор што учествувал на турнирот, Левон Ароњан, застанал во одбрана на Ниман и тврдел дека повеќето играчи на високо ниво се „прилично параноични“ и дека младите играчи честопати се обвинети за мамење откако одиграле добро.^[20] Крис Берд, главниот судија на турнирот, на 10 септември изјавил дека нема ништо што укажува на лоша игра од страна на кој било играч.^[21] Поранешниот светски шампион Гари Каспаров, истакнал дека заминувањето на Карлсен од турнирот „немал преседан во последните 50 години“ и го повикал Карлсен, кој досега се воздржувал од толкување на околноста, да ја објасни својата одлука.^[22] Расправата за спорноста отишла подалеку од шаховскиот свет, на пример, натпреварот бил покриен во американските доцни ноќни ток-шоуа Дејли шоу со Тревор Ноа и Доцното шоу со Стивен Колберт, поради предлогот на Илон Маск дека механизмот со кој Ниман можел да добие каква било помош е треперлив уред вграден во неговиот задник.^{[23][24][25][26][27][28][29]}

Во интервју на 6 септември, Ниман негирал дека мамел за време на турнирот Синкфилд, меѓу другото обвинувајќи ги Карлсен и Накамура дека се обидуваат да му ја уништат кариерата. Тој признал дека претходно мамел во онлајн шах кога имал 12 години, за време на онлајн турнир, а потоа кога имал 16 години, во нерангирани онлајн игри, но тврдел дека никогаш не мамел во игра преку шаховска табла. Тој понудил да игра во затворен простор без средства за општење и рекол: „Ако сакаат целосно да се соблечам, ќе го сторам тоа“, за да ги отфрли сите обвинувања за мамење.^[30]

На 19 септември, Карлсен се повлекол од онлајн играта против Ниман откако одиграл само еден потег. Играно на страницата Chess24, играчите учествувале користејќи веб-камери преку Мајкрософт тимс за време на 6-тото коло од Турнирот на поколенија Јулиус Баер, дел од Шаховската турнеја на шампиони од 2022 година.^[31][32][33] Играта започнала со Нимцо-индиската одбрана (1. d4 Nf6), а откако Ниман одиграл 2. c4, Карлсен поднесол оставка и ја исклучил својата веб-камера.^[34] Одбивањето да игра предизвикало збунетост и изненадување кај коментаторите Тања Сачдев и Петер Леко.^[35] Велемајсторот Морис Ешли на Твитер напишал: „Ова е вознемирувачко и шокантно. Никој не може да биде среќен што ова се случува во шаховскиот свет. Не ми се верува!“^[36]

• Chess.com's full investigation into Niemann cheating on their platform (ПДФ), октомври 2022.