Прејди на содржината

Мојсеј

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Мојсеј
Мојсеј со Десетте заповеди .
Роден(а)Гeсем, Ново Кралство Египет
Починал(а)Моав
Националностизраелска
Познат(а) попророк
Сопружник
Деца
  • Гирсам
  • Елиезер
Родители
Роднини
Mojcej
во хиероглифи
<
F31S29S29
>

Мојсеј (хебрејски: מֹשֶׁה, арапски: موسى) — пророк во аврамските религии. Според Хебрејската библија, тој бил посвоен од египетска принцеза, а подоцна во животот станал водач на Израилците и законодавец, на кого се предава авторското право на Тората или пак се традиционално се препишува стекнувањето на Тората од Небото. Наречен Моше Рабен на хебрејски, тој е најважниот пророк во јудаизмот[2][3]. Тој е исто така важен пророк во христијанството, исламот, бахајството и голем број други аврамски религии.

Според Втората книга Мојсеева, Мојсеј е роден во време кога неговиот народ, Израилците, едно робско малцинство, се зголемувале по број, а египетскиот фараон бил загрижен дека тие би можеле да се сојузат со непријателите на Египет[4]. Еврејската мајка на Мојсеј, Јохаведа, тајно го сокрила кога фараонот им наредил на сите новородени Евреи да бидат убиени за да го намалат населението на Израилците. Преку ќерката на фараонот (идентификувана како кралица Битија во Мидраш), детето било скриено во кошница и пуштено во реката Нил и пораснало со египетското кралско семејство. По убиството на еден египетски власник над робовите, Мојсеј побегнал преку Црвено Море до Мадијам, каде што се сретнал со Ангелот испратен од Господ[5], кој му зборувал од една грмушка што горела на планината Хорив.

Бог го испратил Мојсеј назад во Египет за да побара ослободување на Израилците од ропство. Мојсеј кажал на Господ дека не е доброречив човек[6], па Бог му дозволил на Арон, неговиот брат, да стане негов соговорник. По Десетте казни врз Египет, Мојсеј го водел Исходот на Израилците од Египет и преку Црвеното Море, по што се засолнил на планината Синај, каде што Мојсеј ги примил Десетте Божји заповеди. По 40 години скитање во пустината, Мојсеј починал пред очите на Ветената Земја на планината Хорив.

Научниот консензус го гледа Мојсеј како легендарна фигура, а не како историска личност[7]. Рабинскиот јудаизам пресметал дека Мојсеј живеел околу 1391-1271 п.н.е. [9]. Јероним Стридонски околу 1592 пр.н.е., и Џејмс Усер, 1571 година пр.н.е., како негова година на раѓање.

Име

[уреди | уреди извор]

Библискиот извештај за раѓањето на Мојсеј дава на народната етимологија да го објасни привидното значење на неговото име[8][9]. Се вели дека името го примил од фараоновата ќерка: „Тој стана нејзин син. Го нарече Мојсеј (Мошех), велејќи: Јас го извлеков (мешитиу) од водата“[10][11]. Ова објаснување се поврзува со глаголот mashah, што значи „да се извлече“[12].

На староегипетски јазик, името значи „роден од“ или „е роден“. Според други научни хипотези, името доаѓа од староегипетското „мес“ кое значи „дете“. Од овде доаѓа и веројатноста да името на детето му било дадено од неговата мајка, а не од египетската принцеза.

Библиски извори

[уреди | уреди извор]

Израилците се населиле во земјата на Гесем во времето на Јосиф и Јаков, но се појавил нов фараон кој ги угнетувал израелските синови. Во тоа време се родил татко му на Мојсеј, Амрам, син на Кехат, кој влегол во Египет со семејството на Јаков. Негова мајка била Јохаведа, роднина во Кехат. Мојсеј имал една постара (од седум години) сестра, Миријам, и еден постар (со три години) брат, Арон.

Фараонот наредил сите машки еврејски деца родени да се удават во реката Нил, но мајката на Мојсеј го ставила во кошница и ја скрила во реката, каде што бебето било откриено и посвоено од фараоновата ќерка. Еден ден откако Мојсеј достигнал зрелост, тој убил еден Египќанец кој тепал еден еврејски роб. Мојсеј, за да побегне од смртната казна на фараонот, побегнал во Мадијам (пустинска земја јужно од Јудеја), каде што се оженил со Сепфора.

Таму, на планината Хорив, Бог му го открил на Мојсеј неговото име и му заповедал да се врати во Египет и да го изведе својот избран народ (Израилците) од ропството и во Ветената Земја (Ханан). За време на патувањето, Бог се обидел да го убие Мојсеј, но Сепфора му го спасила својот живот. Мојсеј се вратил да ја извршува Божјата заповед, но Бог го навел фараонот да одбие, и само откако Бог го подложил Египет на десет зла, фараонот попуштил. Мојсеј ги одвел Израилците на границата на Египет, по кое следувал преминот низ Црвеното Море и уништување на египетската армија, која го прогонувала[13].

Од Египет, Мојсеј ги одведел Израилците на библиската гора Синај, каде што му биле дадени Десетте заповеди од Бога, напишани на камена плочи. Меѓутоа, бидејќи Мојсеј останал долго време на планината, некои од луѓето се плашеле дека тој би можел да биде мртов, па направиле статуа на златно теле од накит и му се поклониле, со што го разлутиле Господ и Мојсеј. Мојсеј бил толку лут што ги фрлил двете камени плочи со законот, а потоа го зел златното теле, го стопил и го столчил во прав. Потоа наредил оние кои му се поклонувале на златното теле да заминат[14]. Тој исто така повторно ги напишал Десетте заповеди. Мојсеј ги предал Божјите закони на Израил, го подигнал свештенството под синовите на Мојсеевиот брат Арон и ги уништил оние Израилци кои се оддалечиле од своето обожавање.

По долги перипетии, кога Мојсеј речиси стигнал со својот народ до Ханан, тој си дал сметка дека Евреите не се подготвени ниту да ги извршуваат наредбите на Јахве, ниту воопшто да го задржат култот кон него, а исто така и дека имаат премногу слаба воена подготовка. Многумина од нив сè уште имале почит на разни египетски божества и копнеле да се вратат во Египет и да продолжат да робуваат на тамошните владетели. Затоа Мојсеј (според Библијата — по сугестија на Јахве) не ги вовел Евреите во Ханан, а ги принудил да лутаат уште околу 40 години низ пустината, па да добијат самодовербата на народ-освојувач и да се навикнат на почитување на само еден бог.

Во меѓувреме ги добил основните насоки на Јахве — Десетте заповеди, вовел установата на Судии на Израел - подоцна главни водачи на народот него. Постепено Мојсеј се убедил дека неговиот народ никогаш нема да биде она што тој сака да бидат, и дури и на крајот на овој период (40-тите години поминати во повторното патување кон Ханан) ги предупредувал дека тие и потомците нивни честопати ќе имаат и други богови освен Господ, и тој нема да ги следи неговите заповеди. Конечно ги поделил помеѓу 12-те еврејски племиња нивните идни имоти.

Непосредно пред Евреите навистина да бидат населени во Ханан, Мојсеј починал, оставајќи го за свој наследник Исус Навин.

Во културата

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Четврта книга Мојсеева (Броеви) 12:1
  2. ↑ Македонска Библија
  3. ↑ Maimonides, 13 principles of faith, 7th principle.
  4. ↑ Втора книга Мојсеева (Исход) 1:10
  5. ↑ Douglas K. Stuart (15 June 2006). Exodus: An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture. B&H Publishing Group. стр. 110–113.
  6. ↑ Втора книга Мојсеева (Исход) 4:10
  7. ↑ William G. Dever 'What Remains of the House That Albright Built?,' in George Ernest Wright, Frank Moore Cross, Edward Fay Campbell, Floyd Vivian Filson (eds.) The Biblical Archaeologist, American Schools of Oriental Research, Scholars Press, Vol. 56, No 1, 2 March 1993 pp.25-35, p.33: 'the overwhelming scholarly consensus today is that Moses is a mythical figure.'
  8. ↑ Christopher B. Hays, Hidden Riches: A Sourcebook for the Comparative Study of the Hebrew Bible and Ancient Near East, Presbyterian Publishing Corp, 2014 p. 116.
  9. ↑ Naomi E. Pasachoff, Robert J. Littman, A Concise History of the Jewish People, Rowman & Littlefield, (1995) 2005 p.5.
  10. ↑ Втора книга Мојсеева (Исход) 2:10
  11. ↑ Lorena Miralles Maciá, "Judaizing a Gentile Biblical Character through Fictive Biographical Reports: The Case of Bityah, Pharaoh's Daughter, Moses' Mother, according to Rabbinic Interpretations", in Constanza Cordoni, Gerhard Langer (eds.), Narratology, Hermeneutics, and Midrash: Jewish, Christian, and Muslim Narratives from Late Antiquity through to Modern Times, Vandenhoeck & Ruprecht/University of Vienna Press, 2014 pp. 145–175.
  12. ↑ Rivka Ulmer, Egyptian Cultural Icons in Midrash, de gruyter 2009 p. 269.
  13. ↑ Ginzberg, Louis (1909). The Legends of the Jews Vol III : Chapter I (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society.
  14. ↑ Rad, Gerhard von; Hanson, K. C; Neill, Stephen (2012). Moses. Cambridge, U.K.: James Clarke. ISBN 978-0-227-17379-4. |access-date= бара |url= (help)
  15. ↑ Суфиски приказни. Скопје: Темплум, 2017, стр. 41.
  16. ↑ DISCOGS, Ennio Morricone ‎– The Best Of Ennio Morricone (пристапено на 31.8.2019)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мојсеј&oldid=5310137“