Corpus Domini

Corpus Christi sive Sollemnitas Sanctissimi Corporis et Sanguinis Christi^[1] est sollemnitas Ecclesiae Catholicae. Hoc die fideles praesentiam realem Iesu Christi in hostia consecrata celebrant.

Sollemnitas Sanctissimi Corporis et Sanguinis Christi revocat diem Cenae Domini una cum Eucharistia illo die a Iesu Christo instituta. Cum Hebdomadae Sanctae propter Christi passionem proprius sit habitus quietus tristisque, minime deceret diem Cenae Domini sollemniter celebrare. Itaque Corpus Domini in primam feriam quintam post octavam Pentecostis positum est. In civitatibus, ubi Corpus Domini non est feria legalis, sollemnitas die Dominica sequente celebrari potest.

Pars maximi momenti sollemnitatis est eucharistia, cuius textus liturgici (Gen 14,18–20, 1 Cor 11,23–26 et Lc 9,11–17) de Cena Domini cum institutione eucharistiae et de sacerdotio loquuntur. Est etiam sequentia huic diei propria nomine Lauda Sion, sed et hymnus Pange lingua cani solet.

Eucharistia finita processio fieri solet, in qua fideles sacerdotem vel diaconum ostensorium cum sanctissimo (i.e. hostia consecrata, quae corpus Christi esse creditur) per vias agrosque portantem pompa sollemni comitantur. Preces dantur, benedictio sacramentalis hominibus, domibus, agris tribuitur. In processionis fine Tantum ergo et Te Deum canuntur.

Hoc festum, quod primum anno 1246 Leodici celebratum est, a papa Urbano IV cum bulla Transiturus de hoc mundo die 8 Septembris 1264 in ecclesia universali institutum est. Causa festi instituendi fuit miraculum sanguinis Volsiniis, quod anno 1263 miraculum verum agnitum est. Inter alia Urbanus papa in bulla supradicta scripsit:

Nos itaque, ad coroborationem et exaltationem catholicae fidei, digne ac rationabiliter duximus statuendum, ut de tanto Sacramento, praeter quotidianam commemorationem quam de ipso facit Ecclesia, specialior et sollemnior annuatim memoria celebretur, certum ad hoc designantes et describentes diem, videlicet feriam quintam proximam post dominicam festum Pentecosten primo sequentem, ut in ipsa quinta feria, devotae turbae fidelium propter hoc ad ecclesiam affectuose concurrant, ut tunc cleri et populi pariter congaudentes, in cantica laudis surgant, tunc omnium corda et vota, ora et labia hymnos personent laetitiae salutaris, tunc psallat fides, spes tripudiet, exultet caritas, devotio plaudat, iubilet puritas et sinceritas iucundetur, tunc singuli alacri animo promptaque voluntate conveniant, sua studia laudabiliter ad exequenda tanti festi solleoni transfundentes et utinam ad Christi servitutem sic eius fideles ardor dilectionis inflamment, ut per haec et alia proficientibus ipsis meritorum cumulo apud eum, ipse qui se pro illis dedit in pretium tribuitque in pabulum, tandem post huiusmodi vitae decursum eis se in praemium largiatur.^[2]

Praecesserat anno 1209 visio sive revelatio large lateque diffusa cuiusdam Iulianae Leodiensis, monachae Augustinianae, quae narravit se in revelatione lunam vidisse "quasi in suo splendore, cum aliquanta tamen sui orbicularis corporis fractione"^[3]; Christum explicavisse lunam esse annum liturgicum, fractionem autem festum Corporis Domini significare, quod desset.

Concilium Lateranense Quartum anno 1215 doctrinam transubstantiationis definivit affirmavitque: Per consecrationem panis et vini conversio fit totius substantiae panis in substantiam corporis Christi, et totius substantiae vini in substantiam sanguinis eius.^[4].

Theologi Reformationis festum a se amoverunt, quod fonte biblico careret; contra Concilium Tridentinum festo maxime favit ad Contrareformationem ante agendam.

• Calendarium Romanae Ecclesiae

• AA.VV., Studi Eucaristici. Atti della Settimana internazionale di Alti Studi teologici e storici, Torino, Tipografia Fratelli Scaravaglio & C., 1966.
• J.A. Weisheipl, "L’Ufficio del Corpus Domini redatto ad Orvieto da san Tommaso d’Aquino (testi da J.A. Weisheipl e J.-P. Torrell)", in Tommaso D’Aquino. Vita, pensiero, opere, Mediolani, Jaca Book, 1988, pp. 182-190.

Vicimedia Communia plura habent quae ad Corpus Domini spectant.