Abecedarium Cyrillicum

Abecedarium Cyrillicum
А	Б	В	Г	Ґ	Д	Ђ
Ѓ	Е	Ё	Є	Ж	Ѕ	З
И	І	Ї	Й	Ј	К	Л
Љ	М	Н	Њ	О	П	Р
С	Т	Ћ	Ќ	У	Ў	Ф
Х	Ц	Ч	Џ	Ш	Щ	Ъ
Ы	Ь	Э	Ю	Я
Litterae non slavicae
Ӑ	Ә	Ӕ	Ҕ	Ӗ	Ғ	Ӏ
Ӂ	Җ	Ӝ	Ҙ	Ӟ	Ӡ	Ӣ
Ӥ	Ҡ	Қ	Ҟ	Ҝ	Ң	Ҥ
Ө	Ӧ	Ҧ	Ҫ	Ҷ	Ҹ	Ӵ
Ҽ	Ҿ	Ҩ	Ҳ	Һ	Ҭ	Ҵ
Ӳ	Ӯ	Ү	Ұ	Ӱ
Litterae antiquae
Ҁ	Ѹ	Ѡ	Ѿ	Ѻ	Ѣ	ІА
Ѥ	Ѧ	Ѫ	Ѩ	Ѭ	Ѯ	Ѱ
Ѵ	Ѷ	Ѳ

Abecedarium Cyrillicum (Bulgarice: кирилица; Russice: кириллица; Serbice: Ћирилица; Ucrainice кирилиця) est abecedarium saeculo nono in Bulgaria vel Macedonia excultum, in linguis Slavicis Albarussica, Bulgarica, Russica, Rusinica, Serbica, Macedonica, Montenegrina, Ucrainicaque adhibita, et adeo in linguis non-Slavicis Abasgica, Abassinica, Andica, Baschkirica, Buriatica, Casachica, Chantyensi, Iacutica, Itelmenensi, Komiensi, Mansiensi, Lingua Persica (Tadiciana), Mongolica, Nenetica, Nganasanica, Tatarica, Udmurtica, in linguis Mari, Morduinicis, Iucagiricis et multis aliis. Olim adhibita est in obsoletis Europae Orientalis, Caucasi, Siberiaeque linguis. Tabulae Unicodicis 429 litteras Cyrillicas includunt^[1], quae variis linguis usui sunt.

Historia

Illi abecedario nomen Cyrilli, inventoris alphabeti Slavici, datum est. Nonnulli iudicant illum virum alphabetum Cyrillicum creavisse, sed nunc plurimi docti opinantur Cyrillum auctorem alphabeti Glagolitici esse, abecedarium autem Cyrillicum creatum esse saeculo nono exeunti a discipulo Cyrilli et Methodii Clemente Achridensi.

Abecedarium Cyrillicum originem suam ex alphabeto Graeco ducit. Prima illius abecedarii versio viginti quattuor litteras Graecas (quarum nonnulli superfluae fuerunt, quia soni ab illis in lingua Graeca denotati non exsistebant in lingua Slavica), et undeviginti litteras ad sonos linguae Slavicae denotandum habuit. Sicut litterae abecedarii Graeci, ita litterae alphabeti Cyrillici pro denotatione numerorum adhibebantur.

Modo forma, quantitas et nomina litterarum primi abecedarii Cyrillici mutabantur. Petrus Magnus annis 1708-1710 mutationes introduxit ad libros saeculares imprimendos. Post res novas, anno 1918, litterae supervaceanae ex abecedario remotae sunt.^[2] Linguae plurium populorum et civitatum, quae partes erant Unionis Sovieticae, hoc abecedario utuntur, quamquam non sunt linguae slavicae; exempli sunt Atropatenica, Tadiciana, Cazachica, et Uzbecica linguae.^[3]

Abecedarium Cyrillicum

Littera (forma hodierna)	Nomen litterae	Notio numeralis
А	азъ, azʺ	1
Б	бѹкы, buky; бѹки, buki
В	вѣди, vědi	2
Г	глаголи, glagoli; глаголь, glagolʹ	3
Д	добро, dobro	4
Е	ѥсть, jestʹ; ѥстѣ, jestě	5
Ж	живѣте, živěte
Ѕ	ѕѣло, dzělo	6
З	земля, zemlja	7
И	ижеи, ižei; иже, iže	8
І	иже, iže; и, i	10
К	како, kako	20
Л	люди, ljudi	30
М	мыслите, myslite; мыслете, myslete	40
Н	нашь, našʹ; нашъ, našʺ	50
О	онъ, onʺ	70
П	покои, pokoi; покой, pokoj	80
Р	рьци, rʹci; рцы, rcy	100
С	слово, slovo	200
Т	твьердо, tvʹerdo; тврьдо, tvrʹdo; твердо, tverdo	300
Ѹ	ѹкъ, ukʺ
Ф	фьртъ, fʹrtʺ; фрьтѣ, frʹtě; фертъ, fertʺ	500
Х	хѣръ, chěrʺ	600
Ѡ	отъ, otʺ; омега, omega	800
Ц	ци, ci; цы, cy	900
Ч	чървь, čʺrvʹ; чрьвь črʹvʹ; червь, červʹ	90
Ш	ша, ša
Щ	шта, šta; ща, šča
Ъ	ѥръ, jerʺ
Ы	ѥры, jery
Ь	ѥрь, jerʹ
Ѣ	ять, jatʹ
Ю	ju
Я	a iotata, ja
Ѥ	e iotata, je
Ѧ	jus minor
Ѫ	jus maior
Ѩ	jus minor iotatus
Ѭ	jus maior iotatus
Ѯ	кси, ksi	60
Ѱ	пси, psi	700
Ѳ	ѳита, fita	9
Ѵ	ижица, ižica	400

Translitteratio

Si plus cognoscere vis, vide etiam Translitteratio#Translitteratio abecedarii Cyrillici.

Regulae, quibus Vicipaedia Latina de facto in litteris Cyrillicitranslitterandis utitur, Vicipaediae Italianae proximae sunt (Systema ISO 9), sed nomina fontibus testata secundum alias regulas saepe translitterantur.

Nexus interni

Notae

↑ Tabulae Unicodicis 6.2, pdf
↑ Cubberly apud Daniels et Bright, p. 347.
↑ Comrie apud Daniels et Bright, p. 707, 781-784.

Fontes

Comrie, Bernard. 1981. The Languages of the Soviet Union. Cambridge University Press. ISBN 0521232309.
Daniels, Peter T., et William Bright. 1996. The World's Writing Systems. Oxford University Press. ISBN 0195079930.
Encyclopaedia Sovietica Magna, editio tertia (Russice) = Большая Советская энциклопедия, 3-е изд. (Russice)
Fortson, Benjamin W. 2010 Indo-European Language and Culture: An Introduction, editio altera. Wiley Blackwell. ISBN 978-1-4051-8896-8.
Linguistica: Dictionarium magnum encyclopaedicum, editio secunda = Языкознание:Большой энциклопедический словарь/Гл. ред. В.Н. Ярцева. 2-е изд. – М.:Большая Российская энциклопедия, 1998. – 685 с.:ил. (Russice)
Lunt, Horace. Old Church Slavonic Grammar. Mouton de Gruyter.
Wien, Lysaght. 1983. Old Church Slavonic (Old Bulgarian)–Middle Greek–Modern English Dictionary. Verlag Bruder Hollinek.

Nexus externi

[1] Tabulae Unicodicis 6.2, pdf

[2] Cubberly apud Daniels et Bright, p. 347.

[3] Comrie apud Daniels et Bright, p. 707, 781-784.

[1]