Молдағали Жолдыбаев

Молдағали Жолдыбаев (1887 жыл;Қарасудағықазіргі Баты�� Қазақстан облысы, Казталов ауданы – 1938 жыл) — қазақ қоғам қайраткері, педагог, журналист.

6 сыныптық орыс-қазақ мектебін (1900), Орынбор орыс-қазақ мұғалімдер мектебін (1910) бітірген. 1910 – 18 жылдары Жұбанышкөл, Бұлдырты 4 сыныптық бірінші басқыш мектептерінде және Қарасу 6 сыныптық орыс-қазақ мектебінде мұғалім болып жұмыс істеген. 1913 – 14 жылдары “Айқап” журналында “Қазақтардың қазіргі халі”, “Болашақ”, “Ауылда”, “Құрметті Әлжановқа жауап” мақалалары, 1915 жылы “Қазақ” газетінде “Молдағали Жаңа байбақты” деген бүркеншік есіммен “Бала тәрбиесі”, “Ғалымның надандықтан жеңілуі” мақалалары жарық көрген.

1917 жылы 1-Орал облысы қазақ съезін ұйымдастыруға қатысты.

1917 жылы шілдеде 1-Жалпықазақ съезін өткізуші бюроның атынан Бүкілресейлік құрылтай жиналысы депутаттығына кандидат ретінде ұсынылды, бірақ сайлау кезінде өтпей қалды.

1918 жылы қаңтарда Қаратөбеде өткен 3-Орал облысы қазақ съезінің делегаты болған.

Орал губревкомы төралқасының 1920 жылы 8 шілдедегі қаулысымен Жымпиты уездік ревкомының уақытша құрамына төрағалық етті. Сол жылы жаңадан құрылған РК(б)П Жымпиты уездік комитеттінің алғашқы мүшелерінің бірі болып сайланды және мәдени-ағарту бөлімінің меңгерушісі, уездік комитет жанындағы сауатсыздықты жою комиссиясының төрағасы, лекторлар тобының мүшесі болды. 1921 жылы РК(б)П Жымпиты уездік комитетінің төрағасы, 1921 – 22 жылы Орал губерниясында атқару комитет төрағасының орынбасары, 1922 жылы Орынбордағы Қазақ АКСР Халық ағарту комиссариатының Ғылым, баспасөз және әдебиет ісін басқаратын академиялық орталығының (Қазақстанның білім ордасы) төрағасы қызметтерін атқарып, өлкедегі ғылым мен білім беру саласын, баспасөз бен әдебиетті дамыту ісіне елеулі үлес қосты. 1923 – 24 жылы “Еңбекші қазақ” газетінің жауапты редакторы міндетін атқарды.

Сонымен бір мезгілде Қазақ халық ағарту институтында, Орынбор жұмысшы фронтінде, т.б. оқу орындарында орыс және қазақ әдебиеті тарихынан сабақ берді. 1927 жылы жаңадан шыға бастаған педагогиялық басылым – “Жаңа мектеп” (“Қазақстан мектебі”) журналының алғашқы редакторы болып тағайындалып, Қазақстан Халық ағарту комиссариаты жанындағы әдістемелік кеңестің төрағасы болды.

Осы жылдары Т.Шонановпен бірге “Рабочая книга для чтения (1-й год обучения)” оқу құралын (1929, Қызылорда), М.Әуезов, Ә.Қоңыратбаевпен бірігіп “19 ғасыр мен 20 ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті” оқулығын (Алматы, 1933) және Ә.Қоңыратбаев, М.Қаратаевпен бірігіп 4-сыныпқа арналған “Әдебиет хрестоматиясының” екінші бөлімін (1934, Қызылорда) жазды. 1933 – 37 жылдары БК(б)П ОК жанындағы Марксизм-ленинизм институтының Қазақ бөлімшесінің қызметкері болды. ҚазПИ-де, Алматы журналистер мектебінде фольклордан, 19 ғасырдағы қазақ әдебиетінің тарихынан дәріс оқыды, доцент ғылым атағына ие болды. Қаламгерлік қызметінің өнбойында өз есімімен және “Ү”, “Сасқан” бүркеншік есімдерімен, “Сын”, “Әдебиет дүниесінде”, “Исатай Тайманұлы”, т.б. мақалалар, “Жол-жөнекей”, “Айрылу”, “Тірілу”, “Бес қашқын” атты әңгіме-новеллалар жазды. 1937 жылы желтоқсанда бұрын Алаш қозғалысына қатысқаны үшін “халық жауы” деген жалған айыппен тұтқынға алынып, 1938 жылы ақпанда ату жазасына кесілді. Алаш қайраткерлерімен бірге ақталған.^[1][2][3]

1. ↑ «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
2. ↑ Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002. ISBN 9965-607-02-8
3. ↑ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6

Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз. Суретті мыннан табуға болады: осы мақаланың тақырыбына байланысты сурет Ортақ қорда табылуы мүмкін; мақаланың өзге тіл уикилеріндегі нұсқаларын қарап көріңіз; өзіңіз жасаған суретті жүктеңіз (авторлық құқықпен қорғалған сурет қоспаңыз!).