სამარის პროვინცია

ადმინისტრაციული ერთეული
სამარის პროვინცია ტაგალ. Lalawigan ng Samar
დროშა
ქვეყანა	ფილიპინები
ადმ. ცენტრი	Catbalogan
შიდა დაყოფა	ალმაგრო (სამარი), ბასეი, Calbayog, კალბიგა, Catbalogan, დარამი (სამარი), განდარა (სამარი), ინაბანგანი, ხიაბონგი, მარაბუტი (სამარი), მატუგინაო, მოტიონგი, პაგსანგანი, პარანასი, პინაბაკდაო, სან-ხორხე (სამარი), სან-ხოსე-დე-ბუანი, სან-სებასტიანი, სანტა-მარგარიტა, სანტა-რიტა, სანტო-ნინიო (სამარი), ტაგაპულ-ანი, ტალალორა, ტარანგნანი, ვილიარეალი და სუმარაგა (სამარი)
კოორდინატები	11°50′00″ ჩ. გ. 125°00′00″ ა. გ. / 11.83333° ჩ. გ. 125.00000° ა. გ. / 11.83333; 125.00000
მმართველი	Milagrosa Tan
დაარსდა	19 ივნისი, 1965
ფართობი	6048.03 კვადრატული კილომეტრი
მოსახლეობა	793 183 (1 მაისი, 2020)[1]
სატელეფონო კოდი	55
საფოსტო ინდექსი	6700–6725
ოფიციალური საიტი	https://samar.lgu-ph.com/
სამარის პროვინცია ვიკისაწყობში

სამარის პროვინცია (ყოფილი დასავლეთი სამარი) — პროვინცია ფილიპინებში, აღმოსავლეთ ვისაიასის რეგიონში. პროვინციის დედაქალაქია კატბალოგნაი. პროვინციას ესაზღვრება ჩრდილოეთი სამარი, აღმოსავლეთი სამარი, ლეიტე და ლეიტეს ყურე. მის შემადგენლობაშია სამარის ზღვის კუნძულებიც. კუნძულ ლეიტესთან დაკავშირებულია სან-ხუანიკოს ხიდით (მარკოსის ხიდი).

1768 წელს სამარი და ლეიტე სამარის ისტორიულ პროვინციაში გაერთიანდა. 1965 წელს ჩრდილოეთი და აღმოსავლეთი სამარი ჩამოყალიბდა.

პროვინციის ეკონომიკის წამყვანი სექტორები სოფლის მეურნეობა და თევზის მრეწველობაა.^[2]

2013 წელს სამარის პროვინცია ძლიერ დააზიანია სუპერტაიფუნმა ჰაიანმა, განსაკუთრებით ბასეის, მარაბუტისა და სანტა-რიტას მუნიციპალიტეტები.

მას შემდეგ რაც ესპანელებმა სებუში მმართველობა დაამყარეს, ლეიტე და სამარი მის შემადგენლობაში შევიდა. 1595 წელს იეზუიტებმა კარიგარაში მისიონერები გაგზავნეს, რომლებმაც 1 წლის შემდეგ პალოში, კიდევ ერთი წლის შემდეგ კი ორმოკში დააფუძნეს მისიები. 1596 წელს იეზუიტი მისიონერები ტინაგოში (დღევანდელი დაპდაპი) ჩავიდნენ. ტინაგოდან ფრანსისკო დე ოტასომ, ბართოლომე მარტესმა და დომინგო ალონსომ კატეხიზმოს სწავლება და ქრისტიანობის გავრცელება დაიწყეს.

1735 წელს ლეიტე და სამარი სებუს გამოეყო და დამოუკიდებელ პროვინციად ჩამოყალიბდა, რომლის დედაქალაქადაც კარიგარა გამოცხადდა. 1768 წელს ლეიტე და სამარი ორ დამოუკიდებელ პროვინციად გაიყო.

1942 წელს იაპონიის საიმპერიო შეიარაღებულმა ძალებმა სამარის პროვინციის ოკუპირება მოახდინეს. 1944 წლის 25 ოქტომბერს სამარის ბრძოლაში ამერიკეების საზღვაო-სამხედრო ძალები ვიცე-ადირალ ტაკეო კურიტას ცენტრალური შეიარაღებული ძალების ხომალდებს დაუპირსიპირდა. მაღთალია იაპონიის საიმპერიო სამხედრო-საზღვაო ძალებმა ტაქტიკური გამარჯვება მოიპოვეს, მაგრამ ამ ბრძოლას ფილიპინების კამპანიაზე დიდი გავლენა არ მოუხდენია.

1965 წლსი 19 ივნისს ფილიპინების კონგრესმა მიიღო 4221-ე რესპუბლიკური აქტი, რომლის საფუძველზეც სამარი სამ ნაწილად გაიყო: ჩრდილოეთ, აღმოსავლეთ და დასავლეთ სამარად. სამივე პროვინციას საკუთარი დედაქალაქი ჰქონდა: კატბალოგანი (დასავლეთი სამარი), ბორონგანი (აღმოსავლეთი სამარი) და კატამანი (ჩრდილოეთი სამარი).^[3]

1969 წლის 21 ივნისს მიღებული 5650-ე რესპუბლიკური აქტის მიხედვით დასავლეთ სამარს სამარი ეწოდა. მისი დედაქალაქი კვლავ კატბალოგანი დარჩა.^[4]

2013 წელს სამარის პროვინციას სუპერქარიშხალმა ჰაიანმა (აგრეთვე ცნობილი როგორც იოლანდა) გადაუარა,^[5] რასაც პროვინციის 300-ზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა.^[6]

სამარის პროვინციის ფართობი 6 048.03 კმ²-ია. ის სამარის კუნძულის ცენტრალურ-დასავლეთ ნაწილში, აღმოსავლეთ ვისაიასის რეგიონში მდებარეობს. პროვინციის ჩრდილოეთით ჩრდილოეთი სამარი მდებარეობს, აღმოსავლეთით — აღმოსავლეთი სამარი, სამხრეთით — ლეიტე და ლეიტეს ყურე, ხოლო დასავლეთით — სამარის ზღვა.

სამარის პროვინცია ძირითადად მაღლობებითაა დაფარული. მთების სიმაღლე ზღვის დონიდან 200 - 800 მეტრამდეა. სანაპირო პერიფერიებზე დაბლობების ვიწრო ზოლია, ხოლო ფართო და გრძელი მდინარეების მახლობლად დელტები და ალუვიური ვაკეებია. პროვინციის უდიდესი დაბლობი ჩრდილოეთ სანაპიროზე, კატუბიგისა და კატარმანის მდინარეების ხეობებშია გადაჭიმული. პატარა დაბლობები კალბაიოგის ტერიტორიაზე და განდარისა და ულოტის მდინარეების დელტებსა და პატარა ხეობებში მდებარეობს. ფერდობები ძირითადად ციცაბო და უნაყოფოა გაუტყეურების გამო.

პროვინციის აღმოსავლეთ სანაპიროზე მშრალი სეზონი არ არის გამოკვეთილი და ნალექიანობის მაქსიმუმი დეკემბრსა და იანვარშია. აქ ძირითადად ჩრდილო-აღმოსავლეთის მუსონები ქრის. სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე მუნიციპალიტეტები ამ კლიმატურ სარტყელშია მოქცეული. პროვინციის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში ნალექები მთელი წლის მანძილზეა განაწილებული.

სამარის პროვინცია 24 მუნიციპალიტეტს და 2 შემადგენელ ქალაქს მოიცავს, რომლებიც ორ საკანონმდებლო რაიონში ერთიანდება. პროვინციაში 592 ბარანგაი მდებარეობს.

2015 წლის აღწერით პროვნციის მოსახლეობა 780 481 ადამიანს შეადგენს. მოსახლეობის სიმჭიდროვის მაჩვენებელი 130 ადამიანი 1 კვ. კმ-ზე.^[7]

სამარის პროვინციის მოსახლეობის უმრავლესობა რომის კათოლიკური ეკლესიის მიმდევარია. Catholic Hierarchy-ის (2014) მიხედვით მოსახლეობის 95% რომაული კათოლიციზმის აღმსარებელია. რელიგურ უმცირესობას დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესიის, ქრისტეს ეკლესიის, უკანასკნელი დღის იესო ქრისტეს ეკლესიის მიმდევრები, მეთოდისტები, იეჰოვას მოწმეები, ბაპტისტები და მეშვიდე დღის ადვენტისტები შეადგენენ. მოსახლეობის რელიგიურ უმცირესობას მუსლიმებიც მიეკუთვნებიან, რომელთაც პროვინციის მასშტაბით რამდენიმე მეჩეთი აქვთ.

სამარის პროვინციის მოსახლეობის უმრავლესობა ვარაიულ ენაზე საუბრობს. ვარაები ქვეყნის მეექვსე კულტურულ-ლინგვისტური ჯგუფია. შინამერუნეობების 90.2% ვარაიულ ენაზე საუბრობს, რომელთა 9.8% — სებუანურ ენაზეც საუბრობს. 8.1%-სთვის მშობლიური ენა ბოჰოლანურია, 0.07%-სთვის — ტაგალური, ხოლო 0.5%-სთვის სხვა ენები.

სებუანურ ენაზე პროვინციის პირველი რაიონის ზოგიერთ ნაწილში, ძირითადად კალბაიოგში, ალმაგროში, სანტო-ნინიოსა და ტაგაპულ-ანიში საუბრობენ. მოსახლეობის დიდი ნაწილი სხვადასხვა დონეზე ინგლისურ ენასაც ფლობს.

პროვინციის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური გუბერნატორია. საკანონმდებლო ორგანოს პროვინციული საბჭო (Sangguniang Panlalawigan) წარმოადგენს, რომელსაც ვიცე-გუბერნატორი ხელმძღვანელობს, რომელიც გუბერნატორის დროებითი ვაკანსიის დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურის უფლებამოსილებასაც ასრულებს. გუბერნატორი, ვიცე-გუბერნატორი და პროვინციული საბჭო სამი წლის ვადით აირჩევა და ზედიზედ სამჯერ შეიძლება იქნენ არჩეული. სამარის ამჟამინდელი გუბერნატორი რეინოლდს მაიკლ ტანია, ხოლო ვიცე-გუბერნატორი — ანგელიკა გომესი. ფილიპინების წარმომადგენელთა პალატაში პროვინციის პირველი რაიონის წარმომადგენელი ედგარ მერი სარმიენტოა, ხოლო მეორე რაიონის წარმოამდგენელი შარენ ენ ტანია.

• Samar, ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზე
• Samar News.com—based in Catbalogan, it is a source of news and information on Eastern Visayas.
• Province of Samar დაარქივებული 2022-01-22 საიტზე Wayback Machine. —Profile of the Samar province
• Local Governance Performance Management System დაარქივებული 2015-09-23 საიტზე Wayback Machine.

ხ • გ • რ სამარის პროვინცია კატბალოგანი (დედაქალაქი) მუნიციპალიტეტები ალმაგრო ბასეი კალბიგა დარამი განდარა ინაბანგანი ხიაბონგი მარაბუტი მატუგინაო მოტიონგი პაგსანგანი პარანასი პინაბაკდაო სან-ხორხე სან-ხოსე-დე-ბუანი სან-სებასტიანი სანტა-მარგარიტა სანტა-რიტა სანტო-ნინიო ტაგაპულ-ანი ტალალორა ტარანგნანი ვილიარეალი სუმარაგა შემადგენელი ქალაქები კალბაიოგი კატბალოგანი

ხ • გ • რ აღმოსავლეთი ვისაიასი რეგიონული ცენტრი ტაკლობანი პროვინციები ბილირანი აღმოსავლეთი სამარი ლეიტე ჩრდილოეთი სამარი სამარი სამხრეთი ლეიტე მაღალურბანიზებული ქალაქები ტაკლობანი დამოუკიდებელი შემადგენელი ქალაქები ორმოკი შემადგენელი ქალაქები ბაიბაი ბორონგანი კალბაიოგი კატბალოგანი მაასინი პროვინციული დედაქალაქები ბორონგანი კატარმანი კატბალოგანი მაასინი ნავალი ტაკლობანი მუნიციპალიტეტები ბილირანი ალმერია ბილირანი კაბუკგაიანი კაიბირანი კულაბა კავაიანი მარიპიპი ნავალი აღმ. სამარი არტეჩე ბალანხიგა ბალანგკაიანი კან-ავიდი დოლორესი ხენერალ-მაკართური ხიპორლოსი გიუანი ერნანი ხიპაპადი ლავაანი ლიორენტე მასლოგი მაიდოლონგი მერსედესი ორაის კინაპონდანი სალსედო სან-ხულიანი სან-პოლიკარპო სულატი ტაფტი ლეიტე აბუიოგი ალანგალანგი ალბუერა ბაბატნგონიი ბარუგო ბატო ბურაუენი კალუბიანი კაპოოკანი კარიგარა დაგამი დულაგი ილონგოსი ინდანგი ინოპაკანი ისაბელი ხარო ხავიერი ხულიტა კანანგა ლა-პასი ლეიტე მაკართური მააპლაგი მატაგ-ობი მატალომი მაიორგა მეირდა პალო პალომპონი პასტრანა სან-ისიდრო სან-მიგელი სანტა-ფე ტაბანგო ტაბონტაბონი ტანაუანი ტოლოსა ტუნგა ვილიაბა სამარი ალმაგრო ბასეი კალბიგა დარამი განდარა ინაბანგანი ხიაბონგი მარაბუტი მატუგინაო მოტიონგი პაგსანგანი პარანასი პინაბაკდაო სან-ხორხე სან-ხოსე-დე-ბუანი სან-სებასტიანი სანტა-მარგარიტა სანტა-რიტა სანტო-ნინიო ტაგაპულ-ანი ტალალორა ტარანგნანი ვილიარეალი სუმარაგა ჩრდილოეთი სამარი ალიენი ბირი ბობონი კაპული კატარმანი კატუბიგი გამაი ლაოანგი ლაპინიგი ლას-ნავასი ლავესარესი ლოპე-დე-ვეგა მაპანასი მონდრაგონი პალაპაგი პამბუხანი როსარიო სან-ანტონიო სან-ისიდრო სან-ხოსე სან-როკე სან-ვისენტე სილვინო-ლობოსი ვიქტორია სამხრეთი ლეიტე ანაავანი ბონტოკი ინუნანგანი ინუნდაიანი ლიბაგონი ლილოანი ლიმასავა მაკროონი მალიტბოგი პადრე-ბურხოსი პინტუიანი სენ-ბერნარი სან-ფრანსისკო სან-ხუანი სან-რიკარდო სილაგო სოგოდი თომას-ოპუსი

ხ • გ • რ ფილიპინების ადმინისტრაციული დაყოფა დედაქალაქი მანილა კუნძულთა ჯგუფები ლუსონი ვისაიასი მინდანაო რეგიონები ადმინისტრაციული ილოკოსის რეგიონი კაგაიანის ხეობა ცენტრალური ლუსონი კალაბარსონი მიმაროპა ბიკოლის რეგიონი დასავლეთი ვისაიასი ცენტრალური ვისაიასი აღმოსავლეთი ვისაიასი ზამბოანგის ნახევარკუნძული ჩრდილოეთი მინდანაო დავაოს რეგიონი საკოკსკსარგენი კარაგა კორდილიერის ადმინისტრაციული რეგიონი ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი ავტონომიური ბანგსამორო პროვინციები აბრა ჩრდილოეთი აგუსანი სამხრეთი აგუსანი აკლანი ალბაი ანტიკე აპაიაო აურორა ბასილანი ბატაანი ბატანესი ბატანგასი ბენგეტი ბილირანი ბოჰოლი ბუკიდნონი ბულაკანი კაგაიანი ჩრდილოეთი კამარინესი სამხრეთი კამარინესი კამიგინი კაპისი კატანდუანესი კავიტე სებუ კოტაბატო დავაო-დე-ორო ჩრდილოეთი დავაო სამხრეთი დავაო დასავლეთი დავაო აღმოსავლეთი დავაო დინაგატის კუნძულები აღმოსავლეთი სამარი გიმარასი იფუგაო ჩრდილოეთი ილოკოსი სამხრეთი ილოკოსი ილოილო ისაბელა კალინგა ლა-უნიონი ლაგუნის პროვინცია ჩრდილოეთი ლანაო სამხრეთი ლანაო ლეიტე ჩრდილოეთი მაგინდანაო სამხრეთი მაგინდანაო მარინდუკე მასბატე დასავლეთი მისამისი აღმოსავლეთი მისამისი მთის პროვინცია დასავლეთი ნეგროსი აღმოსავლეთი ნეგროსი ჩრდილოეთი სამარი ნუევა-ესიხა ნუევა-ვისკაია დასავლეთი მინდორო აღმოსავლეთი მინდორო პალავანი პამპანგა პანგასინანი კესონი კირინო რისალი რომბლონი სამარი სარანგანი სიკიჰორი სორსოგონი სამხრეთი კოტაბატო სამხრეთი ლეიტე სულთან-კუდარათი სულუ ჩრდილოეთი სურიგაო სამხრეთი სურიგაო ტარლაკი ტავი-ტავი სამბალესი ჩრდილოეთი ზამბოანგა სამხრეთი ზამბოანგა ზამბოანგა-სიბუგაი ქალაქები ფილიპინების ქალაქების სია მუნიციპალიტეტები ფილიპინების ქალაქებისა და მუნიციპალიტეტების სია ბარანგაი პობლაკიონი ბარანგაიების სიები სხვა დანაყოფები პუროკი სიტიო პირველადი ადგილობრივი ერთეულები საკანონმდებლო რაიონები მეტროპოლიტური სივრცეები კოტაბატოს ბარანგაიები ისტორიული ყოფილი პროვინციები ქვეპროვინციები მუსლიმური მინდანაოს ავტონომიური რეგიონი ნეგროსის კუნძულების რეგიონი სამხრეთ ტაგალოგი